Είτε το αγαπάς, είτε το μισείς, το ελεύθερο camping είναι από τα λίγα πράγματα που μας μένουν και πρέπει να διεκδικήσουμε να μείνουν ελεύθερα και προσβάσιμα.
«…Να κάνετε μια ριζική αλλαγή στον τρόπο ζωής σας και να αρχίσετε να κάνετε με τόλμη πράγματα τα οποία μπορεί προηγουμένως να μην είχατε σκεφτεί ποτέ να κάνετε ή να διστάζατε να τα επιχειρήσετε. Τόσοι πολλοί άνθρωποι ζουν μέσα σε δυστυχισμένες συνθήκες και παρόλα αυτά δεν παίρνουν την πρωτοβουλία να αλλάξουν την κατάστασή τους, επειδή έχουν συνηθίσει σε μια ζωή ασφάλειας, συμμόρφωσης και συντηρητισμού, τα οποία μπορεί να φαίνεται ότι δίνουν σε κάποιον ψυχική ηρεμία, αλλά στην πραγματικότητα τίποτα δεν είναι πιο επιζήμιο για το περιπετειώδες πνεύμα μέσα σε έναν άνθρωπο από ένα ασφαλές μέλλον. Ο πολύ βασικός πυρήνας του ζωντανού πνεύματος ενός ανθρώπου είναι το πάθος του για περιπέτεια» έγραφε ο Jon Krakauer στο “Into the Wild”, το οποίο μετέπειτα έγινε η δημοφιλής ομώνυμη ταινία.
Η ζωτική αίσθηση της περιπέτειας αναμειγνύεται με την αναζωογονητική ανάγκη για άμεση και ουσιαστική επαφή με τη φύση. Το να ακούς τα τζιτζίκια με το που ανοίγεις τα μάτια σου και η πρώτη εικόνα που αντικρύζεις το πρωί όταν ξυπνάς να είναι η θάλασσα –μακριά από γκρι πολυκατοικίες και έξω από τους τέσσερις τοίχους ενός σπιτιού– έχει μετατραπεί σε «απαγορευμένο καρπό».
Σε μια περίοδο που τα ελληνικά νησιά είναι άφταστα για το μέσο πορτοφόλι, αφού τα ακτοπλοϊκά εισιτήρια και οι τιμές των καταλυμάτων έχουν φτάσει στα ύψη. Σε μια κοινωνικοπολιτική κατάσταση που προωθείται η τουριστικοποίηση των πάντων και ο υπερτουρισμός παραμένει αρύθμιστος, οι μόνοι που έχουν την οικονομική άνεση να κάνουν διακοπές στα νησιά του Αιγαίου, του Ιονίου και του Λιβυκού πελάγους θα είναι οι λίγοι. Η εμπορευματοποίηση της φύσης και των παραλιών όμως έχει και τα όριά της.
Πέρα όμως από τους καθαρά οικονομικούς λόγους, υπάρχει ολόκληρη φιλοσοφία πίσω από το wild camping. Συμβαίνει κάτι μαγικό όταν το μόνο που υπάρχει γύρω σου είναι φύση και δεν σε χωρίζει από αυτήν παραμόνο ένα λεπτό κομμάτι ύφασμα. Η σκηνή κάτω από έναν κέδρο μεταμορφώνεται σε ιδανικό «ξενώνα» εκατομμυρίων αστέρων, με την καλύτερη θέα θάλασσα. Η παραλία που σε φιλοξενεί γίνεται ο «ναός», τον οποίο προσέχεις και φροντίζεις σαν τα μάτια σου. Οι συν-κατασκηνωτές σου γίνονται μια όμορφη, μικρή κι αυτοσχέδια κοινότητα που λειτουργεί με όρους ομάδας και μαγειρεύετε όλες κι όλοι μαζί μπροστά στο ηλιοβασίλεμα και μετά μαζεύεστε σε έναν κύκλο για να παίξετε μουσικές και να τραγουδήσετε εκεί που σκάει το κύμα.
Πίσω στο 2014, όταν κοινωνικοπολιτικά η Ελλάδα βρισκόταν σε άλλη φάση, οι δήμαρχοι πολλών νησιών υποστήριζαν τους κατασκηνωτές και τις κατασκηνώτριες. Για παράδειγμα, ο μακροβιότερος δήμαρχος των Κυκλάδων, Ιάκωβος Ρούσσος, ο οποίος εκλέγεται συνεχόμενα από το 1998 δήμαρχος της Ανάφης, είχε δηλώσει ότι οι κατασκηνωτές σέβονται πολύ περισσότερο το περιβάλλον απ’ότι οι υπόλοιποι επισκέπτες.
