Η Gabrielle Bonheur Chanel (aka: Coco Chanel) γεννήθηκε στις 19 Αυγούστου του 1883 στο Saumur της Γαλλίας και πέθανε στις 10 Ιανουαρίου του 1971 στο Παρίσι.
Υπήρξε πρωτοπόρος της μόδας, αφού οι επαναστατικές τάσεις που δημιούργησε προκάλεσαν επανάσταση και εκ θεμελίων αλλαγή στον τρόπο της γυναικείας ένδυσης, με στοιχεία που παραμένουν ανεξίτηλα τόσο στην ιστορία της μόδας, όσο και στο στιλ της σύγχρονης γυναίκας μέχρι και σήμερα.
Το «little black dress», το καπιτονέ τσαντάκι και το γυναικείο κοστούμι ήταν μερικές μόνο από τις τάσεις που ήρθε να καθιερώσει μια για πάντα η Coco Chanel. Μάλιστα, λόγω του καταλυτικού ρόλου της, το Time τη συμπεριέλαβε στους 100 ανθρώπους με τη μεγαλύτερη επιρροή του 20ου αιώνα.
Πώς ξεκίνησαν όλα;
Η Coco Chanel γεννήθηκε στη γαλλική ύπαιθρο, από μια οικογένεια που αντιμετώπιζε οικονομικές δυσπραγίες. Η μητέρα της, Eugénie Jeanne Devolle Chanel εργαζόταν ως καθαρίστρια και ο πατέρας της, Albert Chanel, ήταν πλανόδιος πωλητής ενδυμάτων.
Είχε άλλα πέντε αδέρφια, δύο αδερφές, τη Julia και την Antoinette και δύο αδερφούς, τον Alphonse, Lucien και τον Augustin (ο οποίος πέθανε όταν ήταν μόλις έξι μηνών). Όταν η Coco Chanel ήταν 11 ετών, έφυγε από τη ζωή η μητέρα της σε ηλικία 32 ετών (ενδεχομένως από κάποια ασθένεια της εποχής) και κατόπιν, ο πατέρας της την εγκατέλειψε σε ορφανοτροφείο μαζί με τις δύο αδερφές της, στέλνοντας παράλληλα τους δύο γιους του να δουλέψουν ως εργάτες.
Εκεί, η Coco Chanel έμαθε να ράβει, ενώ όταν έκλεισε τα 18 κλήθηκε να βιοποριστεί στηριζόμενη αποκλειστικά στις δικές της δυνάμεις.
Η πορεία προς την ιστορική επιτυχία
Μετά από μια σύντομη θητεία ως μοδίστρα, η Coco Chanel εργάστηκε για μερικά χρόνια ως τραγουδίστρια σε ένα καμπαρέ. Τότε ήταν που απέκτησε το όνομα «Coco», αφού στο καμπαρέ τραγουδούσε συχνά το τραγούδι «Who Has Seen Coco?» Συχνά, της άρεσε να λέει ότι το παρατσούκλι αυτό της το έδωσε ο πατέρας της.
Αργότερα, συνδέθηκε με μερικούς πλούσιους άντρες και το 1913, με την οικονομική βοήθεια ενός από αυτούς, του Arthur (“Boy”) Capel, άνοιξε ένα μικρό μαγαζί στη Deauville της Γαλλίας, όπου πουλούσε ρούχα από ζέρσεϊ και tricot.
Μέσα σε πέντε χρόνια, η αρχική χρήση του υφάσματος jersey για ενδυμασίες φτωχών ανθρώπων, προσέλκυσε εύπορες γυναίκες με επιρροή, που αναζητούσαν μια ανάσα από τους αφόρητα σφιχτούς και πιεστικούς κορσέδες.
Πιστή στο αξίωμά της ότι «η πολυτέλεια πρέπει να είναι άνετη, διαφορετικά δεν είναι πολυτέλεια», τα σχέδια της Coco Chanel τόνιζαν την απλότητα και την άνεση, φέρνοντας την επανάσταση στη βιομηχανία της μόδας.
