Οι σημερινοί έφηβοι και νέοι που αισθάνονται πως έχουν γεννηθεί σε λάθος σώμα βιώνουν κάποιο είδος δυσφορίας για την ασυμφωνία φύλου;
Η γενιά Ζ, γνωστή και ως γενιά του Instagram και του TikTok, ενηλικιώθηκε μέσα σε ένα περιβάλλον σεξουαλικής ελευθεριότητας, αποκτώντας μια πιο ευέλικτη αντίληψη για το φύλο. Έχει μάθει να να συνάπτει ερωτική επαφή πατώντας ένα κουμπί στις διάφορες εφαρμογές γνωριμιών και κάνοντας απλά ένα είδος match.
Αντιστοίχως, η γενιά Άλφα –δηλαδή σημερινά παιδιά που έχουν γεννηθεί μετά το 2010, ξέρουν να χειρίζονται το κινητό προτού μιλήσουν και φυσικά μεγαλώνουν χωρίς να δίνουν τόση σημασία στο φύλο σε βαθμό που συχνά δεν αυτοπροσδιορίζονται ως αγόρια ή κορίτσια αλλά ως μη δυαδικά άτομα που αναζητούν την ταυτότητά τους και τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό, διεκδικώντας συχνά μια ευκαιρία σε ένα διαφορετικό φύλο από εκείνο που τους αποδόθηκε.
Αυτές οι δυο γενιές δεν εγκλωβίζονται στα έμφυλα στερεότυπα όπως η Generation X ή ακόμα και οι millennials. Αυτό δεν σημαίνει πως έχει πάψει η άκριτη αφομοίωση της κοινωνικής κανονιστικότητας, που ωθεί διαχρονικά τα τρανς άτομα στο περιθώριο, αφήνοντάς τα συχνά εκτεθειμένα στην κακοποίηση.
Γιατί υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που αντιδρούν βίαια στην αποδόμηση της βιολογικής θεώρησης της έμφυλης ταυτότητας και συνεπώς το ανθρώπινο σώμα συνεχίζει να αποτελεί πεδίο εκτύλιξης εξουσιών. Την ίδια στιγμή ωστόσο η γενιά Ζ, η πρώτη που έχει ενηλικιωθεί μέσα σε ένα περιβάλλον ρευστότητας φύλου, εμφανίζεται συμφιλιωμένη με το γεγονός πως η έκφραση του φύλου δεν συνάδει με το φύλο που έχει καθοριστεί κατά τη γέννηση και συζητά ανοιχτά για τη διαδικασία επιβεβαίωσης ή μετάβασης του φύλου.
Η διαδικασία της επιβεβαίωσης του φύλου μπορεί να περιλαμβάνει την κοινωνική επιβεβαίωση, την αναστολή της ήβης, την ορμονοθεραπεία, τις επεμβάσεις επιβεβαίωσης φύλου και την νομική επιβεβαίωση έτσι ώστε το τρανς άτομο να αποκτήσει τα χαρακτηριστικά του επιθυμητού φύλου του. Ωστόσο, ένα να τρανς άτομο μπορεί να επιθυμεί ή να μην επιθυμεί επιβεβαίωση ταυτότητας φύλου μέσω ορμονικών η χειρουργικών παρεμβάσεων.
Οι διαδικασίες έχουν αρχίσει να δρομολογούνται.
Το πραγματικό ερώτημα είναι εάν αυτή η γενιά βιώνει τις μεγάλες αντιφάσεις της εποχής, δηλαδή κατά πόσο υποφέρει ψυχικά μέσα σε μια κοινωνία που έχει μάθει να μισεί τα ανυπάκουα σώματα, φράση δανεική από τον Μισέλ Φουκώ, ενώ παράλληλα μεγαλώνει με τρανς καλλιτέχνες. Έχουν περάσει δέκα χρόνια από τον Ιούνιο του 2014, όταν το περιοδικό «Time» φιλοξένησε για πρώτη φορά στο εξώφυλλό του μία τρανς γυναίκα, την ηθοποιό Λαβέρν Κοξ, την πρώτη διεμφυλική υποψήφια για βραβείο EMMY στην ιστορία του θεσμού για τον ρόλο της στην τηλεοπτική σειρά «Orange is the new black».
