Τι αντίκτυπο έχει στο περιβάλλον η αποστολή ενός e-mail;
Η ψηφιακή τεχνολογία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη σημερινή εποχή, καθώς έχει ενσωματωθεί ποικιλοτρόπως στην καθημερινότητα. Μια παραγκωνισμένη παράμετρος του ζητήματος, όμως, είναι συνυφασμένη με το αποτύπωμα άνθρακα που παράγεται από τη χρήση δεδομένων. Διότι, οι ψηφιακές δραστηριότητες, από το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο μέχρι την παρακολούθηση σειρών σε μια streaming πλατφόρμα, συνεισφέρουν στην κλιματική κρίση, αφού, προκειμένου να εξυπηρετηθούν αυτές οι ανάγκες, καταναλώνονται τεράστιες ποσότητες ενέργειας στα κέντρα δεδομένων (data centers). Με την διαρκώς αυξανόμενη παρείσφρηση των διαδικτυακών εργαλείων σε όλους τους τομείς, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τις ψηφιακές δραστηριότητες, αποτελούν ένα πρόβλημα που αναπτύσσεται εκθετικά.
Ο ρόλος των κέντρων δεδομένων
Τα κέντρα δεδομένων είναι υπεύθυνα για την αποθήκευση και τη διαχείριση όλων των δεδομένων που παράγονται και διακινούνται καθημερινά στο διαδίκτυο. Μεγάλες εταιρείες, όπως η Google, η Amazon και η Microsoft, επενδύουν δισεκατομμύρια σε τέτοια κέντρα, τα οποία λειτουργούν 24/7 και απαιτούν μεγάλη ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας, τόσο για τη λειτουργία όσο και για την ψύξη των servers. Η ψύξη κρίνεται ως αναγκαία πρακτική, λόγω του ότι οι προαναφερθέντες servers, υποστηρίζουν τα social media, τις αναζητήσεις στο διαδίκτυο και πολλές άλλες εφαρμογές, με αποτέλεσμα να παράγουν σημαντικές ποσότητες θερμότητας. Ως εκ τούτου, χρειάζονται συνεχή ψύξη για να διασφαλιστεί η απρόσκοπτη λειτουργία τους.
Παρά τις προσπάθειες για ενεργειακή απόδοση, πολλά κέντρα δεδομένων βασίζονται σε ορυκτά καύσιμα. Ακόμα και οι πιο καινοτόμες υποδομές, όπως αυτές που αξιοποιούν ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, δεν είναι αρκετές για να εξισορροπήσουν τις ενεργειακές ανάγκες. Επιπλέον, σε ορισμένες χώρες όπου ακολουθείται αυστηρή κλιματική πολιτική, όπως στην Ιρλανδία, έχει τεθεί ανώτατο όριο στη λειτουργία κέντρων δεδομένων εξαιτίας της ενεργειακής τους κατανάλωσης.
Το δικό μας ψηφιακό αποτύπωμα άνθρακα
Η χρήση δεδομένων δεν είναι μια αόρατη ή ακίνδυνη διαδικασία, όπως μπορεί να θεωρείται, λόγω της απουσίας συναφούς πληροφόρησης. Κάθε αναζήτηση στο διαδίκτυο, κάθε e-mail, κάθε σύνδεση σε κοινωνικά δίκτυα και κάθε streaming βίντεο –όλα αυτά συμβάλλουν στο αποτύπωμα άνθρακα. Σε αριθμούς, η εν λόγω συμβολή, μεταφράζεται ως εξής:
E-mail και μηνύματα
Ένα απλό e-mail μπορεί να εκπέμπει από 4g έως 17g διοξειδίου του άνθρακα, ανάλογα με το περιεχόμενό του. Τα 17g αντιστοιχούν, κατά προσέγγιση, στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας μιας λάμπας LED των 10 Watt για περίπου 12-15 ώρες. Εκτός αυτού, τα e-mail με επισυναπτόμενα αρχεία, φέρουν ιδιαίτερα αυξημένο αποτύπωμα. Σε ένα γραφείο με καθημερινές επικοινωνίες μέσω e-mail, φερειπείν, το συνολικό αποτύπωμα άνθρακα ενδέχεται να ανταγωνίζεται αυτό της ετήσιας λειτουργίας ενός μικρού αυτοκινήτου.