Η αυτοκρατορία της Coco Chanel
Το 1918, η Coco Chanel αγόρασε το κτίριο στη Rue Cambon 31, σε μια από τις πιο μοδάτες συνοικίες του Παρισιού, ενώ τρία χρόνια αργότερα, άνοιξε μια (για τα τότε δεδομένα) μπουτίκ μόδας, με ρούχα, καπέλα και αξεσουάρ, η οποία αργότερα επεκτάθηκε, προσφέροντας κοσμήματα και αρώματα. Μέχρι το 1927, η Coco Chanel κατείχε πέντε ακίνητα στην οδό Cambon.
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1920, η Coco Chanel άφησε ένα ανεξίτηλο σημάδι στη μόδα και στο στιλ, αφού βοήθησε στη δημιουργία γυναικείων ενδυμάτων που ήταν απλά και πρακτικά. Εισήγαγε επίσης παντελόνια και κοστούμια για γυναίκες – κάτι που δεν είχε ξαναγίνει. Επιπλέον, η δεκαετία αυτή αποτέλεσε μια πολύ σημαντική περίοδο απελευθέρωσης για τις γυναίκες, διότι τότε, άρχισαν να αποκτούν δικαίωμα ψήφου πολλές δυτικές χώρες.
Ήταν επίσης μια εποχή, κατά την οποία οι γυναίκες εμφανίζονταν όλο και περισσότερο σε διάφορες θέσεις εργασίας, που προηγουμένως ήταν η αποκλειστικό προνόμιο των ανδρών. Έτσι, τα σχέδια της Coco Chanel συμβόλιζαν και συμβολίζουν μέχρι σήμερα μερικές από αυτές τις κοινωνικοπολιτικές αλλαγές.
Οι πρωτοπορίες της Coco Chanel
-Ήταν η πρώτη γυναίκα που φόρεσε παντελόνι και κατάφερε να το καθιερώσει ως ένα πλέον κλασικό κομμάτι της γυναικείας μόδας.
-Εισήγαγε τα twid πλεκτά ταγέρ με σακάκια χωρίς γιακά και κοντή φούστα, που για πρώτη φορά άφηνε ακάλυπτες τις γάμπες.
-Προώθησε το casual ντύσιμο στις γυναίκες, δημιουργώντας γυναικεία πουλόβερ και πλεκτές ζακέτες (με ή χωρίς χάντρες), που μέχρι τότε τα φορούσαν μόνο άντρες.
-Ανέδειξε το «μικρό μαύρο φόρεμα», το οποίο πρωταγωνιστεί στη ντουλάπα κάθε γυναίκας από 1926 μέχρι σήμερα.
-Τα καπέλα της Chanel είναι μικρά, λιτά και με στενό γείσο, παρόμοια με τα αντρικά.
-Καθιέρωσε τις γυναικείες πιτζάμες ως κοινωνικά αποδεκτές και δημιούργησε το ανδρόγυνο στιλ.
-Σχεδίασε, για πρώτη φορά κοσμήματα, συνδυάζοντας ψεύτικες πέτρες με πολύτιμα υλικά, ενώ στα σχέδιά της επαναλαμβανόταν συχνά το σχήμα της καμέλιας, που ήταν και το αγαπημένο της λουλούδι.
-Εισήγαγε τη, διαχρονικά αγαπημένη, καπιτονέ τσάντα με την αλυσίδα, που φοράμε μέχρι και σήμερα από το πρωί μέχρι το βράδυ.
-Είπε ένα ηχηρό όχι στα άβολα παπούτσια, προωθώντας τα παπούτσια τύπου «μπαλαρίνες» και τις χαρακτηριστικές δίχρωμες χαμηλοτάκουνες γόβες (μπεζ με μαύρη μύτη).
-Καθιέρωσε επίσης το ethnic και gypsy look, με έντονες επιρροές από την Ασία.
