Μερικές γραμμές για τη νεοφιλελεύθερη κοινωνία της ευτυχιοκρατίας, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τον φόβο της απώλειας.
Τι μπορεί να συμβαίνει εκεί έξω όσο εσύ κοιμάσαι; Ξυπνάς και περιηγείσαι σε όλα τα κοινωνικά δίκτυα για να δεις τι παίζει ώστε να μη χάσεις τίποτα; Δίνεις το παρόν σε όλα τα γκρουπ φίλων για να είσαι σε όλα μέσα; Μήπως είσαι παρόν ακόμα και όταν δεν το θέλεις πραγματικά; Έχεις σκεφτεί ποτέ πραγματικά τις δικές σου ανάγκες πέρα από τη μανία σου να είσαι παντού;
Αν κατακλύζεσαι από όλα όσα συμβαίνουν γύρω σου και σε διέπει το σχεδόν παθολογικό άγχος να μη χάσεις τίποτα από αυτά και να βιώσεις τα πάντα, τότε ναι, έχεις FOMO, δηλαδή “Fear of Missing out”. Και αυτό δεν είναι καθόλου καλό για την ψυχική σου υγεία. Γιατί το άγχος που νιώθεις συνδέεται άμεσα με τη νεοφιλελεύθερη κοινωνία της ευτυχιοκρατίας και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ενώ συνομιλεί με τον φόβο της απώλειας.
Αν η ευτυχία είναι να επιθυμούμε αυτό που έχουμε, τότε πόσο ευτυχισμένος είναι ένας άνθρωπος που ζει με το άγχος μη χάσει κάτι; Πόσο μακριά βρισκόμαστε από τις πραγματικές μας ανάγκες, όταν αναλωνόμαστε στο να συμβαδίσουμε με τις επιθυμίες της πλειονότητας;
Το 2013, Αμερικανοί ερευνητές έβαλαν κάτω από το επιστημονικό τους μικροσκόπιο το κοινωνικό άγχος που χαρακτηρίζεται από «την επιθυμία του ατόμου να παραμένει συνεχώς σε επαφή με τις δραστηριότητες των άλλων», συνδέοντας το σύνδρομο με μειωμένη διάθεση και χαμηλά συναισθήματα ικανοποίησης. Τρία χρόνια αργότερα, μια μελέτη συνέδεσε τον συγκεκριμένο τύπο κοινωνικού άγχους με συμπτώματα κατάθλιψης, όπως και με ψυχοσωματικά συμπτώματα. Πλέον απασχολεί έντονα τους ειδικούς ψυχικής υγείας ως ένα απειλητικό σύμπτωμα της σύγχρονης εποχής που μας εντείνει το στρες της παρουσίας και τον φόβο απώλειας.
Γνώριζες πως το 45% των ανθρώπων που βιώνουν FOMO δεν μπορεί να μείνει για περισσότερο από 12 ώρες χωρίς να ελέγξει τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης και το 20% δεν αντέχει για περισσότερο από 1 ώρα, ενώ το 27% τσεκάρει τα social media μόλις ανοίξει τα μάτια του;
Αν δεν αποδεχτούμε συνειδητά και δίχως θλίψη πως πάντα θα υπάρχουν πράγματα που θα χάνουμε, δεν θα μάθουμε να επιθυμούμε ποτέ αυτό που έχουμε και δεν θα είμαστε ποτέ πραγματικά πλήρεις και ευτυχισμένοι.
Διότι θα υπάρχει πάντα ένα κάπου που θα πρέπει να πάμε, ένα κάτι που θα πρέπει να κάνουμε και θα δυσφορούμε, όταν αυτό δεν είναι εφικτό να υλοποιηθεί. Ακόμα όμως και στη περίπτωση που πάμε παντού και τα κάνουμε όλα, δεν θα έχουμε αφήσει καθόλου χώρο και χρόνο για να αφουγκραστούμε τις δικές μας ανάγκες και δεν θα μας έχουμε επιτρέψει μια στιγμή αναστοχασμού γύρω από το ποιοι είμαστε και τι πραγματικά θέλουμε.
Ο σύγχρονος άνθρωπος τείνει να ξεχνά να ζήσει όπως θέλει και να συγχέει τις επιθυμίες του με εκείνες των άλλων μετατρέποντας τη ζωή του σε αντικείμενο προς κατανάλωση.
Η συνειδητοποίηση και η χαρά της απουσίας από τις δραστηριότητες των άλλων και από νέες κοινωνικές εμπειρίες που βρίσκονται σε άμεση συνάρτηση με το καθεστώς της ευτυχιοκρατίας, θα μας φέρει πιο κοντά στις πραγματικά δικές μας επιλογές.
Γιατί ξέρουμε όλοι βαθιά μέσα μας- ακόμα και εκείνοι που πάσχουμε από fear of missing out, πως αυτά που χάνουμε είναι εκείνα που κάνουν πολύτιμα αυτά που έχουμε. Έχουμε το δικαίωμα να χάνουμε εμπειρίες, να μην γνωρίζουμε τα πάντα και να μην βρισκόμαστε παντού.
Πως όμως σε αυτό το νεοφιλελεύθερο τοπίο που το πολλαπλό εκθρονίζει πάντα το ένα, θα καταφέρουμε να σταματήσουμε να καταναλώνουμε εμπειρίες, να θέλουμε και να προσπαθούμε να είμαστε παντού, να πάψουμε να υπηρετούμε την ψυχαναγκαστική αναζήτηση μιας τέλειας στιγμής; Πώς θα περάσουμε δηλαδή από το FOMO στο JOMO σε έναν κόσμο που το πεδίο της κατανάλωσης έχει επεκταθεί στον ψυχικό μας κόσμο όπως σημειώνουν οι Cabanas και Illouz, συγγραφείς του βιβλίου «Ευτυχιοκρατία»;
Θα πρέπει να μεταβολίσουμε το φόβο του να χάσουμε μια εμπειρία, του άγχους της αποσύνδεσης από τα μέσα κοινωνικά δικτύωσης, σε χαρά. Απαραίτητη προϋπόθεση για αυτό είναι η αναγνώριση του άγχους που μας προκαλεί το fear of missing out και κατά συνέπεια αξιολόγηση της χαράς που μας προκαλεί το joy of missing out, δηλαδή το δικαίωμα ησυχίας και αποσύνδεσης που θα παραχωρήσουμε στον εαυτό μας έτσι ώστε τα συναισθήματά μας να μη θυμίζουν εμπόρευμα.
Τότε ναι, θα ζήσουμε την τέλεια στιγμή και την τέλεια εμπειρία γιατί θα έχουμε πάψει να την αναζητάμε μανιακά και θα γνωρίζουμε πως να νιώσουμε ευτυχία με αυτό που βιώνουμε.