Πως βιώνουν λοιπόν τα τρανς νέα άτομα την αναζήτηση της ταυτότητάς τους σε μια κοινωνία που παθολογικοποεί τις τρανς ταυτότηες και ψυχιατρικοποιεί τη σεξουαλικότητα παρόλο που η αλλαγή ταυτότητας φύλου έγινε νόμος του κράτους το 2017; Και κυρίως με ποιους τρόπους μπορούν να βοηθούν τα παιδιά στην έκφραση της δυσφορίας φύλου τους και στην κοινωνική ενσωμάτωση τους;
Για πολλές δεκαετίες ακόμα και η ψυχανάλυση συνέδεε άστοχα ένα δίπολο του φύλου με τη βιολογική ανατομία των γεννητικών οργάνων. Τα τελευταία χρόνια η ψυχαναλυτική κοινότητα επισημαίνει κινδύνους παθολογικοποίησης των τρανς ατόμων και μιλά για το φύλο μέσα από ένα άνοιγμα στη διεπιστημονικότητα.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει αφαιρέσει, από το 2019, τις διαγνώσεις που σχετίζονται με τρανς ταυτότητες από τον κατάλογο των ψυχικών διαταραχών. Την ίδια χρονιά, η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιάτρων ανέφερε ότι το 1,8% των εφήβων δηλώνουν τρανς. Το 2020 ο ΠΟΥ προσδιόρισε στο 0,5% του παγκόσμιου πληθυσμού τα τρανς άτομα. Σύμφωνα με μια έρευνα που δημοσίευσαν οι New York Times το 2022, ο αριθμός των νέων ανθρώπων που αυτοπροσδιορίζονται ως τρανς έχει σχεδόν διπλασιαστεί τα τελευταία χρόνια.
Κι όμως η ανατροπή της βιολογίας παραμένει το μεγαλύτερο ταμπού με αποτέλεσμα τα τρανς άτομα να υφίστανται συχνά ωμή βία, διακρίσεις και παρενόχληση ακόμα και στις προηγμένες χώρες της Ευρώπη. Είναι πλέον περισσότερο από προφανές πως οφείλουμε να αναγνωρίσουμε την πολυπλοκότητα της διαμόρφωσης του φύλου μέσα από ψυχικές συσχετίσεις, μοναδικές για κάθε άνθρωπο και να τον υποστηρίξουμε στη διαδικασία επιβεβαίωσης ή μετάβασης του φύλου.
Η εξάλειψη των στερεοτύπων για το φύλο είναι στόχος εδώ και αρκετά χρόνια σχολείων ευρωπαϊκών χωρών, όπως της Σουηδίας που έχει εστιάσει στη ψυχογλωσσία, δηλαδή στη διαφορετική χρήση των λέξεων. Οφείλουμε να ξεκινήσουμε από την εκπαίδευση υιοθετώντας προσεγγίσεις που αποδέχονται την εμπειρία, την ταυτότητα, αλλά και τη διερεύνηση του ατόμου, με σεβασμό στον αυτοπροσδιορισμό, δίχως απαγορεύσεις και επικυρώσεις.
Οφείλουμε να έρθουμε αντιμέτωπες/-οι με τα δικά μας στερεότυπα και να αντιληφθούμε την επίδραση του στίγματος, δημιουργώντας ασφαλείς χώρους αποδοχής για αναστοχασμό. Ναι, η γενιά Ζ και η γενιά Άλφα είναι απαλλαγμένες από τα έμφυλα στερεότυπα, αλλά ζουν σε μια κοινωνία που δεν έχει ξεπεράσει τα ταμπού της με αποτέλεσμα να κινδυνεύει να μη μπορεί να δει τον εαυτό της στην ολότητα του.
Ας συμβάλλουμε στην υγιή προβολή της ταυτότητας φύλου των νέων ανθρώπων που δεν θα υπερκαλύπτει τις επιμέρους ταυτότητες τους και τη μοναδικότητα τους.