Τα εργατικά ατυχήματα αυξάνονται, τα μέτρα ασφαλείας παραμένουν διάτρητα.
Οι χώροι εργασίας χρειάζονται αναπροσαρμογή με γνώμονα την ασφάλεια της ανθρώπινης ζωής, καθώς οι θάνατοι και η αδικία δεν είναι τυχαία γεγονότα, αλλά αποτελέσματα των συνθηκών.
Οι περισσότεροι εξ ημών, σπαταλάμε τουλάχιστον 8 με 10 ώρες την ημέρα στην εργασία. Εντούτοις, οι συνθήκες δεν είναι πάντα οι κατάλληλες ή οι δέουσες: Εργάτες και υπάλληλοι, εγκλωβισμένοι σε αυτή την συνθήκη επιβίωσης, αναγκασμένοι συχνά να βιώνουν, λόγω αρκετών παραγόντων, συνεχή και μόνιμη έκθεση σε αντιξοότητες, με κίνδυνο της υγείας και της ζωής τους. Η πρόκληση ατυχημάτων, συχνά θανατηφόρων, για ανθρώπους που πάνε να βγάλουν ένα μεροκάματο, δεν είναι ένα τυχαίο γεγονός, ούτε οφείλεται αποκλειστικά στη φύση κάποιων επαγγελμάτων.
Η διαχείριση που απαιτείται από τους υπεύθυνους, ώστε να διατηρούνται στο έπακρο η προστασία και η ασφάλεια των ατόμων κατά την ώρα που εργάζονται, είναι ένα ακόμα βαθύ πλήγμα στον εργασιακό τομέα, το οποίο θίγει την αξιοπρέπεια του ατόμου, υποβαθμίζοντάς την, μέσα στη μηχανή παραγωγής κέρδους.
Η αύξηση των δραστηριοτήτων μετά την πανδημία, προτείνεται ως βασικό αίτιο της αύξησης των εργατικών ατυχημάτων από την πολιτεία. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για εθελούσια αδιαφορία ως προς την ακεραιότητα δομών που συντηρούν την κοινωνία. Τα γεγονότα δείχνουν πως είναι επιτακτική ανάγκη για αλλαγές – και όχι δικαιολογίες.
Τι είναι ένα εργατικό ατύχημα; Αιτίες και ευθύνες
Υπάρχει η εσφαλμένη εντύπωση, ότι τα εργατικά ατυχήματα, είναι απλά συγκυριακά γεγονότα. Πως κάποιος έπαθε κάτι και αυτό έτυχε (;) να συμβεί την ώρα της δουλειάς του – κάτι το οποίο δεν ισχύει.
Οι σοβαρές ευθύνες, διαφαίνονται όταν γίνει κατανοητός ο ορισμός του εργατικού ατυχήματος, δηλαδή αυτό το οποίο συμβαίνει στον εργαζόμενο κατά την εκτέλεση της εργασίας – ή με αφορμή αυτή – και το οποίο οφείλεται σε αιφνίδιο και βίαιο γεγονός, που συνεπάγεται ανικανότητα για εργασία, ή ακόμα και θάνατο του εργαζόμενου.
Έχει κριθεί, επί παραδείγματι, ότι η υπέρμετρη προσπάθεια του εργαζόμενου, ή οι δυσμενείς συνθήκες εργασίας και οι επιδράσεις που προκαλούν, όπως η επιδείνωση μίας ασθένειας, εμπίπτουν στα εργατικά ατυχήματα. Το νομικό πλαίσιο ορίζει μέχρι και επαγγελματικές ασθένειες, δηλαδή νόσους που αποδεδειγμένα, βάσει ιατρικών κριτηρίων, αποδίδονται στο είδος της εργασίας και τους κινδύνους στους οποίους έχει εκτεθεί ο εργαζόμενος.
Στην εργασιακή πραγματικότητα της χώρας, ο κίνδυνος δεν εκτιμάται σωστά, δεν υπάρχει συστηματική εξέταση, ούτε τακτικοί ελέγχοι από τις επιχειρήσεις και το κράτος. Ωστόσο, η πρόληψη είναι μείζονος σημασίας για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζόμενων. Οι δράσεις για να αποφευχθούν οι απώλειες και οι τραυματισμοί, είναι κάτι που επιβαρύνει πρωταρχικά την κυβέρνηση, έπειτα τις επιχειρήσεις και τελευταία τον ίδιο τον εργαζόμενο. Η βασική αλλαγή, είναι τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν, ώστε το εργασιακό τοπίο να γίνει τόπος ασφάλειας.
Η ασφάλεια του εργαζομένου κοστίζει
Για την αύξηση των ατυχημάτων δεν είναι καθόλου κοινότυπο να πούμε πως ευθύνεται κατά κύριο λόγο το κέρδος, το οποίο τοποθετείται αξιακά πάνω από σημαντικότερο αγαθό που χρήζει προστασίας, αυτό της ανθρώπινης ζωής. Είναι γνωστή η τακτική επιχειρήσεων και εταιρειών, από την μικρότερη ως τη μεγαλύτερη, της αφαίρεσης προνομίων και δικαιωμάτων. Η εργοδοτική μέριμνα θα έπρεπε να λαμβάνει σοβαρά υπόψη της το ισοζύγιο μεταξύ εργασίας και υγείας.
Ψηλαφίζοντας το νήμα από τα πιο αυτονόητα, βρίσκουμε, σχεδόν σαν άγραφο κανόνα, εργοδότες να μην δηλώνουν εργαζόμενους στο ΙΚΑ. Να μην “κολλάνε τα ένσημα”. Αισχροκερδούν εις βάρος των υπαλλήλων, σε μία αφετηρία η οποία ορίζει την ασφάλεια του εργαζομένου και την υγειονομική του περίθαλψη. Η ασφάλεια του εργαζομένου κοστίζει και η εργοδοσία θέλει το δυνατότερο χαμηλό κόστος. Από το ΙΚΑ, την αναρρωτική και την έλλειψη μέτρων ασφαλείας, ως τις υπερωρίες δεν συμφέρει οικονομικά να προσέχουν τους υπαλλήλους.
Όλοι είναι αναλώσιμοι για το σύστημα και το αποτέλεσμα στην πράξη είναι καθημερινή επισφάλεια για χιλιάδες ανθρώπους, σε ένα μεροκάματο του τρόμου. Τα εργατικά ατυχήματα οφείλονται κυρίως στις υπερωρίες, τα ανύπαρκτα μέτρα ασφαλείας και την ελλιπή εκπαίδευση, αποτιμώντας το κόστος της εργασίας σε ζωή.
Τα στατιστικά και η γνώση των δικαιωμάτων
Έχουμε ραγδαία αύξηση των θυμάτων το 2023 καθώς μέχρι τις 10 Νοεμβρίου καταγράφηκαν 161 νεκροί σε χώρους εργασίας και 261 σοβαρά τραυματίες, πλησιάζοντας τον υπερδιπλασιασμό συγκριτικά με τα στοιχεία του 2022, σύμφωνα με την ΟΣΕΤΕΕ. Μεγάλος αριθμός εργατικών ατυχημάτων δεν δηλώνονται, καθώς υπάρχουν πιέσεις.
Τα πρόστιμα στις επιχειρήσεις δεν είναι η λύση, αφού ζήτημα αποτελεί η πρόληψη και όχι η τιμωρία. Οι πολιτικές ευθύνες είναι βαριές, ενώτα σωματεία καιρό τώρα ασκούν πιέσεις για τακτικούς ελέγχους στα μέτρα ασφαλείας. Σημαντικό είναι, επίσης, οι εργαζόμενοι να παραμένουν ενήμεροι για τα δικαιώματά τους, αλλά και να καταφεύγουν στην επιθεώρηση εργασίας όταν αντιλαμβάνονται πως δεν τηρούνται τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία τους.
Η πολιτειακή μέριμνα είναι προτεραιότητα, ενώ η ανάληψη των ευθυνών επιβαρύνει τις εταιρείες. Θα καταφέρουμε, άραγε, να εξελιχθούμε ή θα συνεχίσουμε να παρακολουθούμε την εξαΰλωση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και των ζωών των εργαζομένων στο βωμό του κέρδους;