Η δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου οδήγησε μία γενιά σε βίαιη πολιτική ζύμωση. Χρόνια μετά, η μνήμη δε σβήνει, ούτε και η οργή. Σήμερα το κράτος, πιο βλάσφημα και απροκάλυπτα από ποτέ, δολοφονεί, την ίδια ώρα που το άλμα της ψηφιακής εποχής μας καθιστά θεατές.
Δεκαπέντε χρόνια πέρασαν από τις 6 Δεκεμβρίου 2008. Ο Αλέξανδρος Γρηγορόπουλος δολοφονείται εν ψυχρώ, δίπλα στους φίλους του, στον πεζόδρομο Μεσολογγίου και Τζαβέλλα στα Εξάρχεια, από τον ειδικό φρουρό Επαμεινώνδα Κορκονέα. Το συμβάν πυροδοτεί συγκρούσεις εκτός ελέγχου σε όλη την επικράτεια, με τις μαζικές αντιδράσεις να συνεχίζονται τις επόμενες εβδομάδες.
Το γεγονός αυτό ανέτρεψε αμετάκλητα τον τρόπο που βλέπαμε τον κόσμο μέχρι τότε, ως έφηβοι. Πέραν των άλλων, η εξέγερση του 2008 σηματοδότησε το μαύρο Δεκέμβρη, την ανάγκη για απάντηση στην βία της εξουσίας, την αυθόρμητη και ακηδεμόνευτη ανυπακοή. Για τη γενιά μας, ένα σημάδι ανεξίτηλο, το οποίο καθόρισε τη θέση μας και γέννησε πολιτικές βλέψεις και πυξίδες στο τότε ως και το σήμερα, για το χθες, το αύριο και για πάντα. Όλα αυτά τα χρόνια, πολλά άλλαξαν, όμως ένα παραμένει ίδιο.
Το κράτος –ακόμα– δολοφονεί παιδιά και αυτό τείνει να γίνει μία νέα κανονικότητα.
Υπάρχει σε ανησυχητικό βαθμό, διάχυτη ανοχή στον κοινωνικό ιστό, παρά τη γρήγορη διάδοση των συμβάντων. Τα κοινωνικά αντανακλαστικά μπροστά στα γεγονότα, αλλά και τα μέσα αντίδρασης διαφέρουν σήμερα αισθητά. Όταν, τότε, μαθεύτηκε ότι αστυνομικός δολοφόνησε παιδί, έγινε κατανοητό ότι κάτι σοβαρό συνέβη, κάτι που δε μπορούσε απλά να περάσει έτσι. Στο σήμερα όλα φθείρονται στη δίνη του κυβερνοχώρου, ασχέτως της σοβαρότητάς τους.
Το κράτος ως υπερασπιστής εγκλημάτων
Η πολιτική διακυβέρνηση των τελευταίων ετών χρεώνεται με κρατικές δολοφονίες, οι οποίες διαδέχονται η μία την άλλη. Από τον Βασίλη Μάγγο, που χτυπήθηκε βάναυσα επειδή πάλευε για την πόλη του, ως τον 17χρονο Χρήστο Μιχαλόπουλο, ο οποίος προ ημερών, δολοφονήθηκε από αρχιφύλακα της ΟΠΚΕ επειδή δε σταμάτησε στο σήμα για έλεγχο. Γεμίζουν οι τίτλοι με ονόματα δολοφονημένων ανθρώπων, ανήλικα παιδιά, πατεράδες και αγωνιστές. Ο 16χρονος Κώστας Φραγκούλης πριν ένα χρόνο δολοφονήθηκε για 20€ βενζίνη, ο Νίκος Σαμπάνης στο Πέραμα και ο Κώστας Μανιουδάκης στην Κρήτη σε έλεγχο των ΤΑΕ Σούδας.
Όλοι θύματα της αστυνομικής αυθαιρεσίας.
Η κυβέρνηση δείχνει ανοχή, όσο οι αποφάσεις της αστικής δικαιοσύνης περιθάλπουν με ποινική ασυλία τα εγκλήματα ένστολων, ανοίγοντας το δρόμο της επανάληψής τους. Παράλληλα η ακραία καταστολή απέναντι σε όποια κοινωνική ομάδα προσπαθεί να σηκώσει κεφάλι, έχει συνοδοιπόρο, όλο το μικροαστικό συρφετό που χειροκροτεί κάθε έγκλημα, καθώς συντάσσεται με το θύτη και στερεοτυπικά μισεί το θύμα. Η μικροπαραβατικότητα για αυτούς αποτελεί δικαιολογία, σαν το «τι δουλειά είχε στα Εξάρχεια ο 15χρονος;».
Ψηφιακός ακτιβισμός. Γιατί όχι τώρα;
Το χρονικό της εξέγερσης της βίας για τον άδικο χαμό του Αλέξη εκτός των άλλων ξεκινάει και με τη διάδοση του γεγονότος μέσω τεσσάρων λέξεων στο τότε Twitter: «Κάποιον πυροβόλησαν στα Εξάρχεια». Η δολοφονία γίνεται ταχύτατα γνωστή, με χιλιάδες κόσμου να κατεβαίνει στο κέντρο της Αθήνας και να συγκρούεται το ίδιο βράδυ με την αστυνομία.
Στο κατώφλι του 2024, όπου η πληροφορία διαχέεται γρήγορα και ενώ τα φαινόμενα κρατικών δολοφονιών αυξάνονται, η διάδοση τέτοιων ειδήσεων δεν δείχνει να αποτελεί εφαλτήριο για κοινωνικές αντιστάσεις απέναντι σε κάθε νέο περιστατικό. Τα social media και η άμεση ενημέρωση αφήνουν σχεδόν αδιάφορη τη μάζα, σε μία κινούμενη άμμο άνευ όρων αποδοχής της στυγερής πραγματικότητας.
Το διαδίκτυο θα μπορούσε να αποτελεί εργαλείο οργάνωσης των πολιτών. Τα ενημερωτικά posts, τα οποία είναι πολύ σημαντικά, πρακτικά δεν αποτελούν απειλή για το σύστημα που γεννάει τις δολοφονίες. Παρόλα αυτά, ο κυβερνοακτιβισμός δύναται να χτίσει κοινωνικά οδοφράγματα απέναντι στην κατασταλτική και δολοφονική πολιτική, σε απαραίτητη σύμπραξη όμως με τον κοινωνικό αγώνα στο δρόμο. Ωστόσο, όσο υπάρχει δεκτικότητα στην αύξηση του φαινομένου και συζήτηση μόνο πίσω από την οθόνη και όχι δράση, οι ένστολοι προστάτες θα συνεχίσουν να απαξιώνουν την αξία της ανθρώπινης ζωής.
Ποντάρουν στον φόβο
Σήμερα, η κοινωνία συμβιβασμένη, απρόθυμη για ανάληψη ευθύνης, σε αντίθεση με τον αυθορμητισμό του ‘08 που έβγαλε όλη τη χώρα στους δρόμους. Οι φωνές φιμώνονται, η κοινωνική αντεπίθεση καταστέλλεται σκληρά, καθώς το κράτος αντιλαμβάνεται το εξεγερμένο κομμάτι της κοινωνίας ως κίνδυνο.
Σαφώς, η επιλογή του δρόμου ως πεδίο αντιπαράθεσης ενέχει ζητήματα προσωπικής ασφάλειας και ελευθερίας, λόγω της αυξημένης καταστολής. Ο κίνδυνος σύλληψης ή ξυλοδαρμού πλέον φτάνει σαν εικόνα στις συνειδήσεις και λειτουργεί σαν αποτρεπτικός παράγοντας, σπέρνοντας φόβο. Μεθοδευμένα οι αρχές, σε κάθε πορεία διαμαρτυρίας, περιορίζουν, προκαλούν, προσαγάγουν, με σκοπό να αποτυπωθεί στη συλλογική συνείδηση πως το μακρύ χέρι του νόμου βρίσκεται εκεί.
Το ανάχωμα στη βία, όπως έκανε ο κόσμος πριν 15 χρόνια στους δρόμους, ενάντια στο σκοτάδι και τον απόλυτο εκφασισμό και εκχυδαϊσμό της κοινωνίας, προάγει το δίλημμα ελευθερία ή ασφάλεια; Αξιοπρέπεια ή εθελοδουλία;
Ίδιες ιδέες, άλλες εποχές
Το 2008, η ευθύνη βρέθηκε στα χέρια των πολιτών, δηλώθηκε έντονα η δύναμη, η αντίδραση, άρνηση –ότι δεν είναι ανεκτή η δολοφονία ενός παιδιού. Οι ισορροπίες έχουν αλλάξει σήμερα τα γεγονότα και την οπτική.
Ωστόσο, πάντα υπάρχουν άνθρωποι που όταν συμβαίνει μία κατάφωρη αδικία, γνωρίζουν πως η απάντηση μιας υγιούς κοινωνίας είναι η εξωτερίκευση της άρνησης σε αυτό που συνέβη και η απαίτηση δικαιοσύνης, αλλά και πρόληψης, ώστε ποτέ ξανά να μη συμβεί ίδιο περιστατικό. Επιπλέον, οι κυβερνώντες πρέπει να λαμβάνουν υπόψιν πως σε κάθε αδικία θα βρίσουν απέναντί τους ένα «τείχος» εξελιγμένων πολιτών με διάθεση για αλλαγή και σύγκρουση με το κατεστημένο.
Ένα τείχος σαν αυτό που στήθηκε στην εξέγερση του 2008 που δε θα αφήσει τον εκφασισμό της κοινωνίας να διαιωνίζει κρατικές δολοφονίες.