Όταν το 2010 η κρίση ξεκίνησε να μπαίνει για τα καλά στη ζωή μας και η ελληνική οικονομία άρχισε να καταρρέει, η ελληνική τηλεόραση ήταν από τις πρώτες που είχαν πληγεί.
Οι άλλοτε προσοδοφόρες διαφημιστές εταιρείες κατρακύλησαν, κάποιες από τις μεγαλύτερες εταιρείες παραγωγής κρίθηκαν αναξιόχρεες και έκλεισαν αμέσως, αφήνοντας ηθοποιούς και τεχνικούς απλήρωτους, ενώ οι ελληνικές σειρές ξεκίνησαν να κόβονται η μία μετά την άλλη εν μία νυκτί.
Τα κανάλια μην ξέροντας τι μέλλει γενέσθαι έψαχναν απεγνωσμένα γρήγορες και «φθηνές» λύσεις.
Τι στο καλό βλέπαμε τη δεκαετία του 2010;
Κάποιες από αυτές ήταν οι κονσέρβες, οι επαναλήψεις δηλαδή παλιών και αγαπημένων σειρών και ταινιών και η αιφνίδια «εισβολή» των τουρκικών σειρών. Ποιος μπορεί να ξεχάσει τον «Σουλεϊμάν τον μεγαλοπρεπή, τον «Εζέλ» και τη «Φατμαγκιούλ».
Η είσοδος κάποιων εκ των πιο επιτυχημένων ριάλιτι παγκοσμίως στην ελληνική μορφή τους – από τα ξαναζεσταμένα «Big Brother», «Φάρμα» και «Survivor» μέχρι τα καινούργια «Power of Love», αλλά και «Game of Love» και τις «The Real housewives of Athens», ήταν μία ακόμη λύση των καναλιών.
Η ελληνική τηλεόραση στα χειρότερά της
Τότε όλοι μιλούσαν για την κατρακύλα και την κατάντια της ελληνικής τηλεόρασης. Τόνοι μελανιών είχαν χυθεί για τον ξεπεσμό των τηλεοπτικών προγραμμάτων, όπως τα ριάλιτι και τα τούρκικα σήριαλ.
Επίσης, εκατοντάδες εργατοώρες σπαταλήθηκαν σε εκπομπές συζητώντας, μεταξύ άλλων: «Γιατί δεν γίνονταν πλέον σειρές στην Ελλάδα της κρίσης, τι θα μπορούσε να είχε γίνει διαφορετικά και αν και ίσως είναι τελικά τα ριάλιτι η μόνη «φθηνή» λύση για την τηλεόραση αυτή τη στιγμή».
Πόσο πάει το μαλλί;
Και επειδή πάντα τα νούμερα μιλάνε καλύτερα, θα πρέπει να αναφερθεί πως η αγορά μίας τούρκικης σειράς κόστιζε στα κανάλια περίπου 3-5 χιλιάρικα – με τηλεθεάσεις που χτυπούσαν κόκκινο, ξεπερνώντας το 1 εκατομμύρια τηλεθεατές τη μέρα. Από την άλλη, η παραγωγή ενός ριάλιτι κοστίζει συνολικά – αναλόγως βέβαια με το κόστος δικαιωμάτων του, τα επεισόδιά και τους συντελεστές του – περίπου 500 χιλιάρικα.
Επιπλέον, το κόστος μίας ελληνικής σειράς κόστιζε πολύ περισσότερα, με την πιο φθηνή σειρά – γυρισμένη εξ ολοκλήρου σε πλατό – να κοστίζει συνολικά περίπου 800 χιλιάδες ευρώ. Αν, μάλιστα, μιλήσουμε για σειρές με πολλά εξωτερικά γυρίσματα και σημαντικούς συντελεστές, τότε το budget ενδέχεται να άγγιζε το αστρονομικό ποσό των 3 εκατομμυρίων.
Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς, λοιπόν, γιατί οι ιθύνοντες των τηλεοπτικών καναλιών έδειχναν σαφή προτίμηση στις τουρκικές σειρές και τα ριάλιτι έναντι των τηλεοπτικών σειρών.
Τι γίνεται σήμερα;
10 χρόνια μετά την οικονομική κρίση και με το ΕΚΟΜΕ – Εθνικό Κέντρο Οπτικοακουστικών Μέσων και Επικοινωνίας – να επιχορηγεί ένα μεγάλο ποσοστό των ελληνικών σειρών, οι ελληνικές σειρές είδαν ξανά εποχές προ κρίσης.
Φέτος, για πρώτη φορά από το 2007, υπάρχουν 32 ελληνικές σειρές στον αέρα, με κάποιες από αυτές να είναι μίνι σειρές των 8-12 επεισοδίων. Φυσικά δεν λείπουν και τα ριάλιτι όλων των ειδών – από το «Love Island» και το «GNTM» μέχρι το «Asia Express» και το «Survivor All Star» που έρχεται.
Η σημαντική και ουσιώδης διαφορά είναι, όμως, όταν συγκρίνει κανείς τον αριθμό των παραγωγών των ριάλιτι το 2010 με σήμερα – γύρω τα 15 τότε και 4-5 σήμερα – και τον αριθμό των σημερινών ελληνικών σειρών σε σχέση με τα ριάλιτι που υπάρχουν αυτή τη στιγμή στην ελληνική τηλεόραση.
Τότε, είναι πασιφανές το πόσο τα κανάλια έχουν επιστρέψει στην ελληνική μυθοπλασία. Στα τα τουρκικά σήριαλ δε χρειάζεται καν να αναφερθούμε, αφού πλέον δεν είναι περισσότερα από 2-3, με την τηλεθέασή τους να μην θυμίζει σε τίποτα τις πρώτες δόξες τους.
Το μεγάλο ερώτημα, όμως, είναι: «Είναι η αποχή των ελληνικών σειρών και η είσοδος των ριάλιτι και των τούρκικων σειρών ο λόγος που οριζόταν ως «σκουπίδι» η ελληνική τηλεόραση από πολλούς την τελευταία δεκαετία;
Υπάρχει τελικά καλή τηλεόραση;
Ας μην ξεχνάμε πως από τα πρώτα ακόμη χρόνια της ελεύθερης τηλεόρασης, τηλεοπτικά – κατά πολλούς – «προϊόντα υποκουλτούρας» υπήρχαν πάντα. Από το «Στο Ερωτοδικείο» – μία από τις πιο κακόφημες εκπομπές της ελληνικής τηλεόρασης – και τις μεσημεριανές εκπομπές που έψαχναν στα σκουπίδια των ελλήνων celebrities για να βρουν από τεστ εγκυμοσύνης μέχρι τι φαγητό παρήγγειλαν οι άνθρωποι την προηγούμενη μέρα. Επομένως, οι trash εκπομπές ήταν πάντα κομμάτι της ελληνικής τηλεόρασης και όχι μόνο.
Αν αναλογιστεί επίσης κανείς ότι οι περισσότερες από αυτές τις εκπομπές είναι «δάνειο» από άλλες χώρες, θα δει ότι η «κακή» τηλεόραση δεν είναι μόνο ελληνικό προνόμιο, αλλά παγκόσμιο φαινόμενο.
Τι ορίζεται ως «καλό»;
Η διαφορά μας, όμως, με τα ξένα κανάλια είναι ότι καταρχήν τα περισσότερα από αυτά δεν είναι ελεύθερα αλλά συνδρομητικά. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να πληρώνεις για να βλέπεις, κάτι που διαφοροποιεί αρκετά τις παραγωγές της ελληνικής τηλεόρασης, αφού εδώ είναι όλα ακόμη δωρεάν. Το γεγονός αυτό δημιουργεί το επόμενο σοβαρό πρόβλημα των ελληνικών καναλιών.
Για χρόνια πλανάται το ερώτημα του: «Τι στο καλό θέλει να δει ο κόσμος;», με τους σημαντικότερους ανθρώπους της τηλεόρασης ανήμπορους να απαντήσουν το ερώτημα αυτό. Το γεγονός πως ένα πρόγραμμα βρίσκεται τη μια χρονιά στην κορυφή και την άλλη στα τάρταρα καθιστούν τους καθ’ ύλην αρμόδιους ανήμπορους να καταλαβαίνουν τι τελικά θέλει να δει ο κόσμος.
Αυτός ήταν και ο λόγος, που για χρόνια οι τηλεοπτικοί ιθύνοντες φοβόντουσαν να φέρουν σημαντικές παραγωγές αντάξιες των ξένων ακόμα και όταν είχαμε λεφτά. Σίγουρα έχουν υπάρξει σημαντικές παραγωγές στην ελληνική τηλεόραση, αλλά είναι ικανές να εξισορροπήσουν τις «κακές»;
Ερωτώμενος σε μία εκπομπή, ο Γιάννης Μπέζος, για το τι πάει λάθος με την ελληνική τηλεόραση σήμερα, διηγήθηκε μια συζήτηση που είχε με έναν μεγάλο τηλεοπτικό παραγωγό όταν του πρότεινε ένα σημαντικό σενάριο για να γίνει σειρά. Ο τηλεοπτικός παραγωγός του απάντησε πως δεν είναι για την τηλεόραση αυτά και πως δεν θα τα δει ο κόσμος.
Μήπως τελικά η καλή τηλεόραση βρίσκεται στο τηλεκοντρόλ;
Δυστυχώς, η παραγωγή των 32 φετινών ελληνικών σειρών δεν είναι ικανή να μας κάνει να πιστέψουμε ότι υπάρχει καλή τηλεόραση, αφού κρίνοντας και από τα προηγούμενα χρόνια, όταν σε μια χρονιά υπήρχαν 40-50 ελληνικές σειρές, μια μεγάλη μερίδα από αυτές ήταν πολύ χαμηλού επιπέδου.
Η απάντηση, λοιπόν, για το που βρίσκεται η καλή τηλεόραση είναι ευτυχώς στο τηλεκοντρόλ. Το μοναδικό εργαλείο ικανό να κατευθύνει τους ιθύνοντες των καναλιών στο τι θέλουμε και τι όχι να βλέπουμε. Δεν ξέρω αν θα μπορεί να γίνει πραγματικότητα το: «Αν δεν σας αρέσει αλλάξτε το», ούτε αν αυτό θα σημαίνει αυτομάτως και μια καλύτερη τηλεόραση, θα σημαίνει σίγουρα όμως μια πιο «δίκαιη» τηλεόραση.
«Αν δεν σας αρέσει, αλλάξτε το».