20 ευρώ: Πόσο κοστίζει τελικά στην κοινωνία η επιβολή του νόμου;
Κατέληξε σήμερα ο 16χρονος Ρομά, ο οποίος δέχτηκε πυρά στο κεφάλι εν ψυχρώ από αστυνομικό. Ζούμε γεγονότα επαναλαμβανόμενης αδικίας, αφού η αυθαιρεσία της εξουσίας για πολλοστή φορά έδειξε πως επιβάλλει το “νόμο και την τάξη” με έναν πυροβολισμό στο κεφάλι ενός 16χρονου Ρομά.
Ο λόγος ήταν το ευτελές ποσό των 20 ευρώ βενζίνης. Το ποσό που δεν πλήρωσε ο νεαρός Ρομά. Και το ποσό που έμελλε να στοιχίσει τη ζωή του.
Οι άτοπες συγκρίσεις για την παραβατικότητα
Το επιχείρημα πως: “Οι Ρομά κλέβουν, άρα καλά να πάθει”, δεν αρκεί για να αναιρεθεί το γεγονός ότι ένα θεσμοθετημένο όργανο του κράτους, με τόση ευκολία, πάτησε τη σκανδάλη. Η εξάντληση της αυστηρότητας των αστυνομικών με τη χρήση όπλου, τους έκανε αυτόματα δικαστές και εκτελεστές της ποινής που έπρεπε να επιβληθεί στον Κώστα Φραγκούλη. Μία ακραία επιλογή σε μεγάλη αναντιστοιχία με το ευτελές αδίκημα που διέπραξε ο 16χρονος.
Από την άλλη, έρχεται και δένει τέλεια η πράξη τους με τη χυδαία και ρατσιστική κριτική όσων “χειροκρότησαν” μία δολοφονία. Κάποιοι επιμένουν να θέτουν ως αντίβαρο υποθέσεις, στις οποίες εμπλέκονται Ρομά, υποστηρίζοντας ότι συχνά απασχολούν την επικαιρότητα με παραβατικές πράξεις. Αλλά αυτό από μόνο του, δε λέει κάτι. Αντίθετα αναδεικνύει τον ολοκληρωτισμό της τήρησης της νομιμότητας με όποιο κόστος, ειδικότερα εις βάρος μειονοτήτων.
Χωρίς κίνητρα και αξιώσεις από την πολιτεία, η περιθωριοποίηση και οι διακρίσεις παραμένουν και διαιωνίζονται, μαζί και οι γνώμες που θέτουν τους Ρομά ως εξιλαστήρια θύματα. Οι γνώμες αυτές, βέβαια, δεν έχουν την ίδια οργή και αντίδραση όταν, για παράδειγμα, πολιτικοί εμπλέκονται σε σκάνδαλα εκατομμυρίων και η δικαιοσύνη τους αφήνει ανέγγιχτους.
Η καταδίωξη και ο πυροβολισμός, βέβαια, για τους πιο υποψιασμένους, έχει ξεκάθαρα ρατσιστικό κίνητρο. Δεν ήταν τα 20 ευρώ αλλά ότι ήταν Ρομά, κάτι το οποίο γνώριζαν οι αστυνομικοί. Όπως μάθαμε από τις συνομιλίες με το κέντρο επιχειρήσεων, από τους ασυρμάτους ακούστηκε πως το άτομο πηγαίνει προς Αγία Σοφία, όπου γνώριζαν ότι είναι καταυλισμός. Σε κάθε περίπτωση, η κλοπή δεν τιμωρείται με αφαίρεση της ζωής.
Η κοινωνική περιθωριοποίηση των Ρομά δεν είναι επιλογή τους
Σε ένα ξεχωριστό πλαίσιο και σαφώς απομονωμένοι από την πολιτεία, οι Ρομά βιώνουν ακραίες συνθήκες ως προς τη διαβίωση. Είτε από αδιαφορία της πολιτείας, είτε επειδή έχουν συνηθίσει, το αποτέλεσμα είναι αυτό.
Η παραβατικότητα των Ρομά έχει ως προέλευση όχι τόσο την ατομική επιλογή του καθενός, αλλά την απαξίωση της πολιτείας για σωστές υποδομές και την ένταξή τους στην κοινωνία. Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν είναι πολλές και η έλλειψη σε βασικές παροχές βρίσκεται στην καθημερινότητά τους.
Αρκεί να πούμε πως το 10% των Ρομά στην Ελλάδα ζει σε νοικοκυριά χωρίς νερό βρύσης, ενώ το 35% δεν έχει εσωτερική τουαλέτα, ντους ή μπάνιο, σύμφωνα με τα στατιστικά του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε. Επίσης, η έκθεση αναφέρει πως το 96% ζει κάτω από το όριο της φτώχειας, ενώ σχεδόν ένας στους δύο ερωτηθέντες, δηλαδή το 47%, ανέφερε ότι τουλάχιστον ένα άτομο της οικογένειάς του πήγε για ύπνο πεινασμένο, τουλάχιστον μία φορά τον προηγούμενο μήνα.
Όταν, λοιπόν, οι συνθήκες είναι αυτές, πώς μπορεί κάποιος να τους κατηγορήσει ότι είναι επιλογή τους το να κλέβουν και να παραμένουν σε αυτή την κατάσταση; Έχουν συνηθίσει σε έναν συγκεκριμένο τρόπο ζωής και για να προσαρμοστούν στη σύγχρονη κοινωνική ζωή χρειάζονται προσπάθειες από την πολιτεία.
Η κατάσταση μπορεί να διορθωθεί
Μια αλλαγή προς έναν άλλο δρόμο είναι πάντα εφικτή, αρκεί οι κυβερνώντες, που είναι και οι κύριοι υπεύθυνοι, να ακολουθήσουν μία στρατηγική όπου θα εξαλείψει τα προβλήματα.
Η μαθησιακή υποστήριξη κατά την προσχολική εκπαίδευση θα βοηθούσε αρκετά καθώς, όπως αναφέρει ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA) στην Ελλάδα, το 81% των γυναικών Ρομά ηλικίας 16-24 ούτε εργάζεται, ούτε είναι σε κάποιο πρόγραμμα εκπαίδευσης ή κατάρτισης. Επιπλέον, το ποσοστό αυτό για τους άντρες είναι 38%.
Οι περισσότεροι Ρομά είναι αναλφάβητοι, καθώς αναγκάζονται να εγκαταλείψουν το σχολείο για να εργαστούν. Επομένως, η στοχευμένη εκπαίδευση και κατάρτιση θα βοηθήσει τους νέους και τις γυναίκες Ρομά στη μετάβασή τους από την πρωτοβάθμια στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, καθώς και στην αναζήτηση εργασίας.
Πώς να ενταχθούν, άρα, εάν στερούνται βασικά δικαιώματα όπως η εκπαίδευση και η εργασία; Πώς θα αποφευχθούν οι συνέπειες του να βρίσκονται αποκλεισμένοι από την κοινωνία με περιορισμένη εκπαίδευση;
Η υπεράσπιση της λογικής για το δίκαιο
Η κοινή γνώμη έχει έναν διχαστικό τρόπο αντίληψης περί του δικαίου αισθήματος. Τιμωρεί το περιθώριο χωρίς να μπαίνει στον κόπο να αναλύσει, ενώ το πώς αντιλαμβάνεται το κάθε άτομο τις πράξεις και τις συνέπειες δε συνάδει συνήθως με τη λογική.
Όσοι βλέπουν τις αντιφάσεις της αστυνομίας στη συγκεκριμένη υπόθεση αλλά και το κλίμα υπερπροστασίας που προσπαθεί η κυβέρνηση να δημιουργήσει, μπορούν να αντιληφθούν μία ανεξέλεγκτη κατάσταση, απόρροια των εξουσιών που απλόχερα έχουν δοθεί στους “προστάτες του νόμου”, ώστε να κάνουν ό,τι τους αρέσει.
Οι συνομιλίες των ΔΙΑΣ που έκαναν την καταδίωξη δεν αναφέρουν στο κέντρο κάτι για εμβολισμό αλλά ούτε ότι έκαναν χρήση όπλων, ενώ δεν είχαν λάβει καν εντολή για καταδίωξη. Ο ιδιοκτήτης του βενζινάδικου, επίσης, κάλεσε το τμήμα και είπε πως δεν επιθυμεί να διωχθεί. Άρα, τι ψάχνουμε ως κοινωνία;
Το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι (ΕΠΣΕ) κατήγγειλε, το 2006, ότι στην Ελλάδα “την τελευταία δεκαετία παρατηρείται η μεγαλύτερη παράνομη έξωση Ρομά”, ενώ παράλληλα είναι σε έξαρση η εξύβριση των υπερασπιστών των δικαιωμάτων τους, με τη συμβολή και των μέσων μαζικής ενημέρωσης.
Η εκτροπή από την αστική νομιμότητα οδηγεί την κοινωνία σε διαφορετικά κύματα οργής προς διαφορετικές κατευθύνσεις , ενώ ένας όχλος σηκώνει το ύψος του ενάντια στον αδύνατο γιατί δεν ενδιαφέρεται παρά μόνο για την επιφάνεια.
Ένα άτομο 16 ετών παραμένει παιδί, ακόμα και να έχει παιδί όπως ο Κώστας Φραγκούλης, και δεν ευθύνεται για τον τρόπο με τον οποίο μεγάλωσε. Οι άνθρωποι, όμως, που βρίσκουν ουσία στην αναζήτηση, έχουν ευθύνη να απαιτήσουν δικαιοσύνη. Ή πιο σωστά, όπως έγραψαν και στο πανό τους οι Ρομά: “ΔΗΚΕΟΣΙΝΗ”.