Κάθε Δεκέμβρης έχει κάτι κοινό: Επαναφέρει στη συλλογική μνήμη των ανήσυχων ανθρώπων ένα γεγονός που σημάδεψε την ελληνική κοινωνία.
Από τη νύχτα εκείνη της 6ης Δεκέμβρη, έχουν περάσει 14 χρόνια. Όσοι ήμασταν τότε παιδιά, νοητά πεθάναμε κι εμείς εκείνο το βράδυ, καθώς αποτυπώθηκε στη συνείδησή μας μία εν ψυχρώ δολοφονία ενός συνομήλικου μας από τους φύλακες του νόμου και της τάξης.
Ένα παιδί, σκοτώθηκε από αυτούς που θα έπρεπε να το προστατεύουν. Μέσα στο δρόμο, ένα Σάββατο βράδυ, δίπλα στην παρέα του, στο κέντρο της Αθήνας.
Σε μία στιγμή, με τον πιο βίαιο τρόπο, η σφαίρα που πέτυχε τον Αλέξη σημάδεψε μία ολόκληρη γενιά.
Το χρονικό της δολοφονίας
Ο Αλέξης, ένα παιδί 15 ετών, είχε βγει με την παρέα του στα Εξάρχεια και ένας αστυνομικός τον δολοφόνησε. Αυτό είναι το γεγονός. Μετά από έναν διαπληκτισμό μιας παρέας με διερχόμενο περιπολικό, οι 2 αστυνομικοί κατέβηκαν από το όχημα και ο ένας έστρεψε το όπλο του προς το πλήθος της παρέας. Ήταν στη συμβολή των οδών Μεσολογγίου και Τζαβέλα. Και πυροβόλησε. Η σφαίρα βρήκε τον Αλέξανδρο κατευθείαν στην καρδιά.
Οι δύο αστυνομικοί έφυγαν από το σημείο σαν να μην συνέβη τίποτα, ενώ για ώρα δεν απαντούσαν ούτε στους ασυρμάτους των συναδέλφων τους. Ο Επαμεινώνδας Κορκονέας που πυροβόλησε, αργότερα θα ισχυριστεί πως είχε ένα όραμα με τον ίδιο σε ένα κρεβάτι νοσοκομείου, επειδή του είχαν επιτεθεί στα Εξάρχεια και τον σκότωσαν. Αυτός είπε πως ήταν και ο λόγος που πυροβόλησε.
Οι ειδήσεις κάνοντας από τότε τη γεμάτη δυσωδία – ειδικά σε τέτοιες περιπτώσεις – δουλειά τους, μίλησαν για εξοστρακισμό. Ωστόσο, αργότερα η ιατροδικαστική εξέταση έδειξε πως κάτι τέτοιο δεν ίσχυε. Έβαλαν ήχους επεισοδίων πίσω από το βίντεο της δολοφονίας για να παραποιήσουν τα γεγονότα. Προσπάθησαν μάταια να πείσουν την κοινή γνώμη με μία διαστρεβλωμένη αλήθεια. Αλλά όταν ένας νέος άνθρωπος χάνεται τόσο άδικα, τόσο αναίτια, τίποτα δε μπορεί να συγκρατήσει το θυμό της κοινωνίας.
Τις επόμενες μέρες, άλλοι με συγκρουσιακή διάθεση και άλλοι με ένα λουλούδι, μαθητές, φοιτητές και γονείς βγήκαν στους δρόμους
Η Αθήνα φλέγεται με πρωτοφανή επεισόδια και καθημερινά συλλαλητήρια. Μια η κατάσταση ανεξέλεγκτη, όπου η κρατική καταστολή αδυνατεί για το οτιδήποτε. Πορείες με χιλιάδες κόσμου σε όλες τις μεγάλες πόλεις και συνθήματα όπως : “Του μπάτσου το όπλο είναι μαγικό, ρίχνει στον αέρα και βρίσκει στο ψαχνό”, ως αναφορά στα κανάλια όπου μιλούσαν για εξοστρακισμό της σφαίρας.
Συγκεντρώσεις με αγανακτισμένους μαθητές και πολίτες έξω από αστυνομικά τμήματα, σχεδόν όλα τα τοπικά Α.Τ. δέχθηκαν επιθέσεις. Η δολοφονία πυροδότησε εκτεταμένες συγκρούσεις σε όλη την επικράτεια της χώρας με μαζικές αντιδράσεις που συνεχίστηκαν για τις επόμενες εβδομάδες.
Οι επιπτώσεις στην νεολαία
Εκείνη την περίοδο, πολλοί από εμάς πρωτο-κατεβήκαμε στο δρόμο. Για αρκετούς ήταν και η πρώτη επαφή με το τι συμβαίνει στην κοινωνία, η πρώτη αναζήτηση και η πρώτη διάθεση για δικαιοσύνη. Πέρα από το ίδιο το γεγονός, οι μέρες αυτές ήταν μία εξέγερση της νεότερης ιστορίας, που έγινε και μία πολιτική ζύμωση μέσα από την οποία αναδείχθηκε και το κίνημα του νεοαναρχισμού στην Ελλάδα.