Σε αντίστοιχη δήλωση είχε προβεί και ο δήμαρχος Γαύδου Ευστράτιος Λαμπάκης: «Δεν έχει επιβληθεί αστυνόμευση επειδή δεν χρειάζεται. Οι κατασκηνωτές είναι πολύ συνεπείς ως προς την καθαριότητα του χώρου, προσέχουν τις παραλίες και φροντίζουν να παραμείνει το μέρος όπως ακριβώς ήταν πριν από πολλά χρόνια. Αρκεί να σας πω πως στις δράσεις καθαρισμού που κατά καιρούς κάνουμε, οι κατασκηνωτές συμμετέχουν ενεργά.»
Το 2017, 38 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ ζήτησαν με ερώτησή τους τη νομιμοποίηση του ελεύθερου κάμπινγκ, λέγοντας πως τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, όπως η άμεση αλληλεπίδραση με το φυσικό περιβάλλον, η αυτοοργάνωση και η συμβίωση, ανταποκρίνονται στις σωματικές, ψυχικές και πνευματικές ανάγκες πολλών ατόμων, τα οποία αδυνατούν να τις καλύψουν με την καθολική απαγόρευσή του, γεγονός που μεταφράζεται σε «στέρηση του συνταγματικού δικαιώματος ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητάς τους».
Πριν λίγες μέρες, ο Στάθης Κοντός, γενικός Γραμματέας στον δήμο της Τήλου, είπε «Παρέχουμε τουαλέτες και ντουζιέρες για τους κατασκηνωτές, δείχνουν σεβασμό στο περιβάλλον. Αφήνουν το νησί πεντακάθαρο», στηρίζοντας έτσι την κουλτούρα του ελεύθερου camping.
Ακόμη, αξίζει να σημειωθεί ότι η τοπική οικονομία επωφελείται από τους κατασκηνωτές και η απουσία τους από τα νησιά θα είχε αδιαμφισβήτητα πολύ μεγάλο κόστος. Πόσοι ξένοι θα φτάσουν στην ακριτική Γαύδο επί παραδείγματι για να αφήσουν τον οβολό τους;
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τον Νόμο 392/1976 (ΦΕΚ Α’ 199/1976), με τίτλο «Περί ιδρύσεως και λειτουργίας χώρων οργανωμένης κατασκηνώσεως (κάμπινγκ) και άλλων τινών διατάξεων», απαγορεύεται η εγκατάσταση σκηνών και στάθμευσης τροχόσπιτων σε αρχαιολογικούς χώρους, αιγιαλούς, παραλίες και γενικότερα κοινόχρηστους χώρους.
Έτσι, από το 2012 διώκεται αυτεπάγγελτα ως πταίσμα ενώ προβλέπεται και η δυνατότητα σύλληψης και αυτόφωρου. Οι πταισματικές παραβάσεις τιμωρούνται με έως 6 μήνες κράτηση ή με χρηματικό πρόστιμο έως 3.000€.
Σε όλη την Σκανδιναβία και τη Βαλτική μπορείς όμως να κατασκηνώσεις νόμιμα όπου θες. Στην Γαλλία αντίστοιχα, προσφέρονται πολλές δημοτικές τοποθεσίες, όπου μπορείς να στήσεις την σκηνή σου, όπου υπάρχουν ακόμη και βρύσες με πόσιμο νερό.
Όπως φαίνεται και στον παρακάτω χάρτη, είναι πολλές οι «πράσινες» χώρες που επιτρέπουν στον άνθρωπο να κοιμάται στη φύση:
Οι ορκισμένοι free campers άλλωστε εξυπακούεται ότι σέβονται κάθε έμβιο ον δίπλα τους και τη φύση, αφήνοντας το περιβάλλον ακόμη και σε καλύτερη κατάσταση απ’ ό,τι το βρήκαν.
Όσο υπάρχουν άνθρωποι που συγκινούνται με τα ηλιοβασιλέματα και κυνηγούν ανατολές, τόσο θα συνεχίζεται η προαιώνια παράδοση της ελεύθερης κατασκήνωσης στη φύση.