Μεγαλώσαμε σ’ ένα σύστημα, το οποίο γεννάει συνεχώς ανισότητες που καθορίζουν τις ζωές μας.
Σ’ ένα σύστημα που καλώς ή κακώς, ο μισθός μας απασχολεί στο συνολικό κομμάτι της διαβίωσης. Μόνο που δυστυχώς, ενώ μιλάμε συνέχεια για τον μισθό μας, δε μιλάμε συχνά για τις αποδοχές ανάμεσα σε άντρες και γυναίκες. Ως μισθολογικό χάσμα, ορίζεται η διαφορά αμοιβής ανάλογα το φύλο. Όταν δηλαδή, άνθρωποι με παρόμοια πτυχία, ικανότητες, σπουδές, προϋπηρεσία και δεξιότητες θα έπρεπε να αμείβονται το ίδιο, ανεξάρτητα εάν πρόκειται για άντρες ή γυναίκες. Κάτι που δυστυχώς, όμως, δεν υφίσταται.
Τα δεδομένα για το μισθολογικό χάσμα μιλούν από μόνα τους
Παγκοσμίως, οι γυναίκες αμείβονται 23% λιγότερο από τους άντρες. Αισίως, υπάρχουν νόμοι και οδηγίες για ισότιμες αμοιβές, με σκοπό να γίνουν προσπάθειες αξιολόγησης και σύγκριση της εργασιακής αξίας. Την ίδια στιγμή που η ίση αμοιβή για ίση εργασία, είναι μια από τις θεμελιώδεις αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στοιχεία της Eurostat, δείχνουν πως οι γυναίκες αμείβονται κατά μέσο όρο 14,1% λιγότερο (ανά ώρα) από τους άντρες στην Ευρώπη ακόμα και σήμερα.
Γι αυτό, σ’ ένα ζήτημα ορόσημο για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ισότητα των φύλων, όπως αυτό, χρειαζόμαστε έναν μηχανισμό που να διασφαλίζει ίσες αμοιβές για όλους, ανεξαρτήτως φύλου.
Μισθολογικό χάσμα: Από τη θεωρία στην πράξη
Είναι αλήθεια πως η νομική κατοχύρωση είναι σημαντική. Στην πράξη, όμως, τι συμβαίνει; Οι σχεδιασμοί για την ισότητα των φύλων στα υψηλά κυβερνητικά κλιμάκια δεν έχουν αντίκρισμα. Οι ελεγκτικοί μηχανισμοί για αυτή την ανισότητα είναι ανύπαρκτοι, όπως και η διαφάνεια.
Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, δεν υπάρχει περίπτωση να μπει κάποιος σε ένα μαγαζί ή εταιρεία και να ελέγξει εάν οι γυναίκες της επιχείρησης αμείβονται αναλόγως με τους άντρες, πόσω μάλλον να ελέγξει τα προσόντα και τη εργασιακή συμπεριφορά τους.
Να σημειωθεί, ότι η Ε.Ε. υποχρεώνει εταιρείες με τουλάχιστον 50 εργαζομένους να διευκολύνουν για τους υπαλλήλους τους τη μισθολογική για την αντιμετώπιση του μισθολογικού χάσματος, ώστε να υπάρχει διαφάνεια. Αλλά, όπως ξέρουμε, οι γυναίκες εργάζονται και σε μικρότερες επιχειρήσεις. Εκεί τι θα γίνει λοιπόν με την αδικία που βιώνουν κάποιες εργαζόμενες;
Πολλές εργαζόμενες ίσως δεν γνωρίζουν την ανισότητα που υφίστανται
Οι συμφωνίες με τους εργοδότες στην Ελλάδα είναι συχνά “στον αέρα” και διαφορετικές για κάθε άτομο. Οι νόμοι συχνά παραβιάζονται και υπάρχει εκμετάλλευση των εργαζομένων. Αρκετές γυναίκες είναι πιθανό να μη γνωρίζουν ότι αμείβονται λιγότερο από άντρες συναδέλφους τους, καθώς δεν υπάρχει σαφής μισθολογική ενημέρωση ανά φύλο. Κάτι που ο εργοδότης εργαλειοποιεί εις βάρος της εκάστοτε εργαζόμενης.
Τι ισχύει για το μισθολογικό χάσμα στην Ελλάδα;
Γι’ άλλη μια φορά, οι γυναίκες είναι σε μειονεκτική θέση, μιας και στη χώρα μας υπάρχει μισθολογικό χάσμα της τάξης του 12,5% σε σχέση με τους άντρες. Συν τοις άλλοις, στον ετήσιο Δείκτη Ισότητας των Φύλων του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου, η Ελλάδα βρίσκεται στην τελευταία θέση ανάμεσα στα υπόλοιπα κράτη-μέλη της Ε.Ε.
Οι εργαζόμενες στο προσκήνιο
Πώς μπορεί, όμως, γυναίκα να απαιτήσει όσα δικαιούται; Με συλλογική διάθεση και σε βάθος χρόνου πρέπει μειωθεί το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων και να επέλθει ανατροπή στις εργασιακές συνθήκες. Η στάση των γυναικών στην διεκδίκηση μπορεί να φέρει αλλαγές. Τεράστιο ρόλο παίζει και η ταξική διάσταση του θέματος, αλλά και η εργασιακή και ιδεολογική συνείδηση.
Μία κοπέλα, η οποία δεν έχει πολιτικοποιηθεί και δεν έχει ποτέ έρθει σε επαφή με τις ιδέες και τις αρχές της ισότητας του γυναικείου φύλου και του φεμινισμού γενικότερα, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να μην να μη μπει καν στη λογική να σκεφτεί εάν αδικείται ή όχι, ώστε να διεκδικήσει όσα δικαιωματικά της ανήκουν. Το ίδιο και κάθε άτομο που αδιαφορεί.
Το αν η ισότητα είναι εφικτή, είναι πολυδιάστατο ζήτημα
Η ερμηνεία των αριθμών ώστε να συγκρίνουμε τα δύο φύλα στην ισότητα μισθών δεν είναι εύκολη καθώς υπάρχει διαφορετική κατανομή στα επαγγέλματα και αντίκτυπο στους μισθούς.
Ενώ άντρες και γυναίκες ολοκληρώνουν σπουδές ανώτατης εκπαίδευσης, λιγότερες γυναίκες αποτελούν μέρος του εργατικού δυναμικού. Οι γυναίκες εργαζόμενες σε καθεστώς μερικής απασχόλησης είναι πολλαπλάσιες σε σχέση με τους άντρες, σχεδόν το 30% στη Ε.Ε.
Πολλές γυναίκες, επίσης, ασχολούνται με οικιακές εργασίες ή τη φροντίδα των παιδιών χωρίς να πληρώνονται και πολλές φορές, αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την εργασία τους λόγω εγκυμοσύνης και οικογένειας. Από την άλλη, σε βαριές και ανθυγιεινές εργασίες, στην πλειοψηφία εργάζονται άντρες με υψηλότερες αποδοχές.
Στις πωλήσεις και την εκπαίδευση, απασχολούνται κυρίως γυναίκες αλλά στον τομέα της επιστήμης ή της τεχνολογίας το ποσοστό απασχόλησης ανδρών είναι πολύ μεγαλύτερο από το αντίστοιχο των γυναικών. Το 2018 στην ΕΕ το 59% των αντρών εργάζονταν, κατά μέσο όρο, ως επιστήμονες και μηχανικοί, σε σύγκριση με το 41% των γυναικών. Σε κάθε περίπτωση η οικονομία και οι επιχειρήσεις θα προσπαθήσουν να αποτιμίσουν τους πάντες ψυχρά και με μόνο κριτήριο, το κέρδος.
Υπάρχει πρόοδος στο μισθολογικό χάσμα
Παρότι έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος μέχρι σήμερα, οι ανισότητες μεταξύ ανδρών και γυναικών στην αγορά εργασίας εξακολουθούν να υπάρχουν. Ως πολίτες πρέπει να δρούμε με βάσει την εξομάλυνση και την αποκατάσταση συνηθειών που έχουν λανθασμένα καθιερωθεί και να βρίσκουμε τρόπους για την περαιτέρω διεύρυνση της ανισότητας.
Χρειαζόμαστε αποτελεσματικές στρατηγικές και ενημερωμένους πολίτες για την κοινωνική δικαιοσύνη που να περιμένουν ψυχρές νομοθετικές αλλαγές, αλλά και να παλεύουν για την προαγωγή της ισότητας των φύλων στον επαγγελματικό βίο και τη διασφάλιση της ισότητας για όλους.