-H Chanel ήταν αυτή που υιοθέτησε ως τάση τα κοντά μαλλιά στις γυναίκες, με την ίδια να υιοθετεί αυτό το look — τυχαία, να σημειωθεί, διότι κάηκαν τα μαλλιά της και αναγκάστηκε να τα κόψει.
-Προώθησε επίσης το total look, τα παντελόνια καμπάνα, τις καμπαρντίνες, τις πλισέ φούστες και τα πουκάμισα.
Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1920, τα καταστήματα Chanel άξιζαν εκατομμύρια και απασχολούσαν περισσότερους από 2.000 ανθρώπους, όχι μόνο στον οίκο μόδας, αλλά και στο εργαστήριο αρωμάτων, στο υφαντουργείο και στο εργαστήριο κοσμημάτων.
Η Coco Chanel ήταν περήφανη για το υπέροχο γούστο, τα σχέδια και την πρακτικότητά της, σε συνδυασμό με την επίγνωση του τι ήθελε ο κόσμος. Αυτό ήταν που χάραξε το δρόμο προς την επιτυχία της στην παγκόσμια μόδα.
Η οικονομική βάση αυτής της αυτοκρατορίας — και σήμα κατατεθέν της— ήταν το Chanel No. 5, το εκπληκτικά επιτυχημένο άρωμα που παρουσίασε το 1921 με τη βοήθεια του Ernst Beaux, έναν από τους πιο ταλαντούχους δημιουργούς αρωμάτων στη Γαλλία.
Λέγεται ότι το άρωμα πήρε το όνομά του από τη σειρά αρωμάτων που δημιούργησε ο Beaux για να δοκιμάσει η Coco Chanel, η οποία επέλεξε το πέμπτο: Έναν συνδυασμό από γιασεμί και πολλές άλλες νότες λουλουδιών, που ήταν από τα πιο ιδιαίτερα, σπάνια και μυστηριώδη αρώματα της τότε αγοράς.
Το γεγονός ότι η Coco Chanel ήταν η πρώτη μεγάλη σχεδιάστρια μόδας που εισήγαγε ένα άρωμα και ότι αντικατέστησε την τυπική συσκευασία του αρώματος με ένα απλό και κομψό μπουκάλι, λειτούργησε επικουρικά στην πρωτοφανή επιτυχία του αρώματος.
Η προσωπικότητα της Coco Chanel
Η ανατροφή της μέσα σε φτώχεια και δυσκολίες, λειτούργησε καταλυτικά στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς της. Τολμηρή και δυναμική, ακριβώς όπως το στιλ των ρούχων που σχεδίαζε.
Ποτέ της δεν ήθελε να εξασφαλίσει την οικονομική άνεση μέσα από έναν πλούσιο γάμο. Αποζητούσε την ανεξαρτησία. Το αγαπημένο της χρώμα ήταν το μαύρο, ο τυχερός της αριθμός το 5, ενώ δεν αποχωριζόταν ποτέ τη φιγούρα του λιονταριού, που ήταν και το σύμβολο του ζωδίου της.
Είχε αδύνατη φιγούρα, με κοντά μαύρα μαλλιά, ενώ εξέπεμπε μια ιδιαίτερη γοητεία στις κινήσεις και στον τρόπο ομιλίας της.
«Για να είναι κανείς αναντικατάστατος, πρέπει πάντα να είναι διαφορετικός».
– Coco Chanel
Δεν παντρεύτηκε ποτέ, ούτε έκανε παιδιά. Εντούτοις, πέρασαν από τη ζωή της άνδρες με επιρροή, όπως: Ο ποιητής Pierre Reverdy, ο σχεδιαστής Paul Iribe, ο Arthur Capel, ο μεγάλος της έρωτας που την εισήγαγε και στην υψηλή κοινωνία και ο Δούκας του Westminster, με τον οποίο έμεινε για 10 χρόνια.
Η Coco Chanel και ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος
Με το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η Coco Chanel χρειάστηκε να κλείσει τον οίκο μόδας το 1939, δηλώνοντας ότι ο πόλεμος δεν ήταν εποχή μόδας.
Με την παύση των επιχειρηματικών της δραστηριοτήτων, 3000 εργάτες έχασαν τις δουλειές τους. Το γεγονός αυτό, θεωρήθηκε εν μέρει και ως αντίποινα της Coco Chanel προς στους εργάτες, οι οποίοι της είχαν ζητήσει καλύτερους μισθούς και καλύτερες συνθήκες εργασίας. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής του Παρισιού, η Coco Chanel είχε συνάψει ερωτικό δεσμό με έναν Γερμανό αξιωματικό, τον Hans Gunther von Dincklage.
Η σχέση αυτή, τη βοήθησε να αποκτήσει ένα πολυτελές διαμέρισμα στο Ritz κατά τη διάρκεια του πολέμου. Σε συνδυασμό με τις πολιτικές της πεποιθήσεις που εξέφραζαν τον αντισημιτισμό και τη συμπάθεια για διάφορες πτυχές των γερμανικών αποφάσεων, το ιστορικό της Chanel εν καιρώ πολέμου έχει τεθεί υπό εκτενή έλεγχο.
Ο βιογράφος Hal Vaughan ανακάλυψε έγγραφα που υποδηλώνουν ότι η Coco Chanel εργαζόταν για τον στρατηγό Walter Schellenberg, αρχηγό των πληροφοριών των SS. Στο τέλος του πολέμου, ο Schellenberg καταδικάστηκε σε φυλάκιση για εγκλήματα πολέμου. Μετά την αποφυλάκισή του, η Coco Chanel ανέλαβε τα έξοδα της ιατρικής του περίθαλψης.
Στο κλίμα των μεταπολεμικών ανακρίσεων, η Coco Chanel εξορίστηκε στην Ελβετία μέχρι το 1954. Στη μεταπολεμική περίοδος αναδείχθηκαν νέοι σχεδιαστές, όπως ο Christian Dior, ο οποίος άρχισε να επισκιάζει το branding της Chanel.
Ωστόσο, το 1954, επέστρεψε στο Παρίσι και άνοιξε ξανά τον Οίκο Chanel. Οι μεταπολεμικές δημιουργίες της γνώρισαν σημαντική επιτυχία στην Αμερική και τη Βρετανία, αλλά λιγότερο στη Γαλλία, λόγω των όσων συνέβησαν κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Το τέλος της κορυφαίας σχεδιάστριας
Στις αρχές του 1971, μόλις είχε ολοκληρώσει την ανοιξιάτικη κολεξιόν της, η Coco Chanel. Ήταν πλέον στα 87 και μόνη…
Το βράδυ της 9ης Ιανουαρίου του ίδιου έτους, έκανε μια απογευματινή βόλτα στο Παρίσι και επέστρεψε στο πολυτελές διαμέρισμά της στο Hotel Ritz, όπου διέμενε για περισσότερα από 30 χρόνια. Το επόμενο πρωί, στις 10 Ιανουαρίου του 1971, η Coco Chanel «έσβησε» για πάντα.
Μετά το θάνατό της το 1971, ο Οίκος Chanel πέρασε από τα χέρια διαφόρων σχεδιαστών, με τη θητεία του Karl Lagerfeld (1983–2019) να είναι η μακροβιότερη και η μεγαλύτερη επιρροή. Η οξυδερκής κατανόηση της Chanel για τις ανάγκες της γυναικείας μόδας, η επιχειρηματική της φιλοδοξία και οι ρομαντικές πτυχές της ζωής της αποτελούν πηγή έμπνευσης για πολλές μορφές τέχνης.
Ακόμη κι αν η Coco Chanel δε ζει πια ανάμεσά μας, πάντοτε θα γράφουμε ή θα διαβάζουμε για εκείνη, την ιστορία της, το επαναστατικό της πνεύμα και τις διαχρονικές τάσεις που δημιούργησε.