Η ζωή στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία ακροβατεί, όλο και συχνότερα, ανάμεσα στις έννοιες «επιβίωση» και «διαβίωση». Το δικαίωμα στη στέγαση, μία από τις θεμελιώδεις ανθρώπινες ανάγκες, έχει γίνει απρόσιτη πολυτέλεια.
Ποιο είναι το οικονομικό αντάλλαγμα ώστε να μπορέσει να παρέχει κάποιος στον εαυτό του, αλλά και στην οικογένειά του, τα απαραίτητα για μια αξιοπρεπή καθημερινότητα; Η σκληρή δουλειά και η εξοικονόμηση χρημάτων αρκούν για την πολυπόθητη αυτή ανεξαρτησία; Βασικά, πόσα είναι τα χρήματα που πρέπει να λαμβάνει ένα άτομο προκειμένου να προχωρήσει σε ενοικίαση ενός σπιτιού στο κέντρο της Αθήνας;
H προσαρμογή σε αυτό που θα λέγαμε άνεση και θαλπωρή δεν είναι εύκολα εφικτή
Ειδικά στο κέντρο της Αθήνας, η στεγαστική εξασφάλιση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τις οικονομικές συνθήκες του ενδιαφερόμενου ατόμου-ενοικιαστή. Πολίτες όλων των ηλικιών βρίσκονται σε αναζήτηση κατοικίας και προσπαθούν να συνυπολογίσουν στην εξίσωση τα ακριβά ενοίκια, το ρεύμα, τους λογαριασμούς, το σούπερ μάρκετ και τα λοιπά πάγια έξοδα του μήνα.
Εντούτοις, η δυσμενής πραγματικότητα τους αποθαρρύνει από το να μπουν στη διαδικασία να νοικιάσουν, έστω, έναν απλό χώρο στο κέντρο. Συντίθεται ένα τοπίο δύσβατο, μαζί με πτυχές οι οποίες δε σχετίζονται μόνο με τα απαραίτητα της επιβίωσης, αλλά με τις προσδοκίες και τα όνειρα, τα οποία συρρικνώνονται σε μικρά διαμερίσματα, μέσα σε μια πολιτεία που αδιαφορεί και εστιάζει αποκλειστικά στο κέρδος.
Η πραγματικότητα των ενοικίων και των μισθών
Όσο πιο ρεαλιστική είναι η οπτική μας τόσο αντιλαμβανόμαστε , αρχικά, ότι δεν υπάρχουν οικονομικά βιώσιμες οικιστικές επιλογές. Όλα τα στοιχεία που κυριαρχούν στην αναζήτηση σπιτιού είναι εκμετάλλευση και ακρίβεια. Με απλά μαθηματικά, όταν ο βασικός μισθός είναι στα 667€ καθαρά, πρέπει με κάποιον μαγικό τρόπο, άγνωστο προς το παρόν, να καλυφθούν οι βασικές μας ανάγκες.
Οι αγγελίες των προσφερόμενων κατοικιών είναι συνήθως απογοητευτικές, ενώ, τα ενοίκια δεν πλησιάζονται – και σίγουρα δεν ανταποκρίνονται στη σχέση, που θα λέγαμε, ποιότητας-τιμής. Για μικροσκοπικά διαμερίσματα ζητούνται 400 ή 500€ μηνιαίο μίσθωμα. Ασφυκτικοί χώροι που χρήζουν ανακαίνισης, με τους οποίους είναι αδύνατον να συμβιβαστεί κανείς.
Ακόμη, χρειάζεται να συνυπολογιστούν και τα ενοίκια που ζητάει «μπροστά» ο σπιτονοικύρης, καθώς και το ενδεχόμενο κόστος των επίπλων και των ηλεκτρικών συσκευών. Συνυπολογίζοντας τα κόστη της σημερινής σύγχρονης καθημερινότητας, ένας άνθρωπος θα πρέπει, για να μπορεί να νοικιάσει σπίτι στην Αθήνα, να λαμβάνει μισθό τριπλάσιο από το μηνιαίο μίσθωμα του σπιτιού του.
