Σχεδόν όλοι όσοι οδηγούμε, έχουμε έρθει αντιμέτωποι με την εξής κατάσταση: Είμαστε στο αμάξι και ο συνοδηγός μας λέει να στρίψουμε δεξιά, αλλά εμείς πηγαίνουμε αριστερά.
Για κλάσματα δευτερολέπτου αμφισβητούμε τις νοητικές μας ικανότητες, μέχρι να σκεφτούμε ότι αυτό πρέπει να έχει συμβεί σε όλους μας.
Η διαδικασία του να αναγνωρίσεις το δεξιά με το αριστερά περιλαμβάνει πολλές εγκεφαλικές λειτουργίες, όπως η μνήμη, η γλώσσα και αντίληψη του χώρου και την νοερή περιστροφή. Οι ερευνητές αναφέρουν ότι ενώ ορισμένα άτομα βιώνουν αβίαστα αυτή τη διακριτική λειτουργία, άλλοι πρέπει να περάσουν από μια σκόπιμη διαδικασία.
Η πρώτη μεγάλη μελέτη για το εν λόγω θέμα δημοσιεύτηκε τη δεκαετία του 1970 και εξέτασε ένα δείγμα γιατρών και των συζύγων τους (Wolf, 1973)
Περίπου το 9% των ανδρών και το 17% των γυναικών δήλωσαν ότι βίωναν συχνά σύγχυση στην αναγνώριση του αριστερά με το δεξιά στην καθημερινή τους ζωή.
Μερικές πιο πρόσφατες μελέτες εκτιμούν ότι οι αριθμοί είναι ακόμη υψηλότεροι. Συγκεκριμένα, μια αυστραλιανή μελέτη του 1990 διαπίστωσε ότι περίπου το 1/3 των ανθρώπων έχει βιώσει σύγχυση σε καθημερινές καταστάσεις που περιλαμβάνουν τη διάκριση του αριστερά με το δεξιά (McMonnies, 1990).
Μια πιο πρόσφατη μελέτη που διεξήχθη από την νευροψυχολόγο Ineke van der Ham και τους συναδέλφους της, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι περίπου το 15% των ανθρώπων αξιολογεί τον εαυτό του ως ανεπαρκή στην αυθόρμητη αναγνώριση του αριστερά και του δεξιά.
Σχεδόν οι μισοί από τους συμμετέχοντες στη μελέτη δήλωσαν ότι χρησιμοποιούν στρατηγικές για να τα ξεχωρίσουν, όπως το να εξετάζουν ποιο χέρι χρησιμοποιούν για συγκεκριμένες εργασίες (π.χ. το γράψιμο ή το παίξιμο ενός μουσικού οργάνου).
Οι λόγοι που κρύβονται πίσω από τις δυσκολίες στη διάκριση των δύο κατευθύνσεων μπορεί να είναι πολλοί, συμπεριλαμβανομένων γνωστικών, νευρολογικών και αναπτυξιακών παραγόντων.
Ας εξερευνήσουμε μερικές πιθανές εξηγήσεις:
Νευρολογικοί παράγοντες
Ορισμένες νευρολογικές καταστάσεις ή εγκεφαλικές δυσλειτουργίες μπορεί να επηρεάσουν τη χωρική αντίληψη και να διαταράξουν την ικανότητα διάκρισης του αριστερά από το δεξιά.
Νευροαναπτυξιακές διαταραχές όπως η δυσλεξία, η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) ή η Αναπτυξιακή Διαταραχή Κινητικού Συντονισμού (ΑΔΣ), ενδέχεται να συμβάλλουν σε αυτές τις δυσκολίες, καθώς μπορούν να επηρεάσουν την πρόσληψη των αισθητηριακών πληροφοριών και τη γνωστική επεξεργασία.
Γνωστική Επεξεργασία
Η διάκριση του αριστερά με το δεξιά περιλαμβάνει περίπλοκες γνωστικές διαδικασίες, όπως η μνήμη, η γλώσσα, η οπτικο-χωρική επεξεργασία και η νοερή περιστροφή. Οι δυσκολίες σε οποιονδήποτε από αυτούς τους τομείς μπορεί να εμποδίσουν την διάκριση του δεξιά με το αριστερά.
Αναπτυξιακοί Παράγοντες
Η εκμάθηση της διάκρισης του αριστερά από τα δεξιά είναι ένα αναπτυξιακό ορόσημο για τα παιδιά, το οποίο βελτιώνεται με την πάροδο του χρόνου με την εξάσκηση και την εμπειρία.
Ωστόσο, ορισμένα παιδιά μπορεί να αντιμετωπίσουν καθυστερήσεις στην απόκτηση αυτής της ικανότητας χωρικής αντίληψης. Αυτές οι δυσκολίες συνήθως υποχωρούν καθώς ωριμάζουν, και οι γνωστικές τους ικανότητες αναπτύσσονται περαιτέρω.
Περιβαλλοντικοί παράγοντες
Ακόμα και εξωτερικοί παράγοντες μπορεί να έχουν αντίκτυπο στη διάκριση του αριστερά με το δεξιά. Οι περισπασμοί, το υψηλό γνωστικό φορτίο, το άγχος, η πίεση χρόνου ή το multitasking μπορούν να αποσπάσουν την προσοχή και να θέσουν σε κίνδυνο τους γνωστικούς πόρους που απαιτούνται για ακριβείς κρίσεις.
Προσωπικές στρατηγικές και τεχνικές
Μερικά άτομα αναπτύσσουν εξατομικευμένες τεχνικές για να προσδιορίζουν το αριστερά και το δεξιά. Αυτές οι στρατηγικές βασίζονται συχνά σε οπτικές ενδείξεις ή μνημονικές τεχνικές (π.χ. χρησιμοποιώντας χειρονομίες ή συσχετίζοντας το αριστερά και του δεξιά με συγκεκριμένες κινήσεις του σώματος).
Τέτοιες στρατηγικές μπορούν να παρέχουν υποστήριξη σε άτομα που αντιμετωπίζουν δυσκολίες σε αυτόν τον τομέα.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι δυσκολίες στην διάκριση του αριστερά με το δεξιά δεν υποδηλώνουν κάποια βλάβη και είναι πολύ πιθανό να μην επηρεάζουν την καθημερινότητά μας.
Ωστόσο, για άτομα που αντιμετωπίζουν επίμονες προκλήσεις σε δραστηριότητες που βασίζονται στη χωρική αντίληψη, η αναζήτηση καθοδήγησης από επαγγελματίες υγείας ή ειδικούς στη νευροψυχολογία ή την εργοθεραπεία μπορεί να είναι ευεργετική.
Αυτοί οι επαγγελματίες μπορούν να παρέχουν ολοκληρωμένες αξιολογήσεις, να αναπτύξουν εξατομικευμένες στρατηγικές που προορίζονται για τον εκάστοτε θεραπευόμενο και να προσφέρουν στοχευμένες παρεμβάσεις για την ενίσχυση των δεξιοτήτων επίγνωσης του χώρου και τη βελτίωση της συνολικής γνωστικής λειτουργίας του ατόμου.