Μεγάλες μάζες νεαρών ατόμων πολιτικοποιήθηκαν με τον πιό βίαιο τρόπο. Παραμένει μία ζωντανή εξέγερση που έστρεψε το βέλος του χρόνου προς νέες πραγματικότητες για τις ζωές μας και την κοινωνικοπολιτική επαγρύπνηση χιλιάδων νέων ανθρώπων.
Το γεγονός αυτό, εδώ και χρόνια, γίνεται ένας πόλος αντιπαράθεσης ανάμεσα στις συζητήσεις. Ακόμα ακούς να ρωτάνε μερικοί: “Τι δουλειά είχε στα εξάρχεια;”. Σαν ένα σλόγκαν μετακύλισης της ευθύνης από το θύτη στο θύμα, το οποίο ακούγεται σε πολλές ακόμα περιπτώσεις όταν γίνεται προσπάθεια αντιστροφής γεγονότων.
Η σύνδεση με το σήμερα
Μία Αθήνα γεμάτη κλούβες, σε κάθε γωνία ΜΑΤ, μία αστυνομοκρατούμενη πρωτεύουσα που οι πορείες χτυπιούνται ανελέητα καθημερινά και – από καθαρή τύχη – δεν έχει υπάρξει θύμα από τη μανία της αστυνομίας. Αυτή είναι η εικόνα του 2022, αναφορικά με τη θέση της αστυνομίας στην πολιτεία. Σήμερα, η αστυνομική βία στην Ελλάδα είναι ένα φαινόμενο με καθημερινές μαρτυρίες για αυθαιρεσίες και ακραία καταστολή.
Τη στιγμή που γράφεται αυτό το άρθρο, ο δολοφόνος του Αλέξη βρίσκεται ελεύθερος από το Καλοκαίρι καθώς του αναγνωρίστηκε ο πρότερος έντιμος βίος, ενώ ο συνάδελφός του που ήταν μαζί του το μοιραίο βράδυ, πολύ νωρίτερα είχε αφεθεί ελεύθερος με περιοριστικά μέτρα. Το δικαστήριο έκρινε αθώο τον Βασίλη Σαραλιώτη, καθώς όπως απεφάνθη «υπήρχαν αμφιβολίες» για το κατά πόσο έφταιγε.
Αυτό που μας ενώνει
Το μνημείο στο σημείο που δολοφονήθηκε ο Αλέξης πρόσφατα ξαναφτιάχτηκε, ενώ παραδίπλα υπάρχει ένα τεράστιο γκράφιτι που τον δείχνει να χαμογελάει. Δίπλα στο μνημείο, υπάρχει μία ακόμα πινακίδα με έναν άλλο 15χρονο, τον Μπερκίν Ελβάν, που δολοφονήθηκε επίσης από αστυνομικούς στην Τουρκία. Αυτό που ενώνει ανθρώπους και χτίζει γέφυρες, ενάντια σε ό,τι θέλει να σκοτώνει συνειδήσεις, είναι η αντίδραση στην αδικία του κόσμου αυτού. Τα συναισθήματα μίας βιωματικής εμπειρίας δε χωράνε σε ένα άρθρο και οι λέξεις δε μπορούν ορισμένες φορές να αποδώσουν ένα γεγονός.
Γιατί είναι κάποιοι που θυμούνται όλο το χρόνο, κάθε χρόνο και δεν ξεχνάνε ότι, σαν σήμερα το 2008, έγινε μία κρατική δολοφονία με θύμα ένα παιδί. Κι ας έχουν περάσει 14 χρόνια.
Κάποιοι που έτυχε να έχουμε την ίδια ηλικία τότε, νιώσαμε πως σκότωσαν το φίλο μας, και ας μην τον ξέραμε προσωπικά. Νιώσαμε να πυροβολούν τα όνειρά μας και τα όπλα να στρέφονται επάνω μας. Τότε ήταν που άνοιξαν λίγο παραπάνω τα μάτια μας αντιληφθήκαμε τι συμβαίνει.
Δεν ήταν ένα μεμονωμένο περιστατικό. Δεν είναι μόνο ο Αλέξης. Ενδεικτικά, οι πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις δολοφονιών από την αστυνομία, από την περίοδο της μεταπολίτευσης και μετά: Σταματίνα Κανελλοπούλου, Ιάκωβος Κουμής, Μιχάλης Καλτεζάς. Ανισότητα, εκμετάλλευση, κατάχρηση εξουσίας, αυθαιρεσία. Λένε να τα βλέπουμε όλα ψύχραιμα, αλλά πώς περιμένουν να κατευναστεί η οργή μας όταν σκοτώνουν τη νιότη;
Ο Αλέξης ήταν ένα παιδί 15 χρονών. Πέρασαν 14 χρόνια κι εμείς μεγαλώσαμε. Εκείνος δεν πρόλαβε. Είναι χρέος μας να μην ξεχνάμε, να ανησυχούμε και να αντιδρούμε για όσα γίνονται.
Όλες οι νύχτες είναι του Αλέξη, για όσα όνειρα σβηστήκαν με μία σφαίρα, χιλιάδες φωτιές ανάψαν σε μυαλά ανήσυχα που αναζητούν έναν καλύτερο κόσμο. Για όσους προσπαθούν στον κόσμο που καταστρέφεται στο όνομα της ασφάλειας.