Το έγκλημα διαπράχθηκε στο σπίτι της οικογένειας στην Κύμη Ευβοίας, με τα κίνητρα να περιλαμβάνουν μακροχρόνια διαμάχες, ψυχολογικές εντάσεις, καθώς και οικονομικά ζητήματα.

Οι δράστες, όπως αποκάλυψαν στην ανάκρισή τους, προκάλεσαν ασφυκτικό θάνατο στον 65χρονο το πρωί, ενώ εκείνος κοιμόταν. Χρησιμοποιώντας γάντια και μαξιλάρια, έπνιξαν το θύμα και στη συνέχεια μετέφεραν το σώμα του γυμνό στις εσωτερικές σκάλες του σπιτιού, τοποθετώντας δίπλα του ένα καθαρό μαχαίρι για να δημιουργήσουν την εντύπωση ατυχήματος από πτώση.

Για να καλύψουν τα ίχνη τους, οι δράστες έκαψαν το μαξιλάρι και άλλα πειστήρια στην αυλή του σπιτιού. Επίσης, εντοπίστηκαν ύποπτα αντικείμενα, όπως ένα περιοδικό ερωτικού περιεχομένου και δύο κουζινομάχαιρα, τα οποία είχαν τοποθετήσει στο χώρο για να ενισχύσουν την ψεύτικη εκδοχή της επίθεσης.

Το σχέδιο των δραστών ξεκίνησε όταν ο 22χρονος κάλεσε την Αστυνομία, καταγγέλλοντας ότι ο πατέρας του τον είχε χτυπήσει και αποπειραθεί να τον κακοποιήσει σεξουαλικά. Ωστόσο, οι αστυνομικοί που έφτασαν στο σημείο παρατήρησαν ασυνέπειες στο σκηνικό. Η ιατροδικαστική εξέταση αποκάλυψε πως ο θάνατος δεν προκλήθηκε από πτώση, αλλά από ασφυξία.

Κατά την ανάκριση, τα δύο αδέλφια και ο γαμπρός τους ομολόγησαν τις πράξεις τους, περιγράφοντας λεπτομερώς τον τρόπο που σκηνοθέτησαν τη δολοφονία. Σημειώνεται πως οι σχέσεις ανάμεσα στον γιο και τον πατέρα ήταν τεταμένες τα τελευταία χρόνια, ενώ στον χώρο βρέθηκαν και 12.000 ευρώ, που είχαν αποσπάσει οι δράστες από τον λογαριασμό του θύματος πριν τον σκοτώσουν.

Τα τρία μέλη της οικογένειας συνελήφθησαν για ανθρωποκτονία από κοινού και οδηγήθηκαν στον εισαγγελέα. Η υπόθεση αυτή έχει προκαλέσει σοκ, φέρνοντας στο φως βαθύτερα οικογενειακά προβλήματα και οικονομικές συγκρούσεις, που οδήγησαν στην τραγική αυτή κατάληξη.

Το πρόγραμμα, με χρηματοδότηση που φτάνει το 1 δισ. ευρώ, στοχεύει στη μείωση του στεγαστικού προβλήματος στην Ελλάδα. Απευθύνεται σε 20.000 νοικοκυριά, διευρύνοντας την ομάδα των δικαιούχων.

Δικαιούχοι είναι φυσικά πρόσωπα που συμπληρώνουν, κατά την 31η Δεκεμβρίου του έτους υποβολής της αίτησης, το 25ο έτος ηλικίας κατ’ ελάχιστο και το 50ο κατά μέγιστο ή σύζυγοι ή πρόσωπα που συνδέονται με σύμφωνο συμβίωσης, εφόσον ο ένας εκ των δύο συμπληρώνει κατά την 31η Δεκεμβρίου του έτους υποβολής της αίτησης, το 25ο έτος ηλικίας κατ’ ελάχιστο και το 50ο κατά μέγιστο. Πέρα από τα όρια ηλικίας, υπάρχουν εισοδηματικά- περιουσιακά κριτήρια. Ειδικότερα, δικαιούχοι είναι εφόσον:  

  • Πληρούν τα εισοδηματικά κριτήρια που αναφέρονται στον πίνακα που ακολουθεί, ανάλογα με την οικογενειακή κατάστασή τους: 

Ως προς το κατώτατο εισοδηματικό όριο των €10.000 λαμβάνεται υπόψη το σύνολο των ετήσιων φορολογητέων εισοδημάτων -πραγματικών ή τεκμαρτών- ανεξαρτήτως της πηγής προέλευσης και του κωδικού εγγραφής τους στη Δήλωση Φορολογίας Εισοδήματος Φυσικών Προσώπων του τελευταίου φορολογικού έτους, πλέον των εισοδημάτων, επίσης του τελευταίου φορολογικού έτους, που αφορούν αποκλειστικά σε συντάξεις και προνοιακά επιδόματα των εξαρτώμενων τέκνων τους.   

Ως προς το ανώτατο ανά περίπτωση εισοδηματικό όριο, στο ετήσιο φορολογητέο εισόδημα -πραγματικό ή τεκμαρτό- δεν περιλαμβάνεται το εισόδημα εκείνο, το οποίο αθροιστικά απαλλάσσεται από το φόρο εισοδήματος, σύμφωνα με το ισχύον πλαίσιο για το έτος 2024, για τη λήψη του επιδόματος θέρμανσης.   

Για τους έγγαμους/μέρη συμφώνου συμβίωσης αξιολογείται το ετήσιο οικογενειακό φορολογητέο -πραγματικό ή τεκμαρτό- εισόδημα, ανεξαρτήτως εάν οι σύζυγοι/ μέρη συμφώνου συμβίωσης κάνουν κοινή ή χωριστή Δήλωση Φορολογίας Εισοδήματος Φυσικών Προσώπων.  Ο μέσος όρος εισοδημάτων των τριών τελευταίων φορολογικών ετών λαμβάνεται υπόψη στην περίπτωση που το εισόδημα του τελευταίου φορολογικού έτους, υπερβαίνει το ανώτατο εισοδηματικό όριο κατά τα ανωτέρω. Στην περίπτωση αυτή, η οικογενειακή κατάσταση του αιτούντος κατά την ημερομηνία υποβολής της αίτησης, λογίζεται ότι ισχύει και για τα τρία τελευταία φορολογικά έτη.

  • Δεν διαθέτουν ακίνητο κατάλληλο για κατοικία τους 

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του δανείου, που μπορούν να πάρουν οι δικαιούχοι για το Σπίτι μου 2:

  • Χορηγείται για την αγορά πρώτης κατοικίας, μετά των τυχόν παραρτημάτων και παρακολουθημάτων αυτής, αξίας μέχρι 250.000 ευρώ, όπως αυτή προσδιορίζεται στο συμβόλαιο αγοράς. 
  • Καλύπτει έως το 90% της αξίας του ακινήτου, όπως αυτή αναγράφεται στο συμβόλαιο αγοράς, με ανώτατο όριο ποσού δανείου τις 190.000 ευρώ. Το υπολειπόμενο τίμημα καλύπτεται από ίδιους πόρους του δικαιούχου 
  • Απαλλάσσεται από την εισφορά του ν. 128/1975 (Α’ 178) για το σύνολο του κεφαλαίου  
  • Το ύψος του δανείου εξαρτάται από την πιστοληπτική ικανότητα του δικαιούχου, όπως αυτή αξιολογείται από το Πιστωτικό Ίδρυμα, καθώς και από την εκτίμηση της εμπορικής αξίας του ακινήτου, κατόπιν του τεχνικού ελέγχου του Πιστωτικού Ιδρύματος. 
  • Η διάρκεια αποπληρωμής του είναι από 3)κατ’ ελάχιστο και έως 30 έτη, χωρίς περίοδο χάριτος, ενώ τυχόν εξόφληση μερικώς ή ολικώς του δανείου οποτεδήποτε πριν την ημερομηνία λήξης του, πραγματοποιείται άνευ οποιασδήποτε ποινής ή άλλης επιβάρυνσης του δικαιούχου 
  • Το δάνειο χρηματοδοτείται κατά 50% από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και κατά 50% από ίδιους πόρους της τράπεζας 
  • Το Πιστωτικό Ίδρυμα και το Ελληνικό Δημόσιο στο πλαίσιο του προγράμματος συμμετέχουν κατ’ ελάχιστον με όρους σύμμετρης ικανοποίησης (pari passu) ως προς τις εξασφαλίσεις, προπληρωμές/αποπληρωμές και εν γένει απαιτήσεις. 
  • Προς εξασφάλιση του δανείου λαμβάνεται ως εμπράγματη εξασφάλιση το αποκτηθέν ακίνητο σε ποσοστό που δεν θα ξεπερνά το 120% του ποσού του δανείου, ενώ δεν επιτρέπεται η παροχή προσωπικής εγγύησης τρίτου για τη χορήγησή του. 
  • Το δάνειο του Προγράμματος δεν δύναται να χρησιμοποιηθεί για την αναχρηματοδότηση υφιστάμενου δανείου. 
  • Για το ποσό του δανείου που χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης δεν οφείλεται συμβατικός τόκος, ήτοι στο ποσό που χρηματοδοτείται από το ΤΑΑ εφαρμόζεται συμβατικό επιτόκιο 0%. Για το ποσό δανείου που χρηματοδοτείται από το Πιστωτικό Ίδρυμα εφαρμόζεται επιτόκιο μικρότερο ή ίσο του ανώτατου περιθωρίου επιτοκίου που δηλώνεται από το Πιστωτικό Ίδρυμα, στο στάδιο της υποβολής φακέλου. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι θα είναι χαμηλότερο από 2% 
  • Αν ο δικαιούχος είναι κατά την ημερομηνία υποβολής της αίτησης χρηματοδότησης, τρίτεκνος ή πολύτεκνος, οι συμβατικοί τόκοι για το μέρος δανείου που χρηματοδοτείται από το Πιστωτικό Ίδρυμα, επιδοτούνται κατά 50%, καθ’ όλη τη διάρκεια του Δανείου, από το Δημόσιο. Το ίδιο ισχύει και για όσους καταστούν τρίτεκνοι- πολύτεκνοι, μετά τη σύναψη του δανείου

Πέρα από την αξία του ακινήτου, για τη χορήγηση του δανείου στο πλαίσιο του προγράμματος Σπίτι μου 2, υπάρχουν κι άλλα κριτήρια.    

Κατ’ αρχάς, η αγορά του ακινήτου δεν μπορεί να γίνει από συγγενή εξ’ αίματος ή εξ’ αγχιστείας Α’ ή Β’ βαθμού του πωλητή ή από σύζυγο ή πρόσωπο που συνδέεται με σύμφωνο συμβίωσης με αυτόν. Επιπλέον, το ακίνητο που αποκτάται υφίσταται νόμιμα, κοινώς δεν είναι αυθαίρετο.    

Ως προς τα χαρακτηριστικά του:  

  • Το ακίνητο που αποκτάται δεν μπορεί υπερβαίνει τα 150 τ.μ. Σε αυτά δεν προσμετρώνται αυτά που αποτυπώνονται στο συμβόλαιο αγοράς ως παραρτήματα – παρακολουθήματα. 
  • Το ακίνητο που αποκτάται βρίσκεται επί οικοδομής ή αποτελεί οικοδομή, η οποία έχει κατασκευαστεί έως τις 31/12/2007 
  • Το ακίνητο αποκτάται κατά πλήρη κυριότητα και δεν βρίσκεται σε ημιτελή κατάσταση. 

Απαγόρευση 1: Κατά τη διάρκεια του δανείου απαγορεύεται και είναι αυτοδικαίως άκυρη οποιαδήποτε εμπράγματη σύμβαση που έχει ως αντικείμενο τη μεταβίβαση ή την επιβάρυνση του αποκτηθέντος ακινήτου. Η μεταβίβαση του αποκτηθέντος ακινήτου είναι εφικτή μόνο κατόπιν ολοσχερούς εξόφλησης του δανείου, καθώς αυτό δεν μεταβιβάζεται.   

Απαγόρευση 2: Η εκμίσθωση του αποκτηθέντος ακινήτου, πριν τη συμπλήρωση 7 ετών από την ημερομηνία υπογραφής της Σύμβασης Δανεισμού, καταρχήν απαγορεύεται και αποτελεί λόγο καταγγελίας αυτής. Εξαίρεση μπορεί να δικαιολογηθεί, εφόσον ο δικαιούχος αποδείξει επαρκώς σε περίπτωση ελέγχου, τις αντικειμενικές περιστάσεις που κατέστησαν αδύνατη τη χρήση του αποκτηθέντος ακινήτου ως κύριας κατοικίας του, όπως ιδίως εύρεση εργασίας ή υπηρεσιακή μεταβολή σε τόπο διαφορετικής περιφερειακής ενότητας από εκείνη όπου βρίσκεται το ακίνητο ή μόνιμη μετακίνηση στο εξωτερικό.   

Τα φυσικά πρόσωπα που πληρούν τις προϋποθέσεις, υποβάλλουν αίτηση υπαγωγής σε ένα μόνο συνεργαζόμενο Πιστωτικό Ίδρυμα της επιλογής τους. Δικαίωμα υποβολής αίτησης σε άλλο Πιστωτικό Ίδρυμα έχουν μόνο όσοι υπέβαλαν αρχικά αίτηση σε Πιστωτικό Ίδρυμα, η οποία απορρίφθηκε κατά την πιστοληπτική αξιολόγησή της ή όσοι δεν έχουν λάβει απάντηση εντός 30 ημερών από την υποβολή της αίτησής τους.   

Η ημερομηνία έναρξης υποβολής αιτήσεων υπαγωγής στο πρόγραμμα ανακοινώνεται στην επίσημη ιστοσελίδα της ΕΥΣΤΑ https://greece20.gov.gr/, στις ιστοσελίδες των πιστωτικών ιδρυμάτων που συμμετέχουν στο πρόγραμμα καθώς και στην επίσημη ιστοσελίδα της ΕΑΤ https://hdb.gr/. Σύμφωνα με τον επίσημο σχεδιασμό, η πλατφόρμα θα ανοίξει μέσα στο πρώτο 10ήμερο του Ιανουαρίου.    Εντός 30 ημερών από την ημερομηνία που ο ενδιαφερόμενος υποβάλει την αίτηση, το πιστωτικό ίδρυμα αποφασίζει την έκδοση ή μη της προέγκρισης του δανείου και των όρων χορήγησής του. Σε περίπτωση που ο αιτών δεν λάβει προέγκριση εντός του χρονικού διαστήματος των 30 ημέρων ή η αίτησή του απορριφθεί, μπορεί να υποβάλει αίτηση σε άλλο πιστωτικό ίδρυμα. Η προέγκριση ισχύει για τουλάχιστον 60 ημέρες από τη γνωστοποίησή της στον αιτούντα.    Εντός της διάρκειας ισχύος της προέγκρισης, ο αιτών οφείλει να γνωστοποιήσει στο πιστωτικό ίδρυμα το ύψος του δανείου που θα λάβει, βάσει του ακινήτου που προτίθεται να αγοράσει και του συμφωνημένου τιμήματος αγοράς του, προσκομίζοντας παράλληλα και τα απαιτούμενα δικαιολογητικά, για τον αναγκαίο έλεγχο.    