LariBat/Shutterstock
Αναπαραγωγή βίντεο και μουσικής
Η παρακολούθηση βίντεο, ειδικά σε HD ή 4K, συνεπάγεται τεράστιες ποσότητες ενέργειας. Παραδείγματος χάρη, μία ώρα HD streaming βίντεο ισοδυναμεί με περίπου 300g διοξειδίου του άνθρακα, ενώ σε ποιότητα 4K, μπορεί να φτάσει και τα 800g. Αυτή η ποσότητα (800g), ισοδυναμεί με μία ώρα θέρμανσης της οικίας με φυσικό αέριο ή με την οδήγηση ενός μέσου βενζινοκίνητου αυτοκινήτου για 5 χιλιόμετρα. Η αναπαραγωγή μουσικής, από την άλλη, συνδέεται μεν με χαμηλότερα επίπεδα κατανάλωσης, αλλά η δημοτικότητα των podcasts και των playlists τείνει να αυξάνει το αποτύπωμα.
Αναζητήσεις στο διαδίκτυο και social media
Κάθε αναζήτηση στο Google καταναλώνει ορισμένες ποσότητες δεδομένων και ενέργειας, παρότι υπάρχει αντίληψη πως πρόκειται για μια απλή πράξη. Μία μόνο αναζήτηση, για την ακρίβεια, εκπέμπει περίπου 0.2g διοξειδίου του άνθρακα. Με απλό τρόπο, αυτό μεταφράζεται σε φόρτιση ενός smartphone για 20-30 δευτερόλεπτα ή σε μερικά δευτερόλεπτα χρήσης μιας λάμπας LED. Η αναλογία αποδεικνύει ότι μεμονωμένα το ποσοστό είναι αρκετά χαμηλό, αλλά αν το υπολογίσουμε σε παγκόσμια κλίμακα, οι αριθμοί εγείρουν προβληματισμούς. Στην περίπτωση των πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Instagram και το Facebook, η κατανάλωση ενέργειας σημειώνεται μεγαλύτερη, λόγω των δεδομένων που απαιτούνται για τη διαχείριση εικόνων και βίντεο.
LariBat/Shutterstock
Η τεχνητή νοημοσύνη φέρει τεράστια ευθύνη
Ο τομέας της τεχνητής νοημοσύνης βρίσκεται στο επίκεντρο της διεθνούς επιστημονικής και επιχειρηματικής κοινότητας, ακριβώς επειδή, για πρώτη φορά, προσφέρονται εργαλεία, τα οποία εκπαιδεύονται από καταρτισμένους επαγγελματίες για να εκτελούν διεργασίες που κάποτε χρειαζόταν να γίνουν χειροκίνητα από ανθρώπινο χέρι. Από πρακτικής άποψης, το ChatGPT, επί παραδείγματι, έχει απλοποιήσει στο μέγιστο εργασίες που εξοικονομούν πολλές εργατοώρες. Εντούτοις, η εκπαίδευση και η χρήση των μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης συνοδεύονται από υψηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Ενδεικτικά, η εκπαίδευση μοντέλων, όπως το GPT-3, απαιτεί εκατομμύρια λίτρα νερού για ψύξη των συστημάτων και παράγει εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα που ισοδυναμούν με τη λειτουργία χιλιάδων αυτοκινήτων.
Επιπρόσθετα, η χρήση αυτών των μοντέλων σε εφαρμογές, όπως οι αναζητήσεις ή οι προτάσεις περιεχομένου, αυξάνει ακόμα περισσότερο την κατανάλωση ενέργειας, καθώς οι αναζητήσεις ενισχύονται από υπολογιστικά απαιτητικούς αλγορίθμους. Οι πλατφόρμες που βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη, όπως οι προσωπικοί βοηθοί (Siri, Alexa) και τα συστήματα επεξεργασίας φυσικής γλώσσας (NLP) που χρησιμοποιούμε για απλές ερωτήσεις στο διαδίκτυο, σηματοδοτούν τη ραγδαία ζήτηση για υποδομές υψηλών επιδόσεων, οι οποίες, με τη σειρά τους, απαιτούν ολοένα και περισσότερη ενέργεια.