Με βάση τα δεδομένα αυτά, αν το ενοίκιο κυμαίνεται μεταξύ 350-500€ το μήνα, τότε ο βασικός μισθός θα έπρεπε να ανέρχεται περίπου στα 1500€. Έτσι ώστε να καλύπτονται επαρκώς τα πάγια έξοδα, αλλά και να υπάρχει μια Χ οικονομική ευχέρεια.
Στέγαση βασισμένη σε πολιτικές και στερεότυπα
Το ότι αυτά τα αποτελέσματα απορρέουν από τις πολιτικές αποφάσεις, είναι γνωστό. Ο διαμοιρασμός αλλά και η μελέτη των αναγκών των πολιτών στα σύγχρονα αστικά κέντρα, ποσό μάλλον όταν μιλάμε για την πολύβουη και πυκνοκατοικημένη Αθήνα, είναι στα χέρια όσων λαμβάνουν αποφάσεις.
Ταυτόχρονα δε γίνεται μέριμνα για τη διευκόλυνση των πολιτών στο βασικότατο αυτό ζήτημα. Κάπως έτσι, διογκώνονται οι ανισότητες, αφού η συντριπτική πλειοψηφία πλυθησμού απομακρύνεται από τη βασική ανάγκη της στέγασης. Σαφώς, μέσα από αυτή την κατάσταση αναδύονται και στερεότυπα. Εάν στα 35 δε μένεις μόνος σου, εύκολα γίνεσαι ο δακτυλοδεικτούμενος, που ακόμα δεν έχει καταφέρει να ανεξαρτητοποιηθεί.
Σύμφωνα με τις ηλικιακές ανάγκες, οι αυξήσεις μισθών θα έπρεπε να διαμορφώνονται ανάλογα, ενώ χρειάζεται να δομηθεί μια σειρά μεταρρυθμίσεων και προϋποθέσεων για να έρθει σταδιακά η αλλαγή στη στεγαστική πολιτική. Ως επί το πλείστον, δεν ευθύνεται η γενιά μας που αδυνατεί να λύσει το πρόβλημα της στέγασης. Παρ’ όλο που εργάζεται σκληρά για να βιοποριστεί, οι αποφάσεις της κυβέρνησης βάζουν φραγή στα όνειρα και στις ελπίδες τους, ενώ τους φέρνει διαρκώς αντιμέτωπους με τα προαναφερθέντα στερεότυπα.
Λύσεις και Φιλελευθερισμός
Μέσα σε αυτή τη νεοφιλελεύθερη οικονομία, στην οποία ζούμε, δεν είναι μόνο το οικονομικό κομμάτι που αυξάνει τα κέρδη των επιχειρηματιών, ενώ παράλληλα xωρίς ηθικούς φραγμούς, αδρανοποιεί την είσοδο χιλιάδων ατόμων σε ένα σπίτι της αρεσκείας τους και των προδιαγραφών που θα θέλαν να διαβιούν. Ολόκληρος ο επενδυτικός και επιχειρηματικός ιστός δημιουργεί αυτό το κλίμα χτίζοντας μία ανάπτυξη, η οποία θέτει ως πρώτη βάση όχι τις ανάγκες των πολλών, αλλά τα συμφέροντα των λίγων.
Η αγορά ακινήτων και τα Airbnb – που έχουν κατακλύσει την αγορά – δημιουργούν τις συνθήκες μέσα στις οποίες ένα προσιτό σπίτι είναι είδος προς εξαφάνιση. Ανεξέλεγκτες επενδύσεις και ανύπαρκτα πλαφόν στα ενοίκια, την ίδια στιγμή που οι ιδιοκτήτες καθορίζουν αυθαίρετα το ύψος του ενοικίου, σε μία χώρα όπου το επίδομα ενοικίου ανέρχεται στα 70€ για ένα άτομο. Είναι ένας «φράχτης» στο κοινωνικό κομμάτι, το οποίο εξελίσσεται με πολιτικές επιλογές που δεν ασχολούνται με τη στεγαστική πολιτική, αφήνοντας τους ανθρώπους χωρίς υποστήριξη καθώς αναζητούν κάποιο σπίτι να στεγάσουν τα όνειρά τους.