Εάν από τον έλεγχο προκύπτει ότι πληρούνται οι όροι και οι προϋποθέσεις χορήγησης του δανείου, ενημερώνεται ο δικαιούχος να προβεί στη σύναψη του οριστικού συμβολαίου αγοράς του ακινήτου. Κατόπιν της σύναψης του οριστικού συμβολαίου αγοράς, το Πιστωτικό Ίδρυμα συνάπτει τη Σύμβαση Δανεισμού.    

Η έγκριση υπαγωγής ισχύει για 90 ημέρες από τη γνωστοποίησή της στον αιτούντα, εντός των οποίων πρέπει να έχει συναφθεί το οριστικό συμβόλαιο αγοράς και η Σύμβαση Δανεισμού. Σε περίπτωση που, κατά τη λήξη ισχύος της εγκεκριμένης υπαγωγής, ο δικαιούχος έχει υπογράψει μεν το οριστικό συμβόλαιο αγοράς αλλά, δεν έχει ακόμη συναφθεί η Σύμβαση Δανεισμού, η υπαγωγή παρατείνεται για 30 ακόμη ημέρες.    

Καταληκτική ημερομηνία υπαγωγής στο Πρόγραμμα, ορίζεται η 31/12/2025, με δυνατότητα παράτασης κατόπιν απόφασης του αρμοδίου Υπουργού, εφόσον υπάρχουν διαθέσιμοι πόροι. 

Γεννημένος στον Πειραιά στις 5 Σεπτεμβρίου 1945, ο Κώστας Χαρδαβέλλας σπούδασε δημοσιογραφία στην Αθήνα και ξεκίνησε την καριέρα του στην εφημερίδα «Έθνος» κατά τη διάρκεια της Χούντας.

Η πρώτη του εμφάνιση στην τηλεόραση έγινε το 1977 με την εκπομπή Πρόσκληση στο στούντιο στην ΕΡΤ. Στη δεκαετία του 1980 εδραιώθηκε ως ένας από τους τρεις «Ρεπόρτερ» της ελληνικής τηλεόρασης, μέσω της ομώνυμης εκπομπής που παρουσίαζε μαζί με τον Γιώργο Λιάνη και τον Γιάννη Δημαρά. Η εκπομπή αυτή άλλαξε τα δεδομένα της ερευνητικής δημοσιογραφίας, φέρνοντας τη στο προσκήνιο της ελληνικής τηλεόρασης.

Κατά τη διάρκεια της μακρόχρονης καριέρας του, υπέγραψε σειρά τηλεοπτικών εκπομπών, όπως τα 60 λεπτά χωρίς μοντάζ, Ρεπορτάζ στην ομίχλη και Αθέατος Κόσμος. Ο ίδιος άφησε το διακριτικό αποτύπωμά του στον χώρο της ενημέρωσης, με μια καριέρα που διήρκεσε πάνω από 40 χρόνια.

ΚΩΣΤΑΣ ΧΑΡΔΑΒΕΛΛΑΣ (ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΡΧΕΙΟΥ / ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ / EUROKINISSI)

Ο Κώστας Χαρδαβέλλας συνεργάστηκε με μεγάλα κανάλια, όπως το MEGA, ο ΑΝΤ1, το Star και η ΕΡΤ, υπηρετώντας τη δημοσιογραφία τόσο στον έντυπο όσο και στον ηλεκτρονικό Τύπο. Τα τελευταία χρόνια αρθρογραφούσε στη «Real News» και παρουσίαζε εκπομπές στον Real FM 97.8.

Η καριέρα του ξεκίνησε στα χρόνια της Χούντας, όταν εργάστηκε ως δημοσιογράφος στην εφημερίδα «Έθνος». Η τηλεοπτική του πορεία άρχισε το 1977 με την εκπομπή Πρόσκληση στο στούντιο στην ΕΡΤ.

Η δημοτικότητα του αυξήθηκε λόγω των πρωτότυπων εκπομπών του, όπως η ψυχαγωγική εκπομπή Σάββατο πρωί, Κυριακή βράδυ το 1978 και οι Ρεπόρτερς, που ξεκίνησαν το 1981 στην ΥΕΝΕΔ και συνεχίστηκαν στην ΕΡΤ2 το 1982. Η εκπομπή αυτή, με θέματα που άγγιζαν την καρδιά της κοινωνίας, έγινε σημείο αναφοράς για τη δημοσιογραφική τηλεοπτική παραγωγή.

Μετά το άνοιγμα της ιδιωτικής τηλεόρασης το 1993, ο Χαρδαβέλλας εντάχθηκε στο MEGA, όπου παρουσίασε τις εκπομπές 60 λεπτά χωρίς μοντάζ και Ρεπορτάζ στην ομίχλη. Η τελευταία μεταφέρθηκε το 1994 στον τότε ΣΚΑΪ και το 1995 στο Star. Εκεί, το 1999, ξεκίνησε να παρουσιάζει και την ψυχαγωγική εκπομπή Πρεμιέρα.

Το 2000 συνεργάστηκε με τον ΑΝΤ1, όπου παρουσίασε την ενημερωτική εκπομπή 9η Εντολή, ενώ το 2001 επέστρεψε στην ΕΤ1 με την εκπομπή www.άνθρωποι.gr. Από το 2002 μέχρι το 2011 συνεργάστηκε με το Alter, όπου παρουσίασε τις εκπομπές Αθέατος Κόσμος, Χωρίς Μοντάζ ΙΙ και Οι Πύλες του ανεξήγητου. Μετά το κλείσιμο του Alter, συνέχισε να παρουσιάζει τον Αθέατο Κόσμο σε διάφορα κανάλια.

Παράλληλα με την τηλεοπτική του καριέρα, είχε δεξιότητες τόσο στην ενημέρωση όσο και στην ψυχαγωγία, παρουσιάζοντας εκπομπές όπως το Όλοι οι καλοί χωράνε στο Epsilon TV, όπου παρέμεινε μέχρι το 2016.

Το 2009, ο Κώστας Χαρδαβέλλας αποκάλυψε ότι έπασχε από καρκίνο. Ήταν παντρεμένος με τη δημοσιογράφο Μαρία Παναγοπούλου και είχαν έναν γιο.

Η εκπομπή Ρεπόρτερς έκανε πρεμιέρα στις 13 Δεκεμβρίου 1981, με τους Κώστα Ρεσβάνη, Κώστα Χαρδαβέλλα και Γιάννη Δημαρά. Η θεματολογία της ήταν τολμηρή και καθιέρωσε νέους κανόνες στην τηλεοπτική δημοσιογραφία. Ενδεικτικά θέματα περιλάμβαναν τις φυλακές, την εργασία ανηλίκων, τα ναρκωτικά, το Παλαιστινιακό και την ομηρία του Στέλιου Καζαντζίδη από τη MINOS.

Η εκπομπή σταμάτησε το 1988 μετά από διαμάχες για τη θεματολογία της, ενώ η υπερπροβολή της συνέντευξης του Βασίλη Τσιτσάνη για κατηγορία φόνου αποτέλεσε την αφορμή για τη διακοπή της.

Σε συνέντευξή του, ο Χαρδαβέλλας είχε αναφερθεί στην απώλεια της μητέρας του:
«Έχω διαγράψει τη λέξη μητέρα από τη ζωή μου επειδή η μητέρα μου έφυγε όταν ήμουν πέντε χρονών… Είναι αυτό που λέω συχνά, είναι ένα φωτογραφικό φιλμ που το καις για να μη σε πονάει».

Για πάνω από έναν μήνα, ένα από τα μεγαλύτερα νοσοκομεία της Αττικής, το Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο Νίκαιας, βρίσκεται σε «ψηφιακό σκοτάδι». Σύμφωνα με ρεπορτάζ της Δήμητρας Ευθυμιάδου στο ethnos.gr, από τα μέσα Νοεμβρίου το νοσοκομείο, που εξυπηρετεί εκατοντάδες ασθενείς καθημερινά, έχει μείνει ουσιαστικά χωρίς λειτουργικά ψηφιακά συστήματα, καθώς έχουν καταρρεύσει τόσο τα εσωτερικά όσο και τα εξωτερικά δίκτυα.

Η κατάρρευση αυτή έχει προκαλέσει σοβαρές δυσλειτουργίες. Έχουν σταματήσει οι προμήθειες υγειονομικού υλικού, οι διαδικασίες εξιτηρίων, οι διαγνωστικές εξετάσεις, ακόμα και η αγορά τροφίμων για τους ασθενείς. Το προσωπικό αναγκάζεται να διαχειρίζεται τα εξιτήρια, τα τιμολόγια, ακόμα και τη μισθοδοσία χειρόγραφα, θυμίζοντας εποχές προ τριακονταετίας, πριν την ευρεία χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών στο Εθνικό Σύστημα Υγείας.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα, όμως, είναι η απώλεια οικονομικών δεδομένων της τελευταίας τετραετίας, σύμφωνα με το ethnos.gr. Καταβάλλονται προσπάθειες μέσω της ΗΔΙΚΑ για την ανάκτησή τους, καθώς η απώλειά τους θα αφήσει το νοσοκομείο χωρίς πληροφορίες για τις αγορές, τις πληρωμές και τις διοικητικές διαδικασίες που έχουν εκτελεστεί τα τελευταία χρόνια.

Η κατάρρευση των συστημάτων από τα μέσα Νοεμβρίου έχει δημιουργήσει μεγάλα προβλήματα στην έκδοση εξιτηρίων. Αυτά γίνονται χειρόγραφα, με αποτέλεσμα οι ασθενείς να φαίνονται ακόμη νοσηλευόμενοι. Αυτό δυσχεραίνει τη διαχείριση διαγνωστικών παραπεμπτικών, τη μεταφορά τους σε άλλα νοσοκομεία και την καταχώριση αναρρωτικών αδειών στον ΕΦΚΑ. Παράλληλα, κατά την εφημερία της 11ης Δεκεμβρίου, το δίκτυο κατέρρευσε για τέσσερις ώρες, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να πραγματοποιηθούν ούτε βασικές αιματολογικές εξετάσεις, οδηγώντας σε ταλαιπωρία περισσότερους από 100 ασθενείς.

Η ηγεσία του Υπουργείου Υγείας και η Διοίκηση της 2ης Υγειονομικής Περιφέρειας είχαν ενημερωθεί για τα προβλήματα ήδη από τον Φεβρουάριο του 2024, όταν ξεκίνησαν τα πρώτα ζητήματα με τα εξιτήρια. Ωστόσο, τα προβλήματα εντάθηκαν όταν το λογισμικό του νοσοκομείου δεν μπόρεσε να υποστηρίξει το νέο σύστημα DRG, οδηγώντας στην αντικατάσταση των Windows με παλαιότερο λογισμικό Linux, χωρίς όμως να επιλυθούν οι δυσλειτουργίες. Πλέον, το σύστημα έχει πλήρως καταρρεύσει, με τη διοίκηση της 2ης ΥΠΕ να υπόσχεται Ένορκη Διοικητική Εξέταση για τον εντοπισμό υπευθύνων, ενώ έχει στείλει προσωπικό από άλλα νοσοκομεία για να βοηθήσει στις χειρόγραφες διαδικασίες.

callasette

Μαύρα γυαλιά ηλίου, κόκκινο κραγιόν, μαύρο εσώρουχο και το εκάστοτε ρούχο-δημιούργημα των Callas. Αυτή η εικόνα είναι το σήμα κατατεθέν των Callasettes, των γυναικών που δεν συνοδεύουν απλά, αλλά συνυπάρχουν σκηνικά μαζί με την μπάντα, δημιουργώντας όλοι μαζί τα πολύχρωμα, ολοζώντανα, εκρηκτικά live, εκεί που η ενέργεια της ομάδας χτυπάει κόκκινο συναντώντας την ενέργεια του κοινού, με αποτέλεσμα μια βραδιά που δεν θα ξεχάσεις. Ναι, τα live των Callas χαράσσονται στη μνήμη σου.

Ο Άρης και ο Λάκης Ιωνάς σε παλιότερη συνέντευξή τους είχαν αναφέρει ότι «οι Callasettes μεγαλώνουν μαζί μας, είναι εξίσου ενδιαφέρον αυτό και σέξι, το να συμπορευόμαστε με γυναίκες που έχουν προσωπικότητα, τις συναναστρεφόμαστε, είναι οι φίλες μας. Η δυναμική τους έχει να κάνει και με μια αντίληψη που έχουμε όλα αυτά τα χρόνια και κορυφώθηκε όταν βγάλαμε το “Lust”, ένα φανζίν στο οποίο έγραφαν μόνο γυναίκες. Ειδικά σήμερα οι γυναίκες χτυπιούνται από παντού, για το αν θα γίνουν μάνες, αν μπορούν να αντεπεξέλθουν. Καταπιέζονται μέσα από ένα σύστημα και ένα παιχνίδι βαθιά ψυχολογικό». Οι Callasettes όμως δεν καταπιέζονται, στέκουν αγέρωχες και ισχυρές, σε κοιτούν κατάματα, νιώθεις το βλέμμα τους κι ας μην το δεις ποτέ.

Με αφορμή το live The Callas feat. The Callasettes στις 20 Δεκεμβρίου στο Under Athens, όπου θα παρουσιαστεί ο νέος τους δίσκος, «Ανατολή», τα κορίτσια μάς μίλησαν για την εμπειρία του να είσαι Callasette και τα αγαπημένα τραγούδια τους από το τελευταίο άλμπουμ.

Η Αννίτα, η Φιλίππα, η Δάφνη και η Μελία (από αριστερά στα δεξιά), φωτογραφία: Δημήτρης Καπάνταης

Ας συστηθούμε: Η Φιλίππα Δημητριάδη είναι δημοσιογράφος και αυτή την περίοδο εργάζεται ως Fashion Editor της έντυπης και ψηφιακής έκδοσης της Madame Figaro. Καμιά φορά της αρέσει να επιμελείται τα social media διάφορων οργανισμών/ατόμων, να παίζει μουσική στα μπαρ της Αθήνας για να κάνει τον κόσμο να χορεύει και να δίνει στιλιστικές συμβουλές στο TikTok. Η Αννίτα Πολυχρόνη είναι μουσικός που συνδυάζει μουσική και performance. Μόλις κυκλοφόρησε τον νέο της δίσκο Mountains ως Love Beverly. Παράλληλα, παρουσιάζει performances με το Cat Cabaret. Η Δάφνη Κυριακίδου είναι βοηθός σκηνοθέτης σε κινηματογραφικές ταινίες και διαφημιστικά και αυτόν τον καιρό ζει και τη μούρλα της εφηβείας με την κόρη της. Μια μελλοντική Callassette ίσως; Η Μελία Παπαδοπούλου είναι εικαστικός, δημιουργεί γλυπτά με κίνητρο την περιέργειά της για τις λεπτομέρειες και τις ατέλειες.

Φιλίππα: Τη δύναμη της θέλησης. Το τι σημαίνει αυθεντική ομαδική δουλειά. Το να δίνεις χρόνο που φαινομενικά δεν έχεις και να κοπιάζεις για να κάνεις κάτι όμορφο που ναι μεν σε ικανοποιεί σε προσωπικό επίπεδο, αλλά δεν έχει νόημα αν δεν το μοιραστείς. Το τι σημαίνει αγάπη. Όλα αυτά στη μορφή ενός live με καινούρια κομμάτια του δίσκου «Ανατολή», αλλά και πλέον κλασικά από όλη την πορεία των Callas. Θα δείτε και τις Callasettes σε μία διαφορετική performance, αλλά με τoν ίδιο ανεπιτήδευτο αισθησιασμό, την ίδια παιδική αθωότητα. Ευτυχώς για μας, κάθε φορά οι Callas μάς προσκαλούν να στρετσάρουμε τα όριά μας και κάθε φορά ανακαλύπτουμε πως έχουμε περίσσευμα να τα τεντώσουμε κι άλλο.

Φωτογραφία: Δημήτρης Καπάνταης

Φιλίππα: Ελευθερία. Κάνω performance ως Callasette τα τελευταία 12 χρόνια. Εμπιστεύτηκα τα παιδιά και εισήλθα σε έναν άγνωστο κόσμο που μετά τα πρώτα performances έγινε κτήμα μου. Οι Callas μού έδωσαν ένα σεμεδάκι και μερικές κατευθυντήριες γραμμές κι έπειτα κάθισαν πίσω και είδαν όλα τα κομμάτια του εαυτού μου, τα καλά και τα κακά, να ενσωματώνονται σε αυτή την ύπαρξη που είναι η Callasette. Αυτό συμβαίνει, φυσικά, με καθεμία από εμάς. Γιατί ο Λάκης και ο Άρης είναι εξαιρετικοί στο να διαβάζουν ανθρώπους, να συνδέονται μαζί τους και να τους αφήνουν να εμπλουτίζουν με τα μοναδικά χαρακτηριστικά τους το πολύχρωμο και πολύπλοκο σύμπαν τους. H «στολή» της Callasette με έχει κάνει να αγαπήσω τον εαυτό μου, να αποδεχτώ το σώμα μου, να ξεπεράσω το πένθος, να βρω μια διέξοδο από την καθημερινότητα. Φορώντας την δεν έχω νιώσει ποτέ, μα ποτέ εκτεθειμένη. Το μόνο που με ενδιαφέρει την ώρα που περπατάω, που μιλάω, που τραγουδάω, που χορεύω ως Callasette είναι να υπηρετώ με τον καλύτερο δυνατό τρόπο κάτι μεγαλύτερο από μένα – ένα κουβάρι μέσα στο οποίο είναι μπλεγμένα, σαν τα νήματα των κεντημάτων των παιδιών, η τέχνη, ο έρωτας, η τρυφερότητα, η αγάπη, το λάθος, η λύσσα για μια ζωή όμορφη. Αυτά είναι τα υλικά της Callasette και με αυτά ελπίζουμε να φτιάχνει για εσάς κάτι που κατά τη διάρκειά του σε σηκώνει ένα τσικ ψηλότερα.  

 

Δάφνη: ΙΟΣ FESTIVAL 2021. Οι Callas βγαίνουν στη σκηνή του θεάτρου «Οδυσσέας Ελύτης» και αρχίζουν να παίζουν τα κομμάτια τους που ένα προς ένα αρχίζουν και σε συνεπαίρνουν σε ένα punk, garage παραλήρημα, φυσάει κιόλας μέσα σε μια σχετικά κρύα καλοκαιρινή νύχτα εκεί ψηλά και η ατμόσφαιρα είναι τρομερή. Ύστερα από λίγο βγαίνουν στη σκηνή κάτι πλάσματα μαγικά, σέξι και αλλόκοτα, σαν ιέρειες μιας αίρεσης που κηρύττει την αλητεία της σαγήνης. Φοράνε σεμεδάκια, κόκκινο κραγιόν, γυαλιά ηλίου και έχουν μια ενέργεια που δεν μπορείς να πάρεις τα μάτια σου από πάνω τους. Μαγεύομαι. Κάτι μέσα μου αρχίζει να βράζει και να μου λέει «μα εγώ ανήκω εκεί, γιατί δεν είμαι εκει;». Και να που τελικά έγινα και εγώ μία περήφανη Callassette! Για εμένα αυτό σημαίνει δύναμη, αυτοπεποίθηση, να ξεπερνάω φόβους, αναστολές και να με γνωρίζω λίγο καλύτερα μέσα από κάθε performance. Και όλα αυτά βιώνοντάς τα μέσα στο σύμπαν των Callas που έχει ΜΟΝΟ αγάπη, σεβασμό, εμπιστοσύνη, τρέλα και καύλα. Α, και πολύ γέλιο. Πολύ γέλιο και πολλά, μα πάρα πάρα πολλά πατατάκια (εγώ γκρινιάζω να έχουμε και κανένα καρότο και αγγούρι αλλά δεν με ακούνε)! Το να είσαι Callasette είναι ελευθερία.

Φωτογραφία: Δημήτρης Καπάνταης

Αννίτα:  Είναι πολύ ωραίο να νιώθω ότι γίνομαι μέρος μιας ζωντανής σύνθεσης, όπου το όραμα των Callas δεν είναι απλά μια ιδέα, αλλά κάτι που περνά μέσα από εμένα, παίρνει σχήμα, καθώς συνδέομαι με μια δύναμη που γεννιέται από την παρουσία γυναικών όπως εγώ, γυναικών που εκφράζονται μέσα από την κίνηση, το βλέμμα, τις φωνές και τις σιωπές τους. Ως Callasette, νιώθω ότι ανήκω σε μια συλλογικότητα όπου κάθε σώμα ενώνεται με άλλα για να δημιουργήσει κάτι πιο δυνατό, πιο αληθινό. Κινούμαι μέσα σε έναν κόσμο που ισορροπεί ανάμεσα στο ρευστό και το οικείο, όπου η ένταση συνυπάρχει με τη σύνδεση, και κάθε στιγμή μοιάζει έτοιμη να εκραγεί αλλά και να αγκαλιάσει. Το να είσαι Callasette σημαίνει να ζεις όπως μια γάτα σε φάση εκτόξευσης: πάντα έτοιμη, πάντα ευέλικτη, πάντα με μια αίσθηση ότι κάτι μεγαλύτερο, κάτι άγριο και όμορφο σε περιμένει στη γωνία.

Μελία: Είναι σαν το πρωί μιας Κυριακής, που ξυπνάς με μουτζουρωμένα μάτια από το χθεσινό eyeliner. Το μαλλί σου κατσαρό και χαοτικό. Μουσική, φαΐ, καφές, παρέα. Χωρίς περιορισμούς. Είναι μια τολμηρή βόλτα στην βροχή και μια μπουκιά ολόφρεσκο, ζεστό ψωμί. Κάθε φορά, σε κάνει να θες να ζήσεις κι άλλο, να το ζήσεις λίγο ακόμα, να γίνει εσύ. Η στιγμή να κρατήσει, είναι έκσταση. Ατελείωτες ώρες. Συζητήσεις. Η συγκέντρωση που θέλει αφορά το εσύ. Ένα κομμάτι, Callas, μια Callasette, όπου η τέχνη είναι το μέσο για να πούμε και να μοιραστούμε όσα θέλαμε. Ως Callasette, ένα σημαδεμένο σώμα που αλλάζει μορφές, μια αίσθηση. Ένα έργο τέχνης. 

Δάφνη: Κατ’ αρχάς θέλω να την πω την κλισεδούρα μου πως όλα τα κομμάτια είναι υπέροχα! Παρ’ όλα αυτά, κάθε φορά που ακούω την «Ανατολή» ταξιδεύω στην εποχή που κάναμε τις performances για το L.S.D. στην Στέγη, στις πρόβες, στα γυρίσματα του video clip, στην αρχή όλης της ιστορίας μου ως Callassette, στη δικιά μου ανατολή. Επίσης, είναι τρομερά χορευτικό κομμάτι και εγώ ως γνωστόν «χορεύω και τις ειδήσεις», οπότε με το που μπαίνει, κατευθείαν θέλω να σηκωθώ και να τα σπάσω.

Μελία: Το “Love Hate”. Απ’ όλα τα κομμάτια, είναι αυτό που με έκανε να ψάξω για μια ισορροπία. Να καταλάβω τη νοστιμιά της γλυκόπικρης στιγμής. Η μουσική σταδιακά φτάνει σε μια κορύφωση η οποία τρεμοπαίζει. Θυμίζει τον χρόνο και τις αλλαγές, την πολυπλοκότητα της επαφής. Ο ήχος που συνοδεύει, οι δυο λέξεις, οι δυο κόσμοι. Παραμένουν, όμως, οι Callas που φτιάχνουν μοναδικούς ήχους.

The Callas feat. The Callasettes, φωτογραφία: Δημήτρης Καπάνταης

Φιλίππα: Το «Μάνα Πέφτω». Η εισαγωγή με το κλαρίνο, την τσαμπούνα και το νταούλι μιλάει στην καρδιά των millennials του ύστερου χιπστερισμού δηλαδή τους φασαίους, μία εκ των οποίων είμαι κι εγώ. Όμως οι Callas δεν την ενέταξαν σε αυτό το κομμάτι για τον λόγο αυτό. Η παράδοση είναι πυρηνικό κομμάτι της δημιουργίας τους και ήδη από το “Trouble and Desire” είχαν βάλει τα θεμέλια για να βρει τον δρόμο της στη μουσική τους. Το «Μάνα Πέφτω» είναι κι άλλα. Είναι τρία τραγούδια σε ένα. Callas του ανατολίτικου στοιχείου με το οποίο δουλεύουν από 2016, σύγχρονο εναλλακτικό ελληνόφωνο και αγγλόφωνο alternative rock από τα 90’s. Και φυσικά οι στίχοι. Η επίκληση στη μάνα με διαλύει. Το γόνατο που σε πατάει στον λαιμό και σου στερεί την ανάσα, μπορεί να είναι το κρατικό, το κοινωνικό, το γόνατο της εργοδοσίας, το συντροφικό – και όταν δεν αντέχεις και νιώθεις πως θέλεις να παραιτηθείς, πού αλλού θα το πεις; Στη μάνα. Που θες να είναι πάντα περήφανη, που θες να σε βλέπει πάντα να σηκώνεσαι, αλλά μόνο με τη δική της αποδοχή θα σου επιτρέψεις να πέσεις. 

Αννίτα: Το αγαπημένο μου τραγούδι του δίσκου είναι το «Όλα στάζουν φωτιά». Είναι σαν να ανοίγεις μια πύλη σε έναν κόσμο όπου τα σώματα λιώνουν στον χορό και οι λέξεις στάζουν σαν λιωμένο μέταλλο. Περπατάς στην κόψη μιας ηλεκτρικής χορδής αφήνοντας το σώμα σου να αφηγείται ιστορίες. Γίνεσαι μια φλόγα που τρέφεται από μικρές ψιθυριστές επαναστάσεις. Χάνεσαι μέσα στο σκοτάδι, αλλά νιώθεις τη φλόγα να σε οδηγεί. Δεν είναι απλώς τραγούδι, είναι μια γλώσσα που μιλάει απευθείας στο χάος μέσα σου.

Info: The Callas feat. The Callasettes, στις 20 Δεκεμβρίου στο Under Athens (Ιπποκράτους 1).

Οι Αρχές προχώρησαν στη σύλληψη ενός 50χρονου άνδρα το απόγευμα της περασμένης Δευτέρας (16/12) στη Μεσσήνη. Σε βάρος του εκκρεμούσε ένταλμα σύλληψης της Α’ Ανακρίτριας Καλαμάτας για κατάχρηση ανηλίκου σε ασέλγεια.

Σύμφωνα με πληροφορίες, το ένταλμα εκδόθηκε στις 12 Δεκεμβρίου, ενώ ο 50χρονος φέρεται να ασελγούσε επί 6 ολόκληρα χρόνια σε βάρος της ανήλικης κόρης του καθώς και σε βάρος της ανήλικης κόρης της τότε συζύγου του.

Τα συγκεκριμένα περιστατικά έλαβαν χώρα στην ευρύτερη περιοχή του δήμου Πύλου Νέστορος, από το 2016 έως το 2021. Στην περιοχή εκείνη διέμεναν ο φερόμενος δράστης με την πρώην σύζυγό του.

Ο κατηγορούμενος, πέρασε χθες (17/12) την πόρτα των δικαστηρίων της Καλαμάτας. Ζήτησε και πήρε προθεσμία να απολογηθεί ενώπιων εισαγγελέα και ανακριτή του πρωτοδικείου της Καλαμάτας, αύριο Πέμπτη (19/12) .

Ο δικαστής στη δίκη του Ντόναλντ Τραμπ στη Νέα Υόρκη, που αφορά τις κρυφές πληρωμές στην ηθοποιό πορνογραφικών ταινιών Στόρμι Ντάνιελς, απέρριψε την έφεση του πρώην προέδρου για την ανατροπή της καταδίκης του, η οποία βασίζεται στην προεδρική ασυλία.

Οι δικηγόροι του Τραμπ είχαν επικαλεστεί το τεκμήριο της ποινικής ασυλίας, το οποίο το Ανώτατο Δικαστήριο αναγνώρισε την 1η Ιουλίου υπέρ του Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, ζητώντας την ακύρωση της απόφασης της 30ης Μαΐου. Σύμφωνα με αυτή την απόφαση, ο Τραμπ είχε κριθεί ένοχος για «επιβαρυντική λογιστική παραποίηση», που αφορούσε την απόκρυψη πληρωμής 130.000 δολαρίων στη Στόρμι Ντάνιελς, προκειμένου να εξασφαλιστεί η σιωπή της για τη φερόμενη σεξουαλική τους σχέση το 2016, την οποία ο Τραμπ αρνείται. Η εκτέλεση της ποινής του είχε αναβληθεί επανειλημμένα.

Ο δικαστής Χουάν Μέρσαν, ωστόσο, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα επίμαχα έγγραφα δεν είχαν επίσημο χαρακτήρα και δεν καλύπτονταν από την προεδρική ασυλία. Μετά τη νίκη του στις εκλογές της 5ης Νοεμβρίου, οι δικηγόροι του Τραμπ υπέβαλαν νέα έφεση, επικαλούμενοι την ιδιότητά του ως εκλεγμένου προέδρου, ισχυριζόμενοι ότι αυτή είναι ασύμβατη με την προηγούμενη απόφαση.

Αξιοσημείωτο είναι ότι ο Ντόναλντ Τραμπ καταδικάστηκε στις 30 Μαΐου από το Ποινικό Δικαστήριο του Μανχάταν, υπό την προεδρία του δικαστή Χουάν Μέρσαν, για 34 κατηγορίες παραποίησης λογιστικών εγγράφων. Αυτή η καταδίκη αφορά την απόκρυψη πληρωμής στη Στόρμι Ντάνιελς, προκειμένου να καλυφθεί η φερόμενη σχέση τους το 2016. Από τις τέσσερις ποινικές υποθέσεις που αντιμετωπίζει, αυτή είναι η μόνη που έχει προχωρήσει σε δίκη.

Ο Αμπού Μοχάμεντ αλ Τζολανί, ο οποίος είναι διεθνώς καταζητούμενος και έχει κυρώσεις να υπόκεινται εις βάρος του, ηγείται της HTS. Η HTS ανέτρεψε το καθεστώς του πρώην προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ μετά την κατάρρευση της Δαμασκού. Ο Τζολανί, που πλέον χρησιμοποιεί το πραγματικό του όνομα Αχμάντ αλ-Σαράα, προσπαθεί να παρουσιάσει το νέο καθεστώς της Συρίας ως μια φιλική, συμπεριληπτική και μη επιθετική κυβέρνηση.

Την Κυριακή, ο Τζολανί συναντήθηκε στη Δαμασκό με τον ειδικό απεσταλμένο του ΟΗΕ για τη Συρία, Γκέιρ Ότο Πέντερσεν, ο οποίος εξέφρασε την ελπίδα του για «γρήγορη άρση των κυρώσεων ώστε να αρχίσει η ανοικοδόμηση της Συρίας». Ο Πέντερσεν ωστόσο προειδοποίησε πως πρέπει να υπάρξει «δικαιοσύνη και λογοδοσία για τα εγκλήματα», μέσω ενός «αξιόπιστου δικαστικού συστήματος».

Από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής Κάγια Κάλας δήλωσε τη Δευτέρα ότι «ανατέθηκε σε ανώτερο Ευρωπαίο διπλωμάτη να έρθει σε επαφή με τη νέα κυβέρνηση» και πρόσθεσε πως η Ε.Ε. θα εξετάσει περαιτέρω βήματα «αν δούμε ότι η Συρία κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση».

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Κατάρ και η Τουρκία έχουν ήδη πραγματοποιήσει επαφές με τις νέες δυνάμεις εξουσίας στη Συρία. Ο Αμερικανός Υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν παραδέχθηκε για πρώτη φορά δημόσια ότι οι ΗΠΑ είχαν άμεσες συνομιλίες με την HTS, σημειώνοντας πως «οι επαφές έγιναν απευθείας».

Παράλληλα, αποκαλύψεις σοκ για τα εγκλήματα του παλαιού καθεστώτος του Άσαντ έρχονται στο φως. Ο Μουάζ Μουστάφα, επικεφαλής της οργάνωσης Syrian Emergency Task Force, κατήγγειλε την ύπαρξη ομαδικού τάφου με τουλάχιστον 100.000 σορούς στην περιοχή αλ Κουταϊφά, 40 χλμ. βόρεια της Δαμασκού.

Ο Μουστάφα χαρακτήρισε τον αριθμό αυτό «εξαιρετικά συντηρητική εκτίμηση» και τόνισε ότι υπάρχουν ακόμα περισσότεροι μαζικοί τάφοι. Σύμφωνα με τον ίδιο, θύματα περιλαμβάνουν όχι μόνο Σύρους αλλά και Αμερικανούς, Βρετανούς και άλλους ξένους πολίτες. Οι σοροί, όπως ανέφερε, μεταφέρονταν από στρατιωτικά νοσοκομεία και τα τμήματα πληροφοριών σε μαζικούς τάφους, ενώ προσωπικό από τις υπηρεσίες κηδειών της Δαμασκού συμμετείχε επίσης στη διαδικασία.

Ο Άσαντ, ο οποίος αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη Συρία όταν η πρωτεύουσα κατέρρευσε στα χέρια των ανταρτών, φέρεται να δήλωσε μέσω του καναλιού Telegram της προεδρίας ότι δεν είχε ποτέ πρόθεση να διαφύγει στη Ρωσία. Ο πρώην πρόεδρος ισχυρίζεται ότι μετέβη σε ρωσική βάση στη Λατάκια για να «επιβλέψει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις», προτού οι Ρώσοι τον απομακρύνουν στη Μόσχα, λόγω της κατάστασης στη βάση Χμεϊμίμ, η οποία δεχόταν σφοδρές επιθέσεις με drones.

Η πτώση του Άσαντ έχει πυροδοτήσει αισιοδοξία αλλά και προβληματισμούς για το μέλλον της χώρας. Η HTS, αν και αποστασιοποιήθηκε από την Αλ Κάιντα το 2016, εξακολουθεί να θεωρείται τρομοκρατική οργάνωση από τον ΟΗΕ, τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλες κυβερνήσεις. Παρά τις διαβεβαιώσεις του Τζολανί για ανεκτικότητα και συμπερίληψη, η τζιχαντιστική της προέλευση προκαλεί αμφιβολίες για το αν μπορεί να τηρήσει τις υποσχέσεις της.

Την ίδια ώρα, η Συρία βρίσκεται αντιμέτωπη με τεράστιες προκλήσεις. Η οικονομία της, κατεστραμμένη από χρόνια πολέμου και τις κυρώσεις της Δύσης, είναι στο χείλος της κατάρρευσης. Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι μέχρι το 2022, το 69% των Σύρων ζούσε κάτω από το όριο της φτώχειας, ενώ η ακραία φτώχεια επηρέαζε έναν στους τέσσερις. Η κατάσταση επιδεινώθηκε περαιτέρω μετά τον καταστροφικό σεισμό του 2023.

Ο ΟΗΕ και διεθνείς αναλυτές επισημαίνουν ότι η πτώση του Άσαντ προσφέρει μια σπάνια ευκαιρία για σταθερότητα στη Συρία, υπό την προϋπόθεση ότι θα υπάρξει ένα αξιόπιστο και συμπεριληπτικό μεταβατικό καθεστώς. «Η κατάσταση πρέπει να αντιμετωπιστεί με ισορροπία και στρατηγική ώστε να αποφευχθεί περαιτέρω αστάθεια», τονίζουν ειδικοί όπως ο Κουτάιμπα Ιντλμπί από το Atlantic Council.

Η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις στη Συρία, αναζητώντας έναν δρόμο προς την ειρήνη, τη δικαιοσύνη και την ανοικοδόμηση, ενώ παράλληλα προσπαθεί να διαχειριστεί τις αβεβαιότητες και τις προκλήσεις που συνοδεύουν το νέο καθεστώς.

Ο Ιγκόρ Κιρίλοφ, επικεφαλής των ρωσικών δυνάμεων πυρηνικής, βιολογικής και χημικής άμυνας, σκοτώθηκε το πρωί της Τρίτης από έκρηξη εκρηκτικού μηχανισμού που είχε τοποθετηθεί κοντά σε πολυκατοικία στη Μόσχα. Σύμφωνα με την ρωσική Ερευνητική Επιτροπή, από την έκρηξη σκοτώθηκε επίσης ο βοηθός του Κιρίλοφ. Το περιστατικό συνέβη μία ημέρα μετά την καταδίκη του από ουκρανικό δικαστήριο για τη χρήση απαγορευμένων χημικών όπλων κατά τη διάρκεια της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.

Αν και οι αιτίες της έκρηξης δεν έχουν διευκρινιστεί, οι πληροφορίες αναφέρουν ότι ο Κιρίλοφ και ο βοηθός του σκοτώθηκαν από μηχανισμό που είχε τοποθετηθεί σε ηλεκτρικό σκούτερ, το οποίο ήταν σταθμευμένο στην είσοδο της πολυκατοικίας του. Ο Κιρίλοφ, που ήταν επικεφαλής των Ρωσικών Δυνάμεων Πυρηνικής, Χημικής και Βιολογικής Άμυνας (RkhBZ) από το 2017, κατηγορήθηκε από τους Ουκρανούς για τη χρήση χημικών όπλων σε περισσότερες από 4.800 περιπτώσεις, παραβιάζοντας το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο και τη Συνθήκη για τα Χημικά Όπλα. Ειδικότερα, χρησιμοποιούσε χλωροπικρίνη και άλλες τοξικές ουσίες στο πεδίο της μάχης για τον έλεγχο εξεγέρσεων και την αναγκαστική έξοδο Ουκρανών στρατιωτών από τα χαρακώματα.

Οι Ουκρανοί ισχυρίζονται ότι λόγω της χρήσης αυτών των χημικών ουσιών, πάνω από 2.000 Ουκρανοί στρατιώτες νοσηλεύτηκαν από την αρχή της ρωσικής εισβολής. Η χλωροπικρίνη, που έχει χρησιμοποιηθεί σε πολέμους στο παρελθόν, προκαλεί σοβαρό ερεθισμό στους βλεννογόνους και στην αναπνευστική οδό. Ο Κιρίλοφ είχε επίσης βρεθεί στο στόχαστρο διεθνών κυρώσεων, με τη Μεγάλη Βρετανία και άλλες χώρες να τον κατηγορούν για τη χρήση “βάρβαρων όπλων”, περιλαμβανομένων των νευροτοξικών παραγόντων όπως το Novichok.

Η δολοφονία του Κιρίλοφ, λίγα χιλιόμετρα από το Κρεμλίνο, έχει προκαλέσει σοκ, με τον πρώην πρόεδρο της Επιτροπής Επίλεκτης Άμυνας των ΗΠΑ, Τόμπιας Έλγουντ, να δηλώνει ότι αυτή η ενέργεια μπορεί να συνδέεται με τις στρατηγικές κινήσεις των μυστικών υπηρεσιών της Ουκρανίας. Όπως δήλωσε ο Έλγουντ, η απομάκρυνση ενός ανώτερου στρατιωτικού αξιωματούχου της Ρωσίας στη Μόσχα αποτελεί ντροπή για τον Πούτιν, ενισχύοντας τις εκτιμήσεις για αντίποινα από τη ρωσική πλευρά, ενώ το γεγονός ότι η δολοφονία συνέβη έξω από το Κρεμλίνο δεν μπορεί να κρυφτεί από τον ρωσικό λαό, ο οποίος γενικά δεν υποστηρίζει τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Ο συρμός σταμάτησε σε λάθος σημείο στην αποβάθρα, με αποτέλεσμα μία από τις πόρτες του τρένου να βρεθεί ακριβώς πίσω από το κιγκλίδωμα, εμποδίζοντας τους επιβάτες να βγουν ή να μπουν κανονικά στο βαγόνι.

Οι επιβάτες αναγκάστηκαν να σκύψουν και να περάσουν κάτω από το κιγκλίδωμα, γεγονός που προκάλεσε σοβαρά προβλήματα. Αυτό εγείρει έντονα ερωτήματα για την ασφάλεια των επιβατών, καθώς δεν είναι σαφές τι θα συνέβαινε αν υπήρχαν ηλικιωμένοι, άτομα με κινητικές δυσκολίες ή γονείς με καρότσι μωρού που ήθελαν να επιβιβαστούν ή να αποβιβαστούν από το συγκεκριμένο βαγόνι.

Οι εικόνες θα μπορούσαν να προκαλέσουν γέλιο, αν δεν λαμβάναμε υπόψη ότι τα κάγκελα καθιστούν αδύνατη τη χρήση του μέσου από άτομα με αναπηρία, που ήδη αντιμετωπίζουν δυσκολίες στις μετακινήσεις τους με Μέσα Μαζικής Μεταφοράς.

Σύμφωνα με όσα δήλωσε στον ΑΝΤ1 ο πρόεδρος της ΠΟΕΔΗΝ, Μιχάλης Γιαννακός, η σύζυγος του αστυνομικού της Βουλής φέρεται να κατέθεσε ότι στις αρχές του χρόνου επισκέφθηκε το Στρατιωτικό Νοσοκομείο και κατήγγειλε ότι είχε υποστεί περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας, τόσο η ίδια όσο και τα παιδιά της, από τον σύζυγό της.

«Εδώ βλέπουμε ότι οι γιατροί δεν ενήργησαν όπως ορίζει ο νόμος. Ή ενήργησαν και το κατήγγειλαν και οι διωκτικές αρχές δεν έπραξαν το καθήκον τους», επισήμανε ο κ. Γιαννακός. Παράλληλα, εξήγησε ότι οι γιατροί φέρουν πειθαρχικές και ποινικές ευθύνες εάν δεν αναφέρουν τέτοια περιστατικά στις αρμόδιες αρχές.

«Στην αρχή του χρόνου αυστηροποιήθηκε το θεσμικό πλαίσιο προκειμένου να αποκαλύπτονται εγκλήματα ενδοοικογενειακής βίας από τα σχολεία και τις υγειονομικές μονάδες. Έτσι ένας γιατρός, όταν προσέλθει άτομο, ανήλικο ή ενήλικο, το οποίο διαπιστωθεί κατά την εξέταση ή αναφερθεί ότι υπέστη το έγκλημα της ενδοοικογενειακής βίας, οφείλει να το αναφέρει στις αρμόδιες διωκτικές αρχές», σημείωσε ο πρόεδρος της ΠΟΕΔΗΝ, και πρόσθεσε ότι «δεκάδες υποθέσεις έχουν εξιχνιαστεί επειδή οι γιατροί, το νοσηλευτικό προσωπικό και άλλοι επαγγελματίες υγείας, έχουν καταγγείλει εγκλήματα ενδοοικογενειακής βίας».

«Τα παιδιά υπέστησαν βαρβαρότητες έναν χρόνο, κάτι που θα μπορούσε να έχει σταματήσει εάν είχε καταγγελθεί η υπόθεση νωρίτερα» υπογράμμισε.

Μάλιστα όπως αναφέρει ο ΑΝΤ1, στο ιατρικό φύλλο αναγράφεται η κακοποίηση της γυναίκας, ωστόσο αυτή ποτέ δεν καταγγέλθηκε στις αρχές.

Η δίκη του Πέτρου Φιλιππίδη στο Μικτό Ορκωτό Εφετείο Αθηνών, όπου ο ηθοποιός δικάζεται σε δεύτερο βαθμό για δύο απόπειρες βιασμού, διεξάγεται υπό συνθήκες έντασης, με το επίκεντρο να είναι ο τρόπος εξέτασης της πρώτης καταγγέλλουσας από τον εισαγγελέα.

«Την προηγούμενη φορά είδαμε μια πρωτοφανή επίθεση προς το θύμα από την εισαγγελική αρχή. Εμείς θεσμικά περιμέναμε από το Δικαστήριό σας να παρέμβει, ωστόσο δεν το είδαμε», δήλωσε χαρακτηριστικά ο δικηγόρος Αλέξανδρος Μίντζιας, προσθέτοντας: «Οι ερωτήσεις εμπεριέχουν τους λόγους γιατί καμιά γυναίκα δεν θα καταγγέλλει σεξουαλική κακοποίηση. Κυρία πρόεδρε, οφείλατε να παρέμβετε… Οι ένορκοι δεν μπορούν να γνωρίζουν ποιες ερωτήσεις επιτρέπονται και ποιες όχι». Η πρόεδρος του δικαστηρίου απάντησε: «Αν θεσμικά θέλετε να κάνετε κάτι άλλο προχωρήστε, αλλιώς ας το λήξουμε εδώ…».

ΚΩΣΤΑΣ ΤΖΟΥΜΑΣ/EUROKINISSI

Ο εισαγγελέας, επιδιώκοντας να δώσει διευκρινίσεις για τις τοποθετήσεις και τις ερωτήσεις του, ανέφερε: «Φρονώ ότι πρέπει να διευκρινίσω κάποια πράγματα. Αναφορικά με τη Γαλλία να πω ότι είμαι συνδρομητής της Libération και διάβασα για την εκεί υπόθεση. Εκεί θα τελειώσει η δίκη σε 4 μήνες και εδώ θα πάρει 1,5 χρόνο απ’ ότι φαίνεται. Ήθελα να έχει το ψυχικό σθένος να μιλήσει η καταγγέλλουσα. Εδώ είναι κάτι πιο ελαφρύ, να μιλήσει και να πει… Όσο για το τάνγκα, ο εισαγγελέας γνωρίζει πώς να ρωτάει. Ανάλογα με το εσώρουχο καλύπτεται και διαφορετική επιφάνεια σώματος. Δεν έχει να κάνει με το τι φορούσε η καταγγέλλουσα. Και τα κανάλια και τα πρωινάδικα και όλα αυτά, λένε για μένα για Siemens και άλλες αηδίες… Να πω ότι έγινε ξετίναγμα στον πρώτο βαθμό, όχι απλά αναπαράσταση, και ορθώς έγινε έτσι».

Η υποστήριξη της κατηγορίας, απαντώντας, τόνισε ότι «μετά από 30 χρόνια πείρας του κυρίου εισαγγελέα, δεν θα έπρεπε να κάνει τέτοιες ερωτήσεις και να τροφοδοτεί τα πρωινάδικα…». Η πρόεδρος επιχείρησε να εκτονώσει την ένταση λέγοντας: «Το έργο όλων είναι δύσκολο. Παρακαλώ, θέλω όλα αυτά να μείνουν απ’ έξω». Η πλευρά της υποστήριξης της κατηγορίας κατέληξε: «Δεν θα κάνουμε αίτηση εξαίρεσης. Θα μείνουμε εδώ και θα τον πολεμήσουμε αν συνεχίσει έτσι».

Επιπλέον, η διαδικασία δυναμιτίστηκε όταν τέθηκε το ζήτημα της πρόσφατης εγκυκλίου της προέδρου του Αρείου Πάγου Ιω. Κλάπα, που αφορά στην ευπρέπεια των εισαγγελέων κατά τη διάρκεια των δικών. Ο συνήγορος υπεράσπισης του κατηγορούμενου ηθοποιού, Μιχάλης Δημητρακόπουλος, σχολίασε με αιχμηρό τρόπο την εγκύκλιο, όταν η πρόεδρος του δικαστηρίου απαγόρευσε ερώτησή του, λέγοντας: «Βλέπετε τι κάνει η εγκύκλιος;». Η πρόεδρος αντέδρασε έντονα και δήλωσε: «Είναι προσβλητικό και απαράδεκτο! Δεν ντρεπόμαστε κιόλας! Να μην κάνω τη δουλειά μου δηλαδή… Δεν με αφορά η εγκύκλιος. Δεν με επηρεάζει».

ΚΩΣΤΑΣ ΤΖΟΥΜΑΣ/EUROKINISSI

Η διαδικασία συνεχίστηκε με την εξέταση της πρώτης καταγγέλλουσας από τους συνηγόρους υπεράσπισης του κατηγορούμενου.

Μια 15χρονη μαθήτρια άνοιξε πυρ μέσα σε τάξη του σχολείου της στη Μάντισον, στην πολιτεία Ουισκόνσιν των ΗΠΑ, σκοτώνοντας δύο ανθρώπους—ένα μέλος του διδακτικού προσωπικού και έναν μαθητή—και τραυματίζοντας άλλους έξι, προτού αυτοκτονήσει, σύμφωνα με πληροφορίες από την αστυνομία.

Την ώρα της επίθεσης, στην τάξη βρισκόταν μαθητές από διάφορες τάξεις και εκπαιδευτικοί. Ο αρχηγός της αστυνομίας ανέφερε ότι η δράστρια «ήταν μαθήτρια του σχολείου και τα στοιχεία υποδεικνύουν ότι είναι νεκρή εξαιτίας τραύματος από σφαίρα που προκάλεσε η ίδια στον εαυτό της». Τόνισε, επίσης, ότι η έφηβη χρησιμοποίησε πιστόλι για την επίθεση.

Το περιστατικό σημειώθηκε στο Abundant Life Christian School, ένα ιδιωτικό σχολείο στη Μάντισον, πρωτεύουσα του Ουισκόνσιν. Μεταξύ των τραυματιών, δύο παιδιά νοσηλεύονται σε σοβαρή κατάσταση, ενώ ένα μέλος του διδακτικού προσωπικού και τρεις μαθητές φέρουν ελαφρύτερα τραύματα.

Το κίνητρο της επίθεσης παραμένει άγνωστο. Οι γονείς της 15χρονης συνεργάζονται πλήρως με τις αρχές και, σύμφωνα με την αστυνομία, δεν πρόκειται να τους απαγγελθούν κατηγορίες.

Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με τον εξειδικευμένο ιστότοπο K-12 School Shooting Database, στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν καταγραφεί 322 επιθέσεις με όπλα σε σχολεία μόνο φέτος.

spacexpottery

Τα τελευταία 5 χρόνια, τα Insta stories των φίλων μας έχουν εικόνες από μαθήματα κεραμικής σε κάποιον αθηναϊκό χώρο ή μία αντίστοιχη αγορά που κοσμεί το σπίτι τους. Η κεραμική έγινε ένα χόμπι, που σύμφωνα με όσους το κάνουν, λειτουργεί ψυχοθεραπευτικά και σε βοηθά να γειώνεσαι. 

Ο Γιώργος Γλαύκος-Ράπτης, δημιουργός του Space X Pottery μού το επιβεβαιώνει, και η ηρεμία που αποπνέει με κάνει να σκεφτώ το ενδεχόμενο να ξεκινήσω άμεσα κεραμική. «Παίζει πολύ μεγάλο ρόλο το διαπροσωπικό στοιχείο. Το να έρθεις σε έναν χώρο, να αποσυμπιεστείς, να συνδεθείς με άλλους και να κάνεις κάτι χειρωνακτικό. Αφήνεις στην άκρη το κινητό σου και μπαίνεις σε μία κατάσταση ροής, γιατί συγκεντρώνεσαι και κάπως χάνεται η αίσθηση του χρόνου. Αυτο είναι ίσως και το ψυχοθεραπευτικό στοιχείο. Όμως με ενδιαφέρει κι εμένα να έρχονται άνθρωποι σε έναν χώρο όπου θα νιώσουν ότι ανήκουν, ότι θα εξασκήσουν τη φαντασία τους, ότι είναι κομμάτι μίας κοινότητας, πέραν του τεχνικού κομματιού».

photo credits: Δημήτρης Καπάνταης

Ο ίδιος βέβαια προσέγγισε το θέμα και από την επιστημονική του πλευρά, διαβάζοντας συνέχεια. «Δεν είχα ιδέα πιο πριν, ξεκίνησα ερασιτεχνικά αλλά με ενδιέφερε να μάθω τι είναι ο πηλός, από τι αποτελούνται τα υαλώματα και κάπου εκεί ξαφνιάστηκα με την άγνοιά μου, γιατί μιλάμε για αντικείμενα που βρίσκονται στη ζωή μας. Δεν μπαίνεις στη διαδικασία να σκεφτείς από πού έρχεται και πώς φτιάχτηκε αυτό το πιάτο στο ντουλάπι σου».

Το 2018, τη χρονιά που τελείωνε το τμήμα Πολιτικών Μηχανικών στο Πολυτεχνείο, ήξερε ότι δεν είναι αυτό που του άρεσε να κάνει. «Πάντα ήθελα να κάνω κάτι άλλο, όπως ο κινηματογράφος, αλλά αυτό δεν έκατσε. Τότε ξεκίνησα να πηγαίνω σε ένα εργαστήρι κεραμικής, όταν με παρακίνησαν δύο φίλες μου και μου άρεσε πάρα πολύ, ειδικά το αίσθημα της κοινότητας. Αυτό που μου κέντρισε το ενδιαφέρον ήταν ο τροχός, που δεν τον επέλεγαν πολλοί. Ακολούθησαν ιδιαίτερα μαθήματα τροχού με τον κεραμίστα Βαγγέλη Μαγκόπουλο, για δυόμιση χρόνια. Είναι πολύ δύσκολο να φτάσεις σε καλό επίπεδο στον τροχό, μπορεί να πάρει χρόνια. Αυτό λέω και στα άτομα που έρχονται εδώ. Ότι δεν αρκούν τα βίντεο ή λίγοι μήνες εξάσκησης».

photo credits: Δημήτρης Καπάνταης

Άνοιξε το πρώτο του εργαστήριο στο Μοσχάτο, που ήταν μόλις 20 τ.μ, και τον Σεπτέμβριο πήγε στην περιοχή του Ζωγράφου, αν και τα ενοίκια είναι πολύ υψηλά. «Ήταν όμως ο χώρος που ήθελα, που μπορώ να δουλεύω πιο άνετα, να παράγω μεγαλύτερες ποσότητες και να έρχονται περισσότερα άτομα για να μάθουν. Όσο για το όνομα, είναι διττή η ερμηνεία του. Προέκυψε από το πώς εγώ έχω νιώσει ότι έρχομαι από άλλον πλανήτη και νιώθω ότι δεν ανήκω, αλλά και το ότι παράγω αντικείμενα που μοιάζουν σαν να είναι από άλλον πλανήτη.

Η «τάση» της κεραμικής είναι ακόμα στο peak της, πράγμα που ούτε εγώ περίμενα. Υπάρχει πολύ ενδιαφέρον και οι κεραμίστες της νέας γενιάς το εξελίσσουν συνέχεια. Το στιλ τους, τις τεχνικές. Πλέον αναδεικνύεται ως εικαστική τέχνη, πράγμα ειρωνικό αν σκεφτείς το πόσο πήρε ενώ ιστορικά ξεκίνησε από την Ελλάδα, αν μιλάμε για Ευρώπη. Δυσκολίες και προκλήσεις υπάρχουν πολλές, ειδικά όταν ξεκινούσα με κάτι πρωτόγνωρο. Δεν ξέρω αν θα τα κατάφερνα χωρίς την οικονομική στήριξη του πατέρα μου, γιατί δεν υπάρχει κρατική βοήθεια. Από τη μία είναι καλό, γιατί οι περισσότεροι έχουμε την οικογένεια να μας στηρίζει, από την άλλη, είναι και ο λόγος που δεν βγαίνουμε να διαδηλώσουμε στους δρόμους. Έτσι δεν αλλάζει τίποτα όμως».

photo credits: Δημήτρης Καπάνταης

Τα μαθήματα τροχού και αγγειοπλαστικής

Προς το παρόν, το Space X Pottery διαθέτει δύο τμήματα. Ένα για τον τροχό, που έχει λίγους μαθητές, γιατί είναι λίγο πιο εξειδικευμένο και δεν φεύγεις από το πρώτο μάθημα με μία κατασκευή σου. Παίρνει καιρό. Το άλλο τμήμα είναι αυτό της αγγειοπλαστικής ή πηλοπλαστικής, που έχει να κάνει με τεχνικές στο χέρι. Εκεί τα αποτελέσματα είναι πιο άμεσα και γρήγορα. «Το δικό μου πρώτο αντικείμενο ήταν μία κούπα με ένα πιατάκι που έχει στον πάτο της ένα πρόσωπο. Το χάρισα σε μία φίλη μου, μην ψάχνεις να το βρεις (γέλια). Αυτό που αγαπώ πολύ είναι τα κρυσταλλικά υαλώματα, γιατί είναι πιο τεχνικό και εξειδικευμένο. Είναι και ο επόμενος στόχος μου, να κάνω σχετικά σεμινάρια, γιατί είναι και μία «παραμελημένη» κατηγορία στην Ελλάδα».

Μιλώντας για παραμέληση, ο Γιώργος με ενημερώνει ότι αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν δημόσιες σχολές. Υπήρχε μόνο το ΙΕΚ Αμαρουσίου για κεραμική, και το έκλεισαν. «Είναι τρομερά στενάχωρο, αν σκεφτείς την ιστορία και την παράδοση της κεραμικής στην Ελλάδα, αλλά απουσιάζουν η εκπαίδευση και η στήριξη. Όσο υπάρχουν όμως άτομα με όρεξη που προσπαθούν, υπάρχει και ελπίδα».

photo credits: Δημήτρης Καπάνταης

Τι θα βρεις στο Space X Pottery

Εκτός από τα μαθήματα, το Space X Pottery είναι ο χώρος όπου θα βρεις εντυπωσιακά κεραμικά σετ για δώρα,  για να πίνεις, μπολ, πιάτα και διακοσμητικά βάζα, τόσο στην Παπαδιαμαντοπούλου 44, όσο και στο e-shop.

«Ο κόσμος αγαπά πάντα τα μικρά αντικείμενα, που είναι πιο οικονομικά και προσιτά, όπως οι κούπες και τα βάζα. Είναι σημαντικό που στηρίζουν αυτή την τέχνη, αν και κάποιοι δεν ξέρουν τι δουλειά υπάρχει από πίσω. Μπορεί να τους φαίνεται ένα αντικείμενο πολύ ακριβό, επειδή έχουν συνηθίσει να το βρίσκουν με 2 ευρώ από την Κίνα, αλλά εμείς τους εκπαιδεύουμε και σε αυτό».

Παπαδιαμαντοπούλου 44, Αθήνα

Με αυτό το ερώτημα, ταξιδέψαμε στη Νέα Υόρκη, επισκεφθήκαμε το Πανεπιστήμιο Ροκφέλερ, συναντήσαμε επιστήμονες, άτομα που ζουν με HIV και συμμετέχοντες σε κλινικές μελέτες. Μιλήσαμε για ό,τι ξέρει σήμερα η επιστήμη, για ό,τι αναζητά η σύγχρονη έρευνα και για ό,τι περιμένει η κοινότητα. 

Ξαπλωμένος σε νοσοκομειακό κρεβάτι, με βελόνες στα χέρια, μοιάζει να βρίσκεται εν μέσω μιας ιδιότυπης αιμοληψίας. Είναι η πρώτη του λευκαφαίρεση, που αποτυπώνεται στο φωτογραφικό κάδρο μιας Polaroid, τοποθετημένης σχεδόν στο κέντρο μιας λευκής σελίδας. «8 Μαρτίου 2019», σημειώνεται λίγο παρακάτω στη συνοδευτική, χειρόγραφη λεζάντα. Αυτό είναι μόνο ένα από τα στιγμιότυπα που περιλαμβάνονται στις δεκάδες, πανομοιότυπης δομής, φωτογραφικές σελίδες οι οποίες, μαζί με διάφορες φόρμες συναίνεσης, αποτελέσματα ιατρικών εξετάσεων και άλλα έγγραφα, συνθέτουν το εντυπωσιακά λεπτομερές προσωπικό αρχείο-φωτογραφικό ντοκουμέντο του Λόγκαν Μπέλου (Logan Bellew) από τη συμμετοχή του σε κλινική μελέτη, στο πλαίσιο ερευνών για μια δυνητική «λειτουργική θεραπεία» («functional cure») του HIV.  

Φωτογράφος ο ίδιος και υπεύθυνος παραγωγής εκθέσεων στο Διεθνές Κέντρο Φωτογραφίας στη Νέα Υόρκη (International Center of Photography, ICP), έχει οργανώσει και ταξινομήσει τα πάντα, με ειδική επιμέλεια, σε ένα χαρακτηριστικό, βαρύ κόκκινο ντοσιέ. Με αυτό ανά χείρας έρχεται και στο ραντεβού μας, ένα κρύο μεσημέρι στο τέλος Φεβρουαρίου 2024, στην πανεπιστημιούπολη του Πανεπιστημίου Ροκφέλερ, στην Άνω Ανατολική πλευρά του Μανχάταν. Καθόμαστε σε μια μικρή αίθουσα συσκέψεων στο πρώτο και ιστορικό κτίριο της πανεπιστημιούπολης, το Founder’s Hall, που γειτνιάζει με το ερευνητικό νοσοκομείο του Πανεπιστημίου, το οποίο ο Λόγκαν επισκεπτόταν κατά τη διάρκεια της συμμετοχής του στην κλινική μελέτη το 2019.  

Ξεφυλλίζουμε το κόκκινο ντοσιέ χωρίς βιασύνη, όσο παράλληλα κουβεντιάζουμε: Ο ίδιος ήταν φοιτητής φωτογραφίας και ιστορίας της τέχνης στην Αριζόνα των ΗΠΑ το 2011, όταν μια καθηγήτριά του τού έδωσε την ευκαιρία να περάσει το καλοκαίρι, ως φωτογράφος μιας ανασκαφής στην Πόλη Χρυσοχούς στην Κύπρο –όπου αργότερα έμελλε να έχει «τη δεύτερη ζωή» του, όπως εκείνος την αποκαλεί. Η ανασκαφή ήταν αυτό που αρχικά τον πήγε στο νησί, αλλά «μετά άρχισα να ενδιαφέρομαι να δω πώς είναι ένα queer άτομο να ζει στην Κύπρο. Νοίκιασα αυτοκίνητο, άρχισα να πηγαίνω σε άλλες πόλεις. Το 2012 προσκλήθηκα και πάλι να φωτογραφίσω την ανασκαφή και, έτσι, επέστρεψα το καλοκαίρι του 2012. Τότε, άρχισα να βγαίνω, να εξερευνώ λίγο περισσότερο, να κάνω φίλους και κατέληξα να έχω τη συνεύρεση στην οποία κόλλησα και έγινα θετικός στον HIV, αλλά δεν το ήξερα εκείνη τη στιγμή. Σχεδόν έναν μήνα αφότου επέστρεψα από την Κύπρο, αρρώστησα τόσο βαριά που πήγα στα επείγοντα […] Μου έκαναν “στρεπ τεστ” και βγήκε αρνητικό. Μου είπαν, όμως, ότι μοιάζει με στρεπτόκοκκο και πιθανώς πρόκειται για ψευδώς αρνητικό αποτέλεσμα. Μου έδωσαν αντιβίωση και με έστειλαν σπίτι. Μέσα σε δύο εβδομάδες, ένιωσα καλύτερα […] Διαπίστωσα ότι, ενώ άρχισα να αισθάνομαι καλύτερα, είχα κάποιους λεμφαδένες, πίσω από τα αυτιά μου και στον λαιμό μου, που παρέμεναν πρησμένοι. Σκεφτόμουν ότι ίσως κάτι δεν πάει καλά, αλλά δεν έδωσα πολλή σημασία τότε, μέχρι που πήγα για έναν προληπτικό έλεγχο ρουτίνας για σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, όπως συνήθιζα τότε να κάνω ανά κάποιους μήνες», αφηγείται ο ίδιος. Τελικά, διαγνώστηκε θετικός στον HIV τον Φεβρουάριο 2013. Καθώς τότε βρισκόταν σε διαδικασία προετοιμασίας για τις μεταπτυχιακές σπουδές του και, τελικά, μετακόμισης στο Νιου Μέξικο για τον σκοπό αυτό, του πήρε περίπου έναν χρόνο έως ότου καταφέρει να ολοκληρώσει τις διαδικασίες ασφαλιστικής κάλυψης για να ξεκινήσει αγωγή με αντιρετροϊκά φάρμακα και, άρα, πολύ σύντομα ο ιός να «πέσει» σε μη ανιχνεύσιμα επίπεδα –στα οποία και παραμένει τα τελευταία δέκα χρόνια, με τη σταθερή τήρηση της αντιρετροϊκής αγωγής (ένα χάπι την ημέρα). 

Μετά τη διάγνωσή του και την έναρξη της αγωγής, δεν άργησε να ταξιδέψει ξανά στην Κύπρο. Δημιούργησε δεσμούς με το νησί και έκτοτε επιστρέφει πολύ συχνά. Είναι, άλλωστε, επί χρόνια, εθελοντής της Κίνησης Συμπαράστασης για το AIDS (AIDS Solidarity Movement) στην Κύπρο. Η δράση του εκεί αποτελεί μια «εξαιρετική ανταμοιβή» και για τον ίδιο, όπως λέει, καθώς μέσω αυτής «είχα την ευκαιρία να αντιμετωπίσω και να πολεμήσω, κατά κάποιον τρόπο, τις δυνάμεις του στίγματος και της ελλιπούς εκπαίδευσης που μου προκάλεσαν μεγάλο πόνο κατά τα αρχικά στάδια της διάγνωσής μου». Το 2019, μια χρονιά που η οικονομική του κατάσταση δεν του επέτρεπε να ταξιδέψει στην Κύπρο και να περάσει τον συνηθισμένο χρόνο εκεί, αναρωτιόταν με ποιον τρόπο μπορεί να συμμετάσχει και να είναι ενεργός «σε κάτι που αφορά την πρόοδο του κινήματος των ανθρώπων που ζουν με HIV». Τότε, παρουσιάστηκε η ευκαιρία να συμμετάσχει στην εν λόγω επιστημονική έρευνα και να έχει την εμπειρία που τώρα εσωκλείεται στο κόκκινο ντοσιέ.  

Εάν μπορώ, θα χρησιμοποιήσω το σώμα μου, τον ιό μου, τα αιμοσφαίριά μου για να συμβάλλω στη θεραπεία κάποιου άλλου ή στην πρόληψη της ορομετατροπής για κάποιον άλλο στο μέλλον, ή ακόμη και απλώς για να απελευθερώσω τους ανθρώπους από αυτό το στίγμα.

Λόγκαν Μπέλου

Επρόκειτο για μια κλινική μελέτη φάσης 1β (μικρής κλίμακας έρευνας σε ανθρώπους), που διεξήχθη στο Νοσοκομείο του Πανεπιστημίου Ροκφέλερ και στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης στη Βοστώνη, και κατά την οποία χορηγήθηκαν, σε βάθος 20 εβδομάδων, επτά δόσεις ενός συνδυασμού δύο ευρέως εξουδετερωτικών αντισωμάτων (broadly-neutralizing antibodies, bnAbs) σε εθελοντές που ζουν με HIV, είτε παράλληλα με την αντιρετροϊκή αγωγή τους είτε διακόπτοντάς την. Σκοπός ήταν να διαπιστωθεί για πόσο καιρό, μετά την υπό δοκιμή θεραπεία αντισωμάτων, το ιικό φορτίο των συμμετεχόντων στην έρευνα μπορούσε να διατηρηθεί σε μη ανιχνεύσιμα επίπεδα.  

Στην περίπτωση του Λόγκαν, η τέταρτη έγχυση που του έγινε ήταν και η τελευταία. Στις 24 Μαΐου 2019, τα αποτελέσματα αιματολογικών εξετάσεων έδειξαν ανιχνεύσιμο ιικό φορτίο, το οποίο ήταν περισσότερο αυξημένο μία εβδομάδα αργότερα. O HIV είχε κάνει το λεγόμενο «ριμπάουντ». Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες της μελέτης, αυτό σήμανε τη διακοπή της χορήγησης αντισωμάτων για εκείνον και την επιστροφή του στην αντιρετροϊκή αγωγή, με την οποία επήλθε εκ νέου καταστολή του ιικού φορτίου. «Απογοητεύτηκα που δεν έφτασα έως το τέλος, έως την τελευταία έγχυση […] Ήξερα ότι αυτό θα συνέβαινε και μου είχαν πει ότι θα συνέβαινε κάποια στιγμή, ότι “το θέμα είναι να δούμε πόσο καιρό θα κρατήσει, αυτό είναι που ψάχνουμε”», λέει ο Λόγκαν, 35 ετών σήμερα, ο οποίος πλέον είναι, επίσης, εκ των ιδρυτικών μελών της Συμβουλευτικής Επιτροπής από Μέλη της Κοινότητας (Community Advisory Board, CAB) στο Πανεπιστήμιο Ροκφέλερ. 

Τα αποτελέσματα της συγκεκριμένης κλινικής μελέτης δημοσιεύθηκαν τον Απρίλιο 2022 στο περιοδικό Nature: Μεταξύ άλλων ευρημάτων, προέκυψε ότι 13 από τους 17 εθελοντές διατήρησαν την ιολογική καταστολή για τουλάχιστον 20 εβδομάδες χωρίς αντιρετροϊκή αγωγή, ενώ δύο από τα άτομα που έλαβαν και τις επτά δόσεις αντισωμάτων διατήρησαν την καταστολή μετά από έναν χρόνο. Η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «η χορήγηση αντισωμάτων επηρεάζει το “ρεζερβουάρ” του HIV-1, αλλά απαιτούνται επιπλέον, μεγαλύτερες και πιο μακροχρόνιες μελέτες, για να καθοριστεί η ακριβής επίδραση της ανοσοθεραπείας με αντισώματα στο “ρεζερβουάρ”». 

To ρεζερβουάρ του HIV 

Στο φάσμα της έρευνας για τον HIV, εάν στο ένα άκρο βρίσκεται το εμβόλιο (η επιστήμη είναι ακόμη μακριά από ένα αποτελεσματικό εμβόλιο για την πρόληψη του HIV), στο άλλο υπάρχει η «θεραπεία» –που θα σήμαινε είτε πλήρη εξάλειψη του ιού είτε καταστολή του, με τρόπο που δεν θα μπορεί να αναπαραχθεί. Υπάρχουν, όμως, διάφοροι λόγοι για τους οποίους είναι δύσκολο να επιτευχθεί μια πραγματική θεραπεία: Αφενός, ο ιός μεταλλάσσεται συχνά και, αφετέρου, επιτίθεται στο ίδιο το ανοσοποιητικό σύστημα, το οποίο και επηρεάζει, τελικά, με δύο τρόπους: μεταμφιεζόμενος και εξασθενίζοντάς το. Παράλληλα, όμως, ο HIV έχει το ειδοποιό χαρακτηριστικό να εισέρχεται και να ενσωματώνεται στο DNA των κυττάρων μας. Όταν ο ιός γίνεται μέρος του κυττάρου, παραμένει «σιωπηλός», κρυμμένος από το ανοσοποιητικό σύστημα. Το κύτταρο συνεχίζει, όμως, να ζει και να παράγει άλλα παρόμοια κύτταρα, με αποτέλεσμα ο ιός να μην εξαλείφεται. Αυτό είναι το λεγόμενο «ρεζερβουάρ». Τα συνήθη, τα τυπικά φάρμακα για τον HIV, τα αντιρετροϊκά, προλαμβάνουν νέους κύκλους μόλυνσης, μπλοκάρωντας την αναπαραγωγή του ιού, αλλά δεν έχουν επίδραση στα κύτταρα που φέρουν ήδη τον HIV, δηλαδή σε αυτό το «απόθεμα» κυττάρων, το «ρεζερβουάρ». 

Εκεί ακριβώς, στο ρεζερβουάρ του HIV, είναι που στοχεύουν οι σύγχρονες έρευνες, με διαφορετικές κατηγορίες στρατηγικών να αναπτύσσονται. Εν μέσω των διάφορων προσεγγίσεων, υπάρχει η ανοσοθεραπεία, η οποία, επίσης, περιλαμβάνει διαφορετικά εργαλεία για την ενεργοποίηση διάφορων κλάδων του ανοσοποιητικού συστήματος. Υπό την ομπρέλα της, βρίσκονται τα αντισώματα. Η ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου Ροκφέλερ εστιάζει στα ευρέως εξουδετερωτικά αντισώματα –«ευρέως» σημαίνει ότι μπορούν να αναγνωρίσουν διαφορετικούς τύπους HIV, επειδή είναι σε θέση να εντοπίζουν μέρη του ιού που δεν αλλάζουν. «Εξουδετερωτικά» είναι επειδή εμποδίζουν τον ιό να μολύνει νέα κύτταρα. Πρόκειται για αντισώματα, τα οποία απομονώθηκαν από λευκά αιμοσφαίρια ατόμων που ζουν με HIV και αναπαράχθηκαν στο εργαστήριο ως μονοκλωνικά αντισώματα, που σημαίνει ότι κάθε δόση «περιέχει το ίδιο ακριβώς αντίσωμα, του οποίου γνωρίζουμε καλά τη λειτουργία, την ισχύ και την ευρύτητά του», θα μας εξηγήσει η Δρ. Μαρίνα Κάσκι (Marina Caskey), Kαθηγήτρια Kλινικής Έρευνας και Γιατρός στο Πανεπιστήμιο Ροκφέλερ, σε συνάντησή μας.  

Η ίδια όχι μόνο είναι από τους ανθρώπους πίσω από τον σχεδιασμό της έρευνας στην οποία συμμετείχε ο Λόγκαν Μπέλου, αλλά έχει, επίσης, ηγηθεί σειράς κλινικών μελετών πρώιμης φάσης οι οποίες έχουν αναζωογονήσει τον τομέα της έρευνας γύρω από τον HIV. «Έχουμε διεξαγάγει μελέτες όπου δόθηκαν αντισώματα σε ανθρώπους με HIV που δεν έκαναν θεραπεία, ώστε να εξετάσουμε την επίδρασή τους στο ιικό φορτίο. Σε άλλες μελέτες, άνθρωποι που έπαιρναν αντιρετροϊκή αγωγή συνέχισαν να την παίρνουν, αλλά τους δόθηκαν αντισώματα, για να δούμε εάν αυτά θα μείωναν τα μολυσμένα κύτταρα, εάν θα επηρέαζαν το ιικό απόθεμα. Υπάρχουν, επίσης, μελέτες στις οποίες η αντιρετροϊκή αγωγή αντικαταστάθηκε προσωρινά με αντισώματα, μια διαδικασία που ονομάζεται Αναλυτική Διακοπή Θεραπείας (“Αnalytical Τreatment Ιnterruption”, ATI)», λέει η Δρ. Κάσκι, περιγράφοντας μερικά από τα διαφορετικά κλινικά σενάρια που εξετάζονται ερευνητικά.  

Μιλώντας για τα αντισώματα, δεν θα μπορούσαμε να μην αναζητήσουμε τον επιστήμονα αναφοράς στον τομέα, εκ των ανθρώπων που τα ανακάλυψαν, τον Δρ. Μισέλ Νουσενσβάιγκ (Michel Nussenzweig), Καθηγητή Ζάνβιλ Α. Κον και Ραλφ Στάινμαν, Ερευνητή στο Ιατρικό Ινστιτούτο Χάουαρντ Χιουζ, Ανώτερο Ιατρό, Επικεφαλής του Εργαστηρίου Μοριακής Ανοσολογίας στο Πανεπιστήμιο Ροκφέλερ. Ο ίδιος υπηρετεί και ως Συνδιευθυντής, υπεύθυνος για τις ανοσολογικές μελέτες, στο Stavros Niarchos Foundation (SNF) Institute for Global Infectious Disease Research στο Πανεπιστήμιο Ρόκφελερ.  

Τον συναντάμε στο γραφείο του, δίπλα από το εργαστήριο. Συνοψίζοντας με απλά λόγια όσα η επιστημονική κοινότητα επιδιώκει, ο Δρ. Νουσενσβάιγκ εξηγεί: «Στην έρευνα για τη θεραπεία, αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε είναι να απαλλαγούμε από τα κύτταρα τα οποία είναι μολυσμένα και παραμένουν στους ανθρώπους ακόμη και όταν παίρνουν φάρμακα. Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε στο εργαστήριο αυτή τη στιγμή είναι, στην πραγματικότητα, να δουλέψουμε τόσο στο εμβόλιο όσο και στην ατζέντα της θεραπείας. Προσπαθούμε να καταλάβουμε πού κρύβεται ο ιός, πώς κρύβεται. Η ιδέα είναι ότι, εάν κατανοήσουμε πού και πώς κρύβεται, ίσως μπορέσουμε να τον προσεγγίσουμε. Και πιστεύουμε ότι τα αντισώματα είναι μέρος της λύσης, για να φτάσουμε στα κύτταρα που κρύβονται, να τα ταυτοποιήσουμε και να επιτρέψουμε στο ανοσοποιητικό σύστημα να τα αναγνωρίσει».  

Στην έρευνα για τη θεραπεία, αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε είναι να απαλλαγούμε από τα κύτταρα τα οποία είναι μολυσμένα και παραμένουν στους ανθρώπους ακόμη και όταν παίρνουν φάρμακα.

Δρ. Μισέλ Νουσενσβάιγκ

Σήμερα, υπάρχουν φαρμακευτικές εταιρείες οι οποίες δοκιμάζουν τα αντισώματα για την εύρεση μακροχρόνιων αγωγών: αντί ένα άτομο που ζει με HIV να πρέπει να παίρνει ένα χάπι αντιρετροϊκής αγωγής την ημέρα, να μπορεί να κάνει μια ένεση κάθε έξι μήνες, για παράδειγμα. «Αυτό θα ήταν πιθανότατα πολύ καλό για κάποιους ανθρώπους, όπως εκείνοι που ξεχνούν να πάρουν τα φάρμακά τους, οι έφηβοι και οι νέοι. Θα ήταν συναρπαστικό. Νομίζω, όμως, ότι μια απλώς χρόνια θεραπεία δεν είναι αρκετή. Και πραγματικά θα ήθελα να δω μία από τις άλλες δύο λύσεις, που θα πήγαινε πραγματικά παραπέρα τη δημόσια υγεία», σχολιάζει ο Δρ. Νουσενσβάιγκ.  

Τι θα ήταν θεραπεία στην περίπτωση του HIV και ποιο ακριβώς είναι το επίτευγμα που επιδιώκει και δύναται η επιστήμη να προσφέρει στην ανθρωπότητα είναι το μεγάλο ερώτημα –και ίσως αμφιλεγόμενο ζήτημα. Τη «θεραπεία» μπορεί κανείς να την ορίσει με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, λέει ο Δρ. Νουσενσβάιγκ και προσθέτει: «μπορείς να την ορίσεις ως την πλήρη εξάλειψη του ιού. Αυτό είναι απίθανο, για διάφορους λόγους. Αλλά θεραπεία θα μπορούσε, επίσης, να είναι η ύφεση –όπως στις θεραπείες του καρκίνου, οι άνθρωποι παρουσιάζουν ύφεση και δεν χρειάζονται φάρμακα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Νομίζω ότι αυτό μπορεί να είναι δυνητικά εφικτό».  

Καταστολή του ιού σημαίνει ότι αποτρέπεις την εξέλιξη της νόσου και τη μετάδοση. Επομένως, σε βάθος χρόνου, ιολογική καταστολή σημαίνει ιολογική καταστολή χωρίς αντιρετροϊκά φάρμακα. Και αυτό είναι ‘λειτουργική θεραπεία‘.

Δρ. Μαρίνα Κάσκι

Η Δρ. Κάσκι θα υπερθεματίσει από την πλευρά της: «Γενικά, θεωρούμε ότι με τη θεραπεία εξαλείφουμε κάτι εντελώς. Στην περίπτωση του HIV, χρησιμοποιούμε τον όρο πιο γενικά. Και ίσως για αυτόν τον λόγο η χρήση της λέξης επιδέχεται κάποια κριτική, αλλά βασικά μιλάμε για μακροπρόθεσμη ιολογική καταστολή. Δηλαδή, εάν πάμε να μετρήσουμε τον ιό στο αίμα με τις συνηθισμένες μεθόδους, δεν θα μπορεί να μετρηθεί. Και αυτό έχει προεκτάσεις, διότι ξέρουμε ότι τότε η λοίμωξη του ατόμου δεν μπορεί να προχωρήσει ώστε να αναπτύξει νόσο. Και ξέρουμε ότι τα άτομα με μη ανιχνεύσιμο ιικό φορτίο, ή ακόμη και με χαμηλό ιικό φορτίο, δεν μπορούν να μεταδώσουν τον ιό σε σύντροφο [σ.σ.: αναφορά στην επαναστατική ανακάλυψη, γνωστή ως “U=U”, που αποτελεί επιστημονική παραδοχή τα τελευταία χρόνια, ότι μη ανιχνεύσιμο (undetectable) ιικό φορτίο σημαίνει μη μεταδοτικό (untrasmittable)]. Έτσι, καταστολή του ιού σημαίνει ότι αποτρέπεις την εξέλιξη της νόσου και τη μετάδοση. Επομένως, σε βάθος χρόνου, ιολογική καταστολή σημαίνει ιολογική καταστολή χωρίς αντιρετροϊκά φάρμακα. Και αυτό είναι “λειτουργική θεραπεία”». 

Στη Νέα Υόρκη, μόλις ένα τετράγωνο πιο πάνω από το Πανεπιστήμιο Ροκφέλερ, βρίσκεται η Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Γουέλ Κορνέλ. Eκεί, στο γραφείο του, λίγο αφού έχει επιστρέψει από το εργαστήριο, συναντάμε τον Δρ. Μπραντ Τζόουνς (Brad Jones), Αναπληρωτή Καθηγητή στο Τμήμα Ιατρικής του Πανεπιστημίου, ο οποίος, επίσης, συνδιευθύνει ως κύριος ερευνητής, σε συνεργασία με τη Δρ. Κάσκι, το πρόγραμμα REACH (Research Enterprise to Advance a Cure for HIV), που χρηματοδοτείται από τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ (National Institutes of Health, NIH), τον κύριο ομοσπονδιακό οργανισμό για τη διεξαγωγή και την υποστήριξη ιατρικής έρευνας στη χώρα. Ο Δρ. Τζόουνς εργάζεται στην έρευνα για τον HIV εδώ και περίπου 24 χρόνια –έχει, στην ουσία, αφιερώσει την καριέρα του στον τομέα. Mε την επίτευξη μιας θεραπείας, θέλουμε «να απελευθερώσουμε τους ανθρώπους από το βάρος της δια βίου φαρμακευτικής αγωγής, ώστε να υπάρξει μια λύση για εκείνους που η αντιρετροϊκή αγωγή δεν τους ταιριάζει ή δεν μπορούν να την τηρήσουν για διάφορους λόγους», λέει.  

Σύντομα η κουβέντα και μαζί του θα οδηγήσει στα αντισώματα: «Εάν χορηγούσαμε αυτά τα ευρέως εξουδετερωτικά αντισώματα κάθε λίγους μήνες σε κάποιον, αυτό θα έμοιαζε κάπως με λειτουργική θεραπεία, σωστά; Οι άνθρωποι θα εξακολουθούσαν να χρειάζονται κάποια θεραπεία, αλλά δεν θα ήταν φαρμακευτική αγωγή. Ίσως αυτό να έχει κάποια πλεονεκτήματα. Επιπλέον, υπάρχουν προσεγγίσεις που εξετάζουν τρόπους για να δώσουν ώθηση στον οργανισμό να παράγει αυτά τα ευρέως εξουδετερωτικά αντισώματα από μόνος του. Έτσι, αντί κανείς να πηγαίνει για ένεση κάθε λίγους μήνες, ορισμένα κύτταρα στο σώμα του, θα παράγουν αυτά τα αντισώματα. Και αν μπορούσαμε να πετύχουμε κάτι τέτοιο, τότε αυτό θα έμοιαζε με λειτουργική θεραπεία. Από την άλλη πλευρά, τα αντισώματα, εκτός από την εξουδετέρωση –η οποία εμποδίζει τον ιό να μολύνει νέα κύτταρα–, μπορούν, επίσης, να προσκολλώνται σε μολυσμένα κύτταρα και να τα στοχοποιούν, προκειμένου να τα εξοντώσει το ανοσοποιητικό σύστημα. Επομένως, τα αντισώματα έχουν αυτές τις δύο διαφορετικές επιδράσεις. Βλέπετε, λοιπόν, υπό αυτήν την οπτική, πώς τα αντισώματα μπορούν, επίσης, να χρησιμοποιηθούν για μια κλασική θεραπεία». 

Η εστίαση στην ύφεση, στην καταστολή του ιού, δυνητικά χωρίς φάρμακα («λειτουργική θεραπεία») έναντι μιας ιδεατής ίασης («κλασική θεραπεία») αποτελεί «θέμα παθιασμένων συζητήσεων εντός της κοινότητας συνηγορίας για τον HIV», λέει ο 72χρονος Υβ Γκέμπαρντ (Yves Gebhardt), συνταξιούχος που εργαζόταν στον τομέα της εστίασης, ο οποίος είναι εθελοντής του Δικτύου Φροντίδας για τον HIV στο Μανχάταν (Manhattan HIV Care Network) για περισσότερα από δώδεκα χρόνια και επίσης μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής από Μέλη της Κοινότητας στο Πανεπιστήμιο Ροκφέλερ. Σε αυτό το «ντιμπέιτ», ο ίδιος τοποθετείται με την προσωπική του ιστορία: Μετακόμισε από τη Γαλλία στις ΗΠΑ το 1980 και διαγνώστηκε με HIV το 2002. «Δεν είχα σκεφτεί ποτέ ότι θα μπορούσα να είμαι θετικός, καθώς βασικά δεν ήμουν σεξουαλικά ενεργός. Είχα σεξουαλικές επαφές μία ή δύο φορές τον χρόνο. Οπότε, δεν είχα ποτέ σκεφτεί να κάνω τεστ για HIV. Όταν κάποια στιγμή έκανα υψηλό πυρετό, ο τότε συγκάτοικός μου με έστειλε στο νοσοκομείο και μου είπε να κάνω εξετάσεις. Και τότε ήταν που βρήκαν ότι είχα καρκίνο τετάρτου σταδίου (λέμφωμα Χότζκιν), και η διάγνωσή μου με HIV ήρθε ταυτόχρονα. Ήταν, φυσικά, μια φοβερή στιγμή. Στην πραγματικότητα, ακόμη και οι γιατροί ήταν κάπως μπερδεμένοι και δεν ήξεραν τι να κάνουν, τι να αντιμετωπίσουν πρώτα. Έπρεπε να ξεκινήσουν με τον HIV ή να αρχίσουν με τη θεραπεία για τον καρκίνο; Οπότε, αποφάσισαν να κάνουν κάτι τελείως καινοτόμο για εκείνη την εποχή, νομίζω: ξεκίνησαν και τις δύο θεραπείες την ίδια μέρα». Μέσα σε περίπου επτά-οκτώ μήνες, «ήμουν σε αυτό που λέμε ύφεση, το οποίο είναι μια μορφή ίασης» λέει ο ίδιος, αναφερόμενος στον καρκίνο. Όταν πριν από 22 χρόνια ξεκίνησε την αντιρετροϊκή αγωγή του για τον HIV, του είχε χορηγηθεί ένα σχήμα τριών φαρμάκων, με συνολικά οκτώ χάπια, τα οποία έπρεπε να παίρνει δύο φορές την ημέρα –16 χάπια ημερησίως στο σύνολο. Του πήρε σχεδόν δύο χρόνια, ώστε το ιικό φορτίο του να μειωθεί σε μη ανιχνεύσιμα επίπεδα, όπου και παραμένει έκτοτε –με την αγωγή του σήμερα, τα τελευταία τέσσερα-πέντε χρόνια, να έχει περιοριστεί στο ένα χάπι την ημέρα.  

Θα προτιμούσα μια ολική εκδίωξη του εισβολέα; Ναι, φυσικά. Εάν αυτό δεν είναι, όμως, εφικτό, ή ίσως δεν είναι εφικτό τώρα, εν τω μεταξύ, απλώς εμποδίστε τον να συνεχίσει να δρα. Ας τον εξουδετερώσουμε και τον πετάμε έξω αργότερα.

Υβ Γκέμπαρντ

«Όλοι είναι εξοικειωμένοι με την ύφεση όταν πρόκειται για τον καρκίνο. Εμένα δεν μου έχουν πει ποτέ ότι θεραπεύτηκα από τον καρκίνο. Οπότε, για μένα η ύφεση είναι μια χαρά. Θα προτιμούσα μια ολική εκδίωξη του εισβολέα; Ναι, φυσικά. Εάν αυτό δεν είναι, όμως, εφικτό, ή ίσως δεν είναι εφικτό τώρα, εν τω μεταξύ, απλώς εμποδίστε τον να συνεχίσει να δρα. Ας τον εξουδετερώσουμε και τον πετάμε έξω αργότερα. Και αυτό μου κάνει», λέει ο Υβ σήμερα. 

Από τη δεκαετία του 1980, όταν ο HIV ισοδυναμούσε με καταδίκη σε θάνατο, αλλά και από τη δεκαετία του 1990, όταν αρχικά η αζιδοθυμιδίνη (γνωστή ως ΑΖΤ) και αργότερα τα τριπλά σχήματα αντιρετροϊκών φαρμάκων, που συνεπάγονταν πάρα πολλά χάπια την ημέρα και πολλές παρενέργειες, η ανθρωπότητα έχει διανύσει πολλά χιλιόμετρα. Οι σημερινές αντιρετροϊκές αγωγές, που συχνά περιορίζονται σε ένα χάπι την ημέρα, εξασφαλίζουν ποιότητα ζωής και, επίσης, εφόσον τηρούνται όπως έχουν συνταγογραφηθεί με σταθερή συνέπεια, είναι ικανές να διατηρούν το ιικό φορτίο μη ανιχνεύσιμο –συμβάλλοντας, έτσι, εμμέσως, στη διακοπή της μετάδοσης του ιού. Ακόμη, όμως, και αν ο HIV έχει μετατραπεί σε χρόνια κατάσταση, η ανακάλυψη μιας λειτουργικής θεραπείας είναι ζωτικής σημασίας για διάφορους λόγους, ιατρικούς, πρακτικούς και ψυχολογικούς. 

Μιλώντας με μέλη της κοινότητας, με ανθρώπους που ζουν με HIV, είναι βέβαιο πως κανείς θα ακούσει για το ψυχολογικό βάρος ως το μεγαλύτερο πρόβλημα της διαβίωσης με τον ιό σήμερα και για το καθημερινό άγχος να μην ξεχάσει κανείς τα φάρμακά του –φίλοι, οικογένεια, κινητό τηλέφωνο, ξυπνητήρια και το λεγόμενο «pill box» (κουτί τοποθέτησης χαπιών σε θήκες ανά ημέρα), ό,τι βολεύει περισσότερο τον καθένα επιστρατεύεται ως ημερήσια υπενθύμιση.  

«Ελευθερία», απαντά, μονολεκτικά και αφοπλιστικά, στην ερώτηση τι θα σήμαινε για τον ίδιο η ανακάλυψη και διάθεση κάποιου είδους θεραπείας, ο 32χρονος Ντέιβιντ Τέρνερ (David Turner), συγγραφέας και ηθοποιός φωνής που ζει με HIV από το 2017. «Απελευθέρωση από τις σκέψεις μου», συμπληρώνει, προσθέτοντας συγκινημένος ότι επίσης θα σήμαινε πολλά για όλους τους ανθρώπους που χάθηκαν από AIDS/HIV, ότι «δεν πέθαναν μάταια». Την περίοδο που συναντιόμαστε, στο τέλος Φεβρουαρίου 2024, ο ίδιος συμμετέχει σε κλινική μελέτη, που διεξάγεται στο Νοσοκομείο του Πανεπιστημίου Ρόκφελερ και στο Κλινικό Κέντρο των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας στη Μπεθέσντα του Μέριλαντ και η οποία περιλαμβάνει την ενδοφλέβια χορήγηση είτε των δύο μονοκλωνικών αντισωμάτων, πάνω στα οποία εργάζεται η ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου Ροκφέλερ, είτε εικονική ουσία (placebo). Η συγκεκριμένη μελέτη είναι «τυφλή»: δηλαδή, ούτε η ερευνητική ομάδα ούτε τα άτομα που λαμβάνουν μέρος γνωρίζουν τι έχει λάβει καθένας τους. Παράλληλα, οι συμμετέχοντες συνεχίζουν κανονικά τη συνηθισμένη θεραπεία τους, δεδομένου ότι σκοπός της μελέτης είναι να αξιολογήσει εάν τα αντισώματα μπορούν να έχουν επίδραση στο ρεζερβουάρ του HIV κατά τη διάρκεια ιογενούς καταστολής που έχει επέλθει με αντιρετροϊκή αγωγή. Κάθε συμμετέχων θα λάβει μέρος για 20 μήνες, ενώ συνολικά η έρευνα, στην οποία θα συμμετάσχουν περίπου 100 άτομα, θα διαρκέσει τρία έως τέσσερα χρόνια.  

Οτιδήποτε μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της ζωής των ανθρώπων με HIV, θα το έκανα χωρίς δισταγμό. Θέλω να είμαι εν ζωή, όταν βρεθεί μια θεραπεία–ακόμη κι αν είμαι στα 60 ή στα 70 μου.

Ντέιβιντ Τέρνερ

«Οτιδήποτε μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της ζωής των ανθρώπων με HIV, θα το έκανα χωρίς δισταγμό […] Θέλω να είμαι εν ζωή, όταν βρεθεί μια θεραπεία –ακόμη κι αν είμαι στα 60 ή στα 70 μου», λέει ο Ντέιβιντ, ο οποίος μεγάλωσε στη νότια Λουιζιάνα και μετακόμισε στη Νέα Υόρκη το 2012. Όταν διαγνώστηκε θετικός στον HIV ήταν σε πολύ άσχημη κατάσταση: είχε βρεθεί άστεγος, έκανε χρήση ναρκωτικών ουσιών και, κυρίως, υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ αλλά και σεξ χωρίς προφυλάξεις. «Ακόμη και αν εκείνη την ημέρα που διαγνώστηκα θετικός είχα βγει αρνητικός, πιθανότατα θα ήμουν νεκρός σήμερα –ίσως και από υπερβολική δόση. Κατά μία έννοια, ο HIV με έκανε να επαναφέρω τη ζωή μου στον σωστό δρόμο», λέει σήμερα που έχει αλλάξει εντελώς τον τρόπο ζωής του: προσέχει τη διατροφή του και την ψυχική του υγεία, δεν καπνίζει, δεν κάνει χρήση ναρκωτικών, δεν πίνει αλκοόλ.  

Ακόμη τον πληγώνει, όμως, το στίγμα: «Μου αρέσει που μένω εδώ πάνω (σ.σ.: στη Νέα Υόρκη). Μπορώ να είμαι μαύρος, γκέι και οροθετικός, χωρίς να νιώθω ότι κινδυνεύω. Δεν συμβαίνει το ίδιο κάτω, στον Νότο. Και είναι αστείο, ζούμε στις ΗΠΑ, με τόσες πολλές ιδεολογίες σε μία χώρα», σχολιάζει. Και έπειτα συνεχίζει: «Δεν μπορώ ποτέ να επιστρέψω στην πόλη καταγωγής μου, χωρίς να έρθω αντιμέτωπος με κάποια μορφή διάκρισης. Όταν πέθανε η γιαγιά μου, πήγα κάτω για την κηδεία της –το 2021. Κανείς δεν με άγγιζε. Κανείς δεν ήθελε να μου δώσει το χέρι, επειδή έχω HIV. Είδαν τον πατέρα μου, τη νονά μου, και τους αγκάλιασαν. Με εμένα, όμως, δεν ήθελαν να έχουν καμία σχέση. Με κοιτούσαν σαν να έχω πανούκλα ή κάτι τέτοιο. Οπότε, το στίγμα και η μισαλλοδοξία είναι ακόμα εδώ, σε πολλούς από εμάς, ειδικά στις μικρές πόλεις. Σε πόλεις όπως η Νέα Υόρκη, η Νέα Ορλεάνη ή το Σικάγο, δεν θα συναντήσεις διακρίσεις τόσο πολύ, διότι σχεδόν όλοι έχουν τα δικά τους θέματα, αλλά στον Νότο, στις μικρές χριστιανικές πόλεις…».  

Τα μέλη της κοινότητας θα τονίσουν την ανάγκη για προσβασιμότητα και συμπερίληψη σε οποιουδήποτε τύπου μελλοντική θεραπεία. «Χρειαζόμαστε μια θεραπεία για όλους –όχι μόνο για τους λευκούς, όχι μόνο για τους πλούσιους, όχι μόνο για τους Αμερικανούς, όχι μόνο για τους Δυτικούς. Μια θεραπεία που θα είναι για όλους, σε όλον τον κόσμο. Οτιδήποτε άλλο δεν θα ήταν σωστό», υπογραμμίζει ο Υβ.  

Το ζήτημα μιας λειτουργικής θεραπείας για όλους συνδέεται άμεσα με την εκπροσώπηση όλων στις κλινικές μελέτες. Αυτό το θέμα θίγει εμφατικά η Άιβι Άρσε, καλλιτέχνις, επαγγελματίας του δημιουργικού σχεδιασμού (creative designer), ακτιβίστρια για παραπάνω από τρεις δεκαετίες και Πρόεδρος του Treatment Action Group (TAG). Αν και η ίδια ξεκαθαρίζει ότι «δεν έχω πληρωθεί ποτέ στη ζωή μου για όλη αυτή τη δουλειά που κάνω σχετικά με τον HIV και αρνούμαι να πληρωθώ», υπογραμμίζει την ανάγκη για αξιοπρεπή και ισότιμη οικονομική ανταμοιβή σε γυναίκες που καταθέτουν εμπειρίες μιας ολόκληρης ζωής με τον HIV, για δουλειά που απαιτείται, εκ μέρους οργανισμών συνηγορίας, ώστε οι αγωγές για προφύλαξη πριν από την έκθεση (Pre-Exposure Prophylaxis, PrEP) να απευθύνονται και να συμπεριλαμβάνουν εξίσου και γυναίκες, και φυσικά για τη συμμετοχή τους στην έρευνα. «Είναι πολύ λίγες οι θετικές στον HIV γυναίκες που βρίσκονται στο τραπέζι της συζήτησης […] Αλλά ασθένειες όπως αυτή επηρεάζουν πραγματικά τις γυναίκες όσο και τους άνδρες, και οι περισσότερες μελέτες γίνονται σχεδόν αποκλειστικά σε άνδρες. Εννοώ, το ποσοστό των γυναικών που συμμετέχουν σε κλινικές δοκιμές, ακόμη και για καρδιαγγειακές παθήσεις, είναι ελάχιστο», τονίζει η ίδια.  

Είναι πολύ λίγες οι θετικές στον HIV γυναίκες που βρίσκονται στο τραπέζι της συζήτησης. Tο ποσοστό των γυναικών που συμμετέχουν σε κλινικές δοκιμές, ακόμη και για καρδιαγγειακές παθήσεις, είναι ελάχιστο.

Άιβι Άρσε

Η Άιβι, η οποία είναι σε ηλικία 60 ετών σήμερα, διαγνώστηκε θετική στον HIV το 1990, μόλις λίγους μήνες εφόσον είχε μετακομίσει για πρώτη φορά στη Νέα Υόρκη, αφού επέστρεψε στις ΗΠΑ από την Ισπανία, όπου είχε πάει για δουλειά το 1989, κατά το τελευταίο έτος των σπουδών της, και όπου κόλλησε τον ιό. Η χρονική στιγμή της διάγνωσής της, μεταξύ άλλων, σημαίνει ότι η ίδια έχει βιώσει πολλές καταστάσεις από μια θέση μειονότητας ή εξαίρεσης: Κατάφερε να κάνει τεστ σε μια εποχή που «δεν έκαναν τεστ σε γυναίκες» και το επίσημο αφήγημα ήταν ότι ο HIV απειλεί τους ομοφυλόφιλους άνδρες. Βρέθηκε, σε ηλικία 25 ετών, σε θέσεις όπως ότι η τότε δουλειά της τής ζήτησε να τους παραδώσει ημερολόγιο περιόδου και δεν μπορούσε να χρησιμοποιεί το μπάνιο –διότι, σε μια εποχή που άνθρωποι πεθαίνουν και ο κόσμος είναι βαθιά φοβισμένος με το AIDS, «ξαφνικά έχεις μια (οροθετική) γυναίκα που αιμορραγεί κάθε μήνα». Eίναι μητέρα δύο –αρνητικών στον HIV– αγοριών, ηλικίας 24 και 18 ετών σήμερα. Είναι, δηλαδή, μέρος της πρώτης γενιάς που μπόρεσε να σχεδιάσει, και να κάνει πράξη, τη γονεϊκότητα χωρίς μετάδοση. «Οι γυναίκες πρέπει να πληρώνονται και πρέπει να είναι στο τραπέζι», υπερθεματίζει. 

Tη χαμηλή εκπροσώπηση των γυναικών με HIV στις κλινικές μελέτες επιβεβαιώνει η Δρ. Κάσκι: «Δυστυχώς, στις μελέτες μας δεν τα έχουμε πάει καλά ως προς αυτό. Οι γυναίκες αποτελούν πιθανώς το 10% ή 20% των συμμετεχόντων». Και εξηγεί αμέσως ότι, ακόμη και αν βγάλουμε από το κάδρο τα κοινωνικά ζητήματα, η εκπροσώπηση των γυναικών στην ιατρική έρευνα είναι αναγκαία όχι μόνο επειδή οι γυναίκες είναι ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού που έχει HIV, αλλά και επειδή «ακόμη και αν το δούμε βιολογικά και ανοσολογικά, υπάρχουν διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών όσον αφορά στον ανθεκτικό HIV και στα ρεζερβουάρ του. Είναι, λοιπόν, σημαντικό να μελετήσουμε το φάσμα των ανθρώπων που έχουν HIV και αυτό περιλαμβάνει, όχι μόνο τη δυαδική κατανομή ανδρών-γυναικών, αλλά και τα τρανς άτομα λόγω αλλαγών στις ορμόνες που μπορεί να επηρεάζουν τα ρεζερβουάρ με τρόπους τους οποίους δεν κατανοούμε πλήρως. Είναι σημαντικό να είμαστε πολύ συμπεριληπτικοί».  

Στο ερώτημα για ποιον λόγο συνεχίζουν οι γυναίκες να είναι μια υποεκπροσωπούμενη ή και παραγνωρισμένη κοινωνική ομάδα σε ό,τι αφορά τον HIV, η ίδια θα αναφερθεί σε οικογενειακά βάρη που έχουν αναλάβει οι γυναίκες και τα οποία μπορεί να είναι ένας πρακτικός λόγος για την αδυναμία συμμετοχής σε κλινική δοκιμή. Θα σημειώσει, όμως, και τη μειονεκτική θέση, τις κακοποιητικές καταστάσεις ή τον περιορισμένο έλεγχο στη καθημερινή ζωή τους, που μπορεί να οδηγούν είτε σε δυσπιστία προς την έρευνα είτε σε έλλειψη ελευθερίας να επιλέξεις τι θα κάνεις με το σώμα σου. 

Ο δρόμος για μια κάποια μελλοντική «θεραπεία» του HIV δεν είναι εύκολος. Οι εξελίξεις, όμως, φαντάζουν συναρπαστικές. Αν και στην αρχή της, σίγουρα έχει σημειωθεί ερευνητική πρόοδος –χάρη στην επιστημονική προσήλωση, από τη μία, και στην αποφασιστική θέληση των ανθρώπων, από την άλλη, να θέσουν εαυτούς στη διάθεση της έρευνας, σκεπτόμενοι πάνω-κάτω αυτό που είχε πει ο Λόγκαν προς το τέλος της συνάντησής μας, λίγο πριν να κλείσουμε το κόκκινο ντοσιέ του: «Εάν μπορώ, θα χρησιμοποιήσω το σώμα μου, τον ιό μου, τα αιμοσφαίριά μου, για να συμβάλλω στη θεραπεία κάποιου άλλου ή στην πρόληψη της ορομετατροπής για κάποιον άλλο στο μέλλον, ή ακόμη και απλώς για να απελευθερώσω τους ανθρώπους από αυτό το στίγμα». 


Η Κέλλυ Κική είναι δημοσιογράφος δεδομένων και project manager στον μη κερδοσκοπικό δημοσιογραφικό οργανισμό iMEdD. Εργάζεται στον κλάδο του Τύπου από το 2007, εκπαιδεύτηκε στη δημοσιογραφία δεδομένων παρακολουθώντας το πρόγραμμα Lede στο Columbia Journalism School το 2018.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο iMEdD Lab (lab.imedd.org). 

Ο ηθοποιός Δημήτρης Ήμελλος, γνωστός για τον ρόλο του αστυνόμου Φραγκιαδάκη στη σειρά του Alpha «Σασμός», έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 57 ετών, χάνοντας τη μάχη με τον καρκίνο.

Ο Δημήτρης Ήμελλος γεννήθηκε το 1967 στην Κυψέλη. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του στη Νομική Σχολή Αθηνών, παρακολούθησε μαθήματα στο Θεατρικό Εργαστήρι του Βασίλη Διαμαντόπουλου και αργότερα στη Δραματική Σχολή του Διομήδη Φωτιάδη, απ’ όπου και αποφοίτησε. Συνέχισε τις σπουδές του στη σκηνοθεσία στην Ακαδημία Θεατρικής Τέχνης της Μόσχας (ΓΚΙΤΙΣ), υπό την καθοδήγηση του Λεονίντ Χέιφιτς.

Η θεατρική του πορεία υπήρξε πλούσια, με συμμετοχές σε έργα όπως «Ιφιγένεια στη Χώρα των Ταύρων», «Οιδίπους επί Κολωνώ», «Πέρσες», «Αντιγόνη», «Μήδεια», «Ο Ηλίθιος», «Ερωτόκριτος» και πολλά άλλα. Από το 2001 έως το 2007, υπήρξε μέλος της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου υπό τη διεύθυνση του Στάθη Λιβαθινού, με τον οποίο συνεργάστηκε στενά, ενώ δίδαξε υποκριτική σε διάφορες δραματικές σχολές.

(ΑΡΓΥΡΩ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ/EUROKINISSI)

Το 2001 έγινε ο πρώτος νέος ηθοποιός που τιμήθηκε με το βραβείο Χορν για την ερμηνεία του στο έργο «Φρεναπάτη» σε σκηνοθεσία Στάθη Λιβαθινού. Το 2005 κέρδισε το βραβείο ανδρικής ερμηνείας από το περιοδικό «Αθηνόραμα» για την ερμηνεία του στο έργο του Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ «Μολιέρος».

Στην τηλεόραση, εκτός από τον ρόλο του στον «Σασμό», συμμετείχε τη σεζόν 2007-08 στη σειρά του Alpha «Το 10», σε σκηνοθεσία Πηγής Δημητρακοπούλου.

.