Collagery/Shutterstock
Πώς δύναται να μειωθεί το ψηφιακό αποτύπωμα άνθρακα
Η μείωση του ψηφιακού αποτυπώματος άνθρακα μπορεί να επιτευχθεί με την καλλιέργεια συνειδητής χρήσης της τεχνολογίας και την προώθηση «ψηφιακής εγκράτειας». Επί της ουσίας, γίνεται λόγος για μείωση της συχνότητας αποστολής και λήψης περιττών e-mails, τον περιορισμό του βίντεο streaming και την προτίμηση λύσεων χαμηλότερης ενεργειακής κατανάλωσης. Συγκεκριμένα, η αποστολή ενός απλού μηνύματος, αντί ενός e-mail με πολλά επισυναπτόμενα αρχεία ή η προτίμηση offline περιεχομένου (π.χ. κατέβασμα μιας ταινίας, αντί για online streaming), μπορεί να συντελέσει στη μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
Ευρύτερα, οι εταιρείες τεχνολογίας μπορούν να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπιση του ζητήματος, επενδύοντας σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και αναπτύσσοντας λύσεις, φιλικές προς το περιβάλλον, όπως αποδοτικότεροι servers και «πράσινα» κέντρα δεδομένων που λειτουργούν με ηλιακή ή αιολική ενέργεια.
Μερικές από τις εταιρείες που ήδη έχουν μεριμνήσει για τη μείωση του ψηφιακού του αποτυπώματος, είναι οι κάτωθι:
Unilever: Έχει επενδύσει σε βιώσιμες πρώτες ύλες, με στόχο να χρησιμοποιεί 100% ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στα εργοστάσιά της.
IKEA: Προσπαθεί να παράγει περισσότερη ενέργεια από ό,τι καταναλώνει, χρησιμοποιεί ανανεώσιμα υλικά και ενθαρρύνει την ανακύκλωση στα προϊόντα της.
Microsoft: Επενδύει σε τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και έργα αποκατάστασης του περιβάλλοντος.
Nike: Έχει υιοθετήσει βιώσιμες πρακτικές παραγωγής και έχει αναπτύξει τη σειρά «Move to Zero», που αποσκοπεί στην επίτευξη μηδενικών αποβλήτων και μηδενικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Επιπρόσθετα, χρησιμοποιεί ανακυκλωμένα υλικά στα προϊόντα της.
Επιπλέον, η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση των πολιτών, είναι ιδιάζουσας σημασίας. Το γεγονός ότι πολλοί εξ ημών δρούμε ασυνείδητα, οφείλεται στην έλλειψη ενημέρωσης ως προς το προσωπικό αποτύπωμα άνθρακα. Αν, λοιπόν, γινόταν προσπάθεια για ολιστική παρουσίαση και διαρκή τροφοδότηση των εναλλακτικών προσφερόμενων επιλογών, τότε πιθανότατα θα εκδηλωνόταν μια κλιμακωτή στροφή στον τρόπο χρήσης των ψηφιακών εργαλείων. Επομένως, οι κυβερνήσεις και οι οργανισμοί, έχοντας τα εχέγγυα για να εκπαιδεύσουν το κοινό σχετικά με το ψηφιακό αποτύπωμα άνθρακα και να προωθήσουν πρωτοβουλίες που στοχεύουν στον πυρήνα του προβλήματος, χρειάζεται να δράσουν κατ’ αυτόν τον τρόπο.
Άλλωστε, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει στόχους για τη μείωση των ψηφιακών αποτυπωμάτων μέσω της στρατηγικής «Digital Compass 2030», η οποία περιλαμβάνει την προώθηση βιώσιμων ψηφιακών τεχνολογιών και πολιτικών, την ενίσχυση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και την υιοθέτηση πράσινων τεχνολογιών στα δημόσια δεδομένα και τις υπηρεσίες.
Η Αγγλία, ο Καναδάς και η Σουδία, είναι μερικές από τις χώρες που ήδη μετρούν κινητοποιήσεις με «πράσινο πρόσημο»: Η Αγγλία έχει ξεκινήσει την πρωτοβουλία «Green Digital Strategy», η οποία επικεντρώνεται στο να καταστούν οι δημόσιες υπηρεσίες πιο φιλικές προς το περιβάλλον, με τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για την υποστήριξη των τεχνολογικών υποδομών. Η κυβέρνηση του Καναδά έχει θεσπίσει το «Greening Government Strategy», με γνώμονα την αξιοποίηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για τη λειτουργία των κυβερνητικών υποδομών. Τέλος, η κυβέρνηση της Σουηδίας, μέσω της πρωτοβουλίας «Digital Sweden», ενθαρρύνει τη χρήση πράσινων τεχνολογιών, την προώθηση της ανακύκλωσης ηλεκτρονικών συσκευών και τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κυβερνητικών υπηρεσιών.