Ναι, έχει συμβεί και σ’ εμένα.
Διαβάζω κάτι που με εξοργίζει. Δέχομαι προσβλητικό σχόλιο επί προσωπικού. Λαμβάνω ένα μήνυμα με άδικη κριτική, ύβρεις ή επιθέσεις. Θυμώνω και αποφασίζω να απαντήσω όπως μου βγαίνει εκείνη τη στιγμή. Να υπερασπιστώ το δίκαιο, να βάλω όρια, να «εξηγηθώ». Οποίος κι αν είναι κάθε φορά ο λόγος, το αποτέλεσμα είναι ότι απαντώ εν θερμώ σε ό,τι με εξοργίζει, νιώθω ότι αδικεί εμένα ή κάποιο άτομο που εκτιμώ.
Ύστερα, αφού περάσει λίγη ώρα και ηρεμήσω, σκέφτομαι τα πράγματα λίγο πιο ψύχραιμα. Το story, η ανάρτηση ή το σχόλιο στο οποίο ξέσπασα λαμβάνει συχνά προβολή. Αφού λάβω κάθε είδους μηνύματα ανταπόκρισης, τότε είναι που το συνειδητοποιώ κάθε φορά: Τον δημόσιο θυμό μου τον διαβάζουν αρκετοί άλλοι άνθρωποι.
Και αν ορισμένοι από αυτούς αντιδράσουν και αλληλεπιδράσουν μαζί μου, πόσοι άραγε να είναι στο σύνολο αυτοί που το είδαν – και τι να σκέφτηκαν;
Η δύναμη των social media είναι αποδεδειγμένα τεράστια
Και, πέρα από τον αντίκτυπο που έχει συνολικά στην κοινωνία η όλο και πιο ευρεία χρήση των social media, οι έρευνες θέλουν το σημερινό ποσοστό των ανθρώπων που χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να φτάνει το 56,8% του συνολικού πληθυσμού του πλανήτη.
Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι ο μέσος άνθρωπος περνά καθημερινά δύο ώρες και 25 λεπτά από τη ζωή του σε κάποιο μέσο κοινωνικής δικτύωσης – κάτι που αντιστοιχεί στο 10,07% του χρόνου μας. Το ποσοστό αυτό αποδεικνύει ότι το Facebook, το Instagram, το TikTok και το YouTube έχουν αδιαμφισβήτητα σημαντική θέση στις ζωές μας, γεγονός που δεν θα μπορούσε να μη μας επηρεάζει σε πολλαπλά επίπεδα.
Σίγουρα, τα οφέλη της χρήσης social media, όπως η δικτύωση, η πρόσβαση στη γνώση και την πληροφορία, καθώς και η δόμηση προσωπικής ταυτότητας είναι ιδιαίτερα σημαντικά. Εντούτοις, δεν πρέπει να αγνοούμε τον αρνητικό αντίκτυπο που έχει δυνητικά η εκτεταμένη χρήση τους. Μια μελέτη του 2019, σε περισσότερα από 6.500 άτομα 12 έως 15 ετών στις ΗΠΑ, ανέδειξε ότι η καθημερινή χρήση των social media για τουλάχιστον τρεις ώρες την ημέρα συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο για προβλήματα ψυχικής υγείας.
Αντίστοιχα αποτελέσματα φαίνεται να είχε και μια ακόμα μελέτη του 2019, που πραγματοποιήθηκε σε περισσότερα από 12.000 άτομα 13 έως 16 ετών στην Αγγλία. Τέλος, μια μελέτη του 2016, σε περισσότερους από 450 εφήβους και έφηβες, διαπίστωσε ότι η εκτεταμένη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, η νυχτερινή χρήση τους και η συναισθηματική επένδυση σε αυτά, συνδέονται με χειρότερη ποιότητα ύπνου και υψηλότερα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης.
Τι γίνεται όταν ξεσπάμε τον θυμό μας στα social media;
Μια σχετική μελέτη του Πανεπιστημίου του Yale, δείχνει πώς τα social media μας ενθαρρύνουν να εκφράσουμε περισσότερη οργή με την πάροδο του χρόνου. Αυτό συμβαίνει, όπως αναφέρει, επειδή η έκφραση αγανάκτησης στο διαδίκτυο λαμβάνει μεγάλη ανταπόκριση και likes. Εν ολίγοις, τα social media μας διδάσκουν ότι, όσο περισσότερο θυμό εκφράζουμε, τόσο περισσότερα like, share και συνολική αλληλεπίδραση θα έχουμε. Όσο περισσότερη η έκφραση οργής, τόσο περισσότερη η προβολή και η προσοχή που θα λάβουμε.
Σύμφωνα με τον ερευνητή ψυχολόγο, William Brady, που ηγήθηκε της σχετικής μελέτης του Yale: «Αυτή είναι η πρώτη απόδειξη ότι μερικοί άνθρωποι μαθαίνουν να εκφράζουν περισσότερη οργή με την πάροδο του χρόνου, επειδή ανταμείβονται από τον βασικό σχεδιασμό των μέσων κοινωνικής δικτύωσης».
Γυρνώντας πίσω στο δικό μου θυμό και την έκφρασή του μέσα από το προφίλ μου, δεν μπορώ παρά να σκεφτώ: «Μήπως υπήρξα και εγώ θύμα μιας τέτοιας κατάστασης»;
Όσα έγραψα πάνω στο θυμό μου θα μπορούσα, άραγε, να τα εκφράσω με τον ίδιο τρόπο αν βρισκόμουν απέναντι στο άτομο στο οποίο απαντούσα;
Οι οργισμένες αναρτήσεις στα social media μπορεί να οδηγήσουν ακόμα και σε ανεξέλεγκτες συνέπειες. Αν μη τι άλλο, δεν είναι λίγα τα άτομα που μετά από κάποιο δημόσιο ξέσπασμά τους έχουν υποστεί πλήγμα στην εικόνα και την υπόληψή τους, έχουν χάσει τη δουλειά τους ή έχουν βρεθεί ακόμη και σε δικαστικές διαμάχες.
Και επειδή όπως κάθε εργαλείο, έτσι και τα social media, για να είναι πραγματικά χρήσιμο για εμάς θα πρέπει εμείς να το χρησιμοποιούμε και να το χειριζόμαστε και όχι αυτό εμάς, είναι ωφέλιμο πριν πληκτρολογήσουμε την επομένη φορά να σκεφτούμε:
«Θέλω πραγματικά να εκφράσω με αυτό τον τρόπο το θυμό μου δημόσια;»«Οι λέξεις που χρησιμοποιώ είναι αυτές που όντως θέλω ή μήπως υιοθετώ πιο σκληρή γλώσσα αναμένοντας κάποια μεγαλύτερη ανταπόκριση και αλληλεπίδραση;» Είναι επιβεβαιωμένη αλήθεια όσα υποστηρίζω και είναι άραγε απαραίτητο να τα πω; Τα social media κλείνουν φέτος 26 χρόνια ζωής, έχοντας αλλάξει ριζικά τον τρόπο που εκφραζόμαστε και επικοινωνούμε μεταξύ μας. Μήπως ήρθε, επιτέλους, η ώρα να σκεφτούμε με ποιον τρόπο θέλουμε εμείς να τα χρησιμοποιούμε;