Σε έναν από τους πετρελαϊκούς κολοσσούς του Κόλπου, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, λαμβάνει χώρα φέτος η Παγκόσμια Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Κλίμα. Τελικά, καλά έκανε η Greta Thunberg και κατηγορούσε την Cop για πολύ “blah blah” και ελάχιστη ουσιαστική δράση;
Το οικολογικό άγχος είναι γεγονός. Ο κόσμος φαίνεται πως δεν συμφωνεί στην παγκόσμια και συστημική λύση που απαιτείται για να αποφευχθεί η κλιματική κατάρρευση. Ο χρόνος μετράει αντίστροφα. Ο φόβος για την κλιματική κρίση και τις συνέπειές της είναι διάχυτος. Κάθε χρόνο, όλα τα βλέμματα στρέφονται στην Παγκόσμια Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Κλίμα, όμως τόσες δεκαετίες το μόνο που ακούμε είναι “blah blah blah”, όπως έλεγε η Greta Thunberg, η πιο γνωστή και νεαρή υπερασπίστρια του περιβάλλοντος στον κόσμο.
Φέτος, η Παγκόσμια Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Κλίμα, ή αλλιώς Cop28, θα γίνει στο Dubai, στον τόπο που κατέχει τα έκτα σε παγκόσμιο επίπεδο γνωστά αποθέματα πετρελαίου. Ειρωνεία; Αυτή η σύνοδος κορυφής γίνεται σε μια εποχή που τα περιθώρια για την εξασφάλιση ενός βιώσιμου μέλλοντος για την ανθρωπότητα στενεύουν ραγδαία.
Τι θα πει κλιματική δικαιοσύνη;
Είναι αδιαμφισβήτητο πως το πλουσιότερο 10% των ανθρώπων σε πολλές χώρες προκαλεί έως και 40 φορές περισσότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από ό,τι το φτωχότερο 10% των συμπολιτών τους, σύμφωνα με στοιχεία που συνέλεξε ο Guardian. Αυτό το 10% φέρει την ευθύνη δηλαδή για το ήμισυ του συνόλου των παγκόσμιων εκπομπών, γεγονός που τους καθιστά κλειδί για τον τερματισμό της κλιματικής κρίσης.
Αν δεν έχει γίνει ακόμη σαφής η κλιματική ανισότητα, το 1% των πλουσιότερων ανθρώπων του πλανήτη ευθύνεται για περισσότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από το φτωχότερο 66%, όπως αναδεικνύει η έκθεση “Climate Equality: A planet for the 99%”. Άρα, η «ελίτ των ρυπαντών» λεηλατεί περισσότερο τον πλανήτη, σύμφωνα με την Oxfam και την εκτενή μελέτη για την ανισότητα στο κλίμα. «Οι υπερπλούσιοι λεηλατούν και ρυπαίνουν τον πλανήτη σε σημείο καταστροφής και το μεγαλύτερο τίμημα το πληρώνουν εκείνοι που μπορούν να το αντέξουν λιγότερο», δήλωσε η Chiara Liguori, ανώτερη σύμβουλος πολιτικής της Oxfam για την κλιματική δικαιοσύνη. Οι κρίσεις του κλίματος και της ανισότητας «τροφοδοτούν η μία την άλλη», είπε.
Την κλιματική αδικία την πληρώνει η εργατική τάξη και τα φτωχότερα στρώματα του πληθυσμού. Ο ΟΗΕ αναφέρει ότι στις αναπτυσσόμενες χώρες συμβαίνει το 91% των θανάτων που σχετίζονται με ακραία καιρικά φαινόμενα. Η μη συνεκτίμηση αυτού του τεράστιου χάσματος κατά τη χάραξη πολιτικών για τη μείωση των εκπομπών ενδέχεται να προκαλέσει αντιδράσεις σχετικά με την οικονομική προσιτότητα της δράσης για το κλίμα, λένε