Με τον β’ γύρο των αυτοδιοικητικών εκλογών να έχει ολοκληρωθεί και τις κάλπες να έχουν αποφανθεί ποιες και ποιοι θα είναι οι νέοι τοπικοί ηγέτες, οραματιζόμαστε ξανά την πόλη, όπως θα έπρεπε να είναι.
Οι Villagers of Ioannina City τραγουδούν στο Zvara «Κάψτε κάθε παλιό, για να βγει από μέσα ο πιο όμορφος ανθός». Μετά τις κάλπες είναι χρήσιμο να κάνουμε έναν απολογισμό και να φανταστούμε εκ νέου την Αθήνα μας και πως θα θέλαμε να τη δούμε να ανθίζει.
Η ελληνική πρωτεύουσα έχει πλέον νέο δήμαρχο, τον Χάρη Δούκα, Μηχανολόγο Μηχανικό και Καθηγητή Ενεργειακής Πολιτικής και Διοίκησης στο ΕΜΠ. Πώς μπορεί να αλλάξει ο χαρακτήρας και η όψη μιας πόλης προς το καλύτερο; Τι αλλαγές θέλουμε να δούμε στην Αθήνα;
Η πόλη είναι το μέρος που ζούμε και αναπνέουμε, εκεί που περνάμε αρκετό από τον ελεύθερο χρόνο μας και ιδανικά θέλουμε να είναι μια πόλη που να ανήκει σε όλα τα άτομα, να είναι ανοιχτή, συμπεριληπτική και βιώσιμη.
Τι σημαίνουν αυτά στην πράξη; Ποιες είναι ορισμένες καλές πρακτικές από το εξωτερικό που θα θέλαμε να δούμε να εφαρμόζονται στην Αθήνα μας;
Τι αέρα αναπνέουμε στην Αθήνα;
Ξεκινώντας από την ατμόσφαιρα μιας πόλης, για παράδειγμα, στο Λονδίνο η δημαρχία φροντίζει να ενημερώνει τους κατοίκους και τους επισκέπτες της πόλης για την ποιότητα και τη μόλυνση του αέρα με ειδικό χάρτη, παρέχοντας και μια σειρά διάφορων άλλων εργαλείων, όπως η «Εύρεση διαδρομής καθαρού αέρα».
Μάλιστα, το Λονδίνο έχει θεσπίσει νέους και αυστηρότερους στόχους για την ποιότητα του αέρα, στην προσπάθεια για ένα καθαρότερο Λονδίνο, το οποίο θα πληροί τις κατευθυντήριες γραμμές του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για την υγεία έως το 2030, προωθώντας τη μετάβαση σε πόλη μηδενικών εκπομπών.
Άραγε, ποια είναι η κατάσταση με την ατμοσφαιρική ρύπανση στην ελληνική πρωτεύουσα; Θα μπορούσε ο νέος δήμαρχος να δώσει έμφαση στις πρακτικές λύσεις που θα μειώσουν τις εκπομπές ρύπων στην Αθήνα και να δημιουργήσει ένα παρόμοιο εργαλείο, στοχεύοντας στην βελτίωση της καθημερινότητας των κατοίκων;
Επαναπροσδιορίζοντας την έμφυλη οπτική στην Αθήνα
Στη Σουηδία πλέον σχεδιάζουν εκ νέου το σύστημα του αποχιονισμού, της μεταφοράς με ασθενοφόρο αλλά και πρακτικές που επηρεάζουν τις σχολικές επιδόσεις ανάλογα με τη στρατηγική της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου.
Εφαρμόζοντας την οπτική του φύλου σε όλα τα είδη υπηρεσιών που παρέχονται στου πολίτες, η Σουηδική Ένωση Τοπικών Αρχών και Περιφερειών δείχνει πώς τόσο οι πολίτες όσο και οι δήμοι και οι περιφέρειες μπορούν να επωφεληθούν από την ισότητα των φύλων στην καθημερινή ζωή.
Η ταινία animation που έχουν δημιουργήσει εξηγεί το πως έδρασαν σε κάθε περίπτωση:
Στην Ελλάδα, η Urbana, μία ομάδα από αρχιτεκτόνισσες, κοινωνικές επιστημόνισσες, πολιτικές επιστημόνισσες και παιδαγωγούς που λειτουργεί από το 2019 με έδρα την Αθήνα, δουλεύει προς αυτήν την κατεύθυνση.
Με πρωτότυπα εργαστήρια, δράσεις και έρευνες που διενεργούν σχετικά με το αστικό βίωμα, έχουν ως αποστολή την διασφάλιση του δικαιώματος στην πόλη για όλες, όλους και όλα, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση σε κοινωνικές ομάδες, οι οποίες παραδοσιακά συμμετείχαν λιγότερο στον σχεδιασμό του χώρου και στα κέντρα λήψης αποφάσεων, όπως οι γυναίκες, τα παιδιά και τα άτομα της τρίτης ηλικίας.
Μέσω της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου μπορούμε να βελτιώσουμε τη διαχείριση των δομών διακυβέρνησης, να προωθήσουμε την κοινωνική δικαιοσύνη, αλλά και να επιφέρουμε αποτελεσματικότητα και καλύτερη ποιότητα στην καθημερινότητά μας. Ωστόσο, απαιτείται πολιτική βούληση και δράση για να δούμε αλλαγές σε συνολικό επίπεδο αστικού βιώματος και να μην στηριζόμαστε στις αναγκαίες μεν, αλλά όχι αρκετές μεμονωμένες πρωτοβουλίες.
Η κοινωνική κατοικία μήπως δεν είναι όνειρο απατηλό;
Η Ελλάδα και η Λιθουανία είναι οι μοναδικές χώρες που αγνοούν τον θεσμό της κοινωνικής κατοικίας στην Ευρώπη. Την ίδια ώρα, η Βιέννη θεωρείται υπόδειγμα για την κοινωνική κατοικία και την κοινωνική ανάμειξη του πληθυσμού. Παράλληλα, στην Βαρκελώνη όποιος αποκαθιστά ένα ολόκληρο κτίριο υποχρεούται να δίνει το 30% για οικονομικά προσιτή, κοινωνική κατοικία.
Η Αθήνα ενώ βρίθει από εκατοντάδες άδεια αλλά και εγκαταλελειμμένα σπίτια, δεν προσφέρει καμία επιλογή για προσιτή κατοικία και τα ενοίκια έχουν φτάσει σε αδιανόητα υψηλές κι αβάσταχτες τιμές για τον ντόπιο πληθυσμό.
Κατά καιρούς έχουν υπάρξει πρωτοβουλίες κατοίκων που επιχείρησαν -κι επιχειρούν ακόμη- να φέρουν εναλλακτικά μοντέλα κατοικίας στην πόλη, ωστόσο ο κεντρικός σχεδιασμός είναι κομβικός και αναγκαίος.
Η ευημερία των κατοίκων εξαρτάται άμεσα από το αν μπορούν να ζήσουν ικανοποιητικά στην περιοχή που επιθυμούν, εκεί όπου έχουν χτίσει την ζωή τους και η ποιότητα της ζωής τους να μην συνιστά πολυτέλεια. Δηλαδή, να μην χρειάζεται οι άνθρωποι να παλεύουν για να βγάλουν το μήνα και να μπορέσουν να πληρώσουν λογαριασμούς και ενοίκιο, χωρίς να περισσεύει χρόνος και χρήμα για οτιδήποτε άλλο στην ζωή τους.
Το νερό είναι δημόσιο αγαθό
Πόσο εύκολα βρίσκεις στην πόλη μία βρύση που να μπορείς να χρησιμοποιήσεις (να είναι καθαρή και λειτουργική), ώστε να γεμίσεις το μπουκάλι με το νερό σου;
Πόσες φορές χρειάζεται να μιλήσουμε για την αξία του νερού βρύσης ως περιβαλλοντικό δημόσιο αγαθό και ως φυσικός πόρος; Καθιστώντας το νερό δημόσιο και προσβάσιμο αγαθό, συμβάλλουμε ταυτόχρονα και στη μείωση των πλαστικών απορριμμάτων που δημιουργούνται από τα πλαστικά μπουκαλάκια. Με ένα σμπάρο, δυο τρυγόνια.
Μάλιστα, ακόμη και ένας άνθρωπος μπορεί να κάνει την διαφορά, καθώς μπορεί να γλιτώσει το περιβάλλον από 200 πλαστικά μπουκάλια το χρόνο αν σταματήσει να αγοράζει εμφιαλωμένο νερό. Για αυτό, ευελπιστούμε να ξανατοποθετηθούν λειτουργικές βρύσες σε κάθε σημείο της πόλης.
Η αξία του δημόσιου χώρου
Ποιά είναι η εμπειρία του δημόσιου χώρου για τους Αθηναίους; Υπάρχουν αρκετοί πεζόδρομοι, ποδηλατόδρομοι, χώροι πρασίνου, παγκάκια κ.ά.; Πρόκειται για ερωτήματα που επανέρχονται ξανά και ξανά στον δημόσιο διάλογο και θα επαναλαμβάνονται μέχρι οι ανάγκες αυτές να διευθετηθούν.
Μέχρι οι κάτοικοι να βιώνουν ικανοποίηση, χαρά και έμπνευση, ζώντας στην Αθήνα και να είναι τα συναισθήματα που επικρατούν σε κάθε αστική σφαίρα, όχι η ανασφάλεια και η μιζέρια. Γιατί με την πανδημία, πήραμε ένα καλό μάθημα και συνειδητοποιήσαμε την αξία και την σημαντικότητα της δημόσιας ζωής. Γιατί ξέρουμε ότι η φιλοσοφία της ανάπτυξης οφείλει να έχει στο κέντρο της τον άνθρωπο και να καλωσορίζει κάθε κοινωνική ομάδα.
«Αυτή η πόλη που κοιμάται και νομίζει ότι σκίζει. Τι να λέει; Μας πονάει και μετά κλαίει και θέλει χάδια και αγκαλιές και Αθήνα μου, σ’ αγαπάω να της λες», τραγουδά ο The Boy και εμείς αναζητούμε και διεκδικούμε μια πόλη-θαλπωρή που να αγκαλιάζει τους ανθρώπους, τα φυτά και τα ζώα της και γιατρεύει τις πληγές της.
Η Αθήνα και κάθε πόλη, κάθε μητρόπολη, θέλουμε να φροντίζει για τις διαφορετικές μας ανάγκες και -επιτέλους- το όραμα μιας βιώσιμης, ασφαλούς, ζωντανής και προσβάσιμης πόλης για όλα τα άτομα, να γίνει πραγματικότητα.