Οι γονείς μου με ονόμασαν Πολυξένη. Κόλλημα της γιαγιάς μου και τραγική ειρωνεία στην περίπτωση μου.
Πολυξένη… Πολύ Ξένη.
Ήταν το αστείο της τάξης από το νηπιαγωγείο ακόμα.
Τα παιδάκια γέλούσαν με το πόσο ξένη είμαι.
Και ήμουν ξένη και είμαι ξένη, γιατί η εικόνα μου δεν συμβάδιζε και δεν συμβαδίζει με τα πρότυπα μιας “τυπικής Πολυξένης”.
Εδώ και πολλά χρόνια με φωνάζουν “Ξένια”, αλλά και πάλι κάποιοι πιστεύουν ότι θα έπρεπε να έχω ένα πιο “εξωτικό” όνομα. Πάντα μου φαίνεται αστείο όταν κάποιος μου λέει πόσο καλά ελληνικά μιλάω, ακόμα και όταν έχω ήδη πει ότι γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Ελλάδα. Είμαι μια γυναίκα μικτής καταγωγής. Η μητέρα μου είναι μαύρη και ο πατέρας μου λευκός.
Ανήκω παντού και πουθενά.
Ως ρατσισμό θα ορίζαμε τη διάκριση και το μίσος απέναντι σε κάποιες φυλές και κοινωνικές ομάδες. Μεγάλωσα σε περιοχή των Βόρειων Προαστίων που ήμασταν από τις λίγες ή αν όχι η μοναδική μικτή οικογένεια – απ’ όσο ήξερα τουλάχιστον. Από πολύ νωρίς παρατηρούσα το πόσο διαφορετικά κοίταζαν εμένα με τη μητέρα μου, όταν για παράδειγμα πηγαίναμε στο σούπερ μάρκετ, σε σχέση πως κοίταζαν εμένα και τον πατέρα μου. Με τη μαμά, πλαγιά βλέμματα και τσάντες σφιχτά στη μασχάλη και με τον μπαμπά χαμόγελα επιδοκιμασίας και τσιμπήματα στα μελαμψά μου μαγουλακια.
Ε, μεταξύ μας, είναι πιο κουλ να είσαι πατέρας με μιγάδα κόρη, παρά το παιδί μίας μετανάστριας – ειδικά σε μια upper class γειτονιά στην ελλαδα των 90’s με 00’s. Δεν πιστεύω ότι οι Έλληνες είναι ρατσιστές. Πιστεύω, όμως, ότι η άγνοια είναι επικίνδυνη και μπορεί να οδήγησει σε ρατσιστικές συμπεριφορές και ρατσιστικά σχόλια, ακόμα και αν δεν είναι αυτός ο σκοπός. Πολλές φορές, άνθρωποι μου λένε πράγματα – καμιά φορά και κομπλιμέντα – που είναι τρομερά προβληματικά και προσβλητικά. Το θέμα είναι ότι δεν γίνονται με δόλο, αλλά από άγνοια και έλλειψη παιδείας.
Μου έχουν πιάσει τα μαλλιά άπειρες φορές άγνωστοι στον δρόμο με τη δικαιολογία ότι δεν έχουν ξανά δει άφρο, με έχουν ρωτήσει αν μαυρίζω, μου έχουν πει τι ωραίο χρώμα που έχω και ότι είμαι τυχερή που δεν είμαι πιο σκουρόχρωμη, με έχουν ρωτήσει αν ο κόλπος μου έχει μεγαλύτερο βάθος, αν έχω HIV γιατί οι Αφρικανοί έχουν AIDS. Μου έχουν πει ότι τα μαλλιά μου είναι σαν άχυρα και ότι θα μου πήγαιναν πιο πολύ ίσια, με έχουν αποκαλέσει μπάσταρδη, έχω δει ανθρώπους να βάφουν τα πρόσωπά τους με φούμο και να φοράνε περούκες με σγουρά μαλλιά για να αναπαραστήσουν μαύρους ανθρώπους, άντρες μου έχουν πει ότι δεν έχουν πάει ποτέ με μαύρη γυναίκα και μόνο που δεν μου έκλεισαν το μάτι.
Πέρυσι, στο σούπερ μάρκετ, είχα την παρακάτω στιχομυθία με παππού την ώρα που κοίταζα την δουλειά μου, διαλέγοντας ντομάτες.
Π: Έχεις πολλά μαλλιά.
Ξ: Ε, και τι να κάνω; Να τα ξυρίσω;
Π: Όχι, ευτυχώς είσαι όμορφη.
Ξ: Αν δεν ήμουν δηλαδή, τι θα γίνονταν;
Π: Ε, τότε θα ήσουν για σφαλιάρες.
Όλα αυτά – και ακόμα περισσότερα – μου τα έχουν πει άνθρωποι με χαμόγελο και πλήρη απουσία συνείδησης για το πόσο προσβλητικά είναι τα λόγια τους. Όταν ήμουν μικρότερη πληγωνόμουν, νευρίαζα και με έκαναν να νιώθω αδύναμη. Μεγαλώνοντας, εξοικειώθηκα με την ανθρώπινη βλακεία και κατάλαβα το πόσο σημαντική είναι η μόρφωση και η ψυχοθεραπεία.
Ξένια Ντάνια: Ο ρατσισμός είναι μια πραγματικότητα και έχει πολλές εκφάνσεις.
Όλοι έχουμε υπάρξει θύματα λίγο ή πολύ. Φοβάμαι να υπολογίσω πόσοι έχουν χαθεί μέχρι και σήμερα λόγο της φυλής, του φύλου, της σεξουαλικότητας. Τέλος πάντων, πόσες ψύχες χάθηκαν γιατί δεν χωρούσαν στα στενά όρια της λευκής, ετεροκανονικής, πατριαρχικής πραγματικότητας. Ο αγώνας κατα των φυλετικών διακρίσεων, της ξενοφοβίας, του σεξισμού, της ομοφοβίας και της μισαλλοδοξίας συνεχίζεται και είναι σημαντικό να ενώσουμε τις φωνές μας, να πούμε την ιστορία μας και να ακουστεί η αλήθεια μας.
Οι διακρίσεις πνίγουν την κοινωνία μας και εμείς, απεγνωσμένα, αναζητούμε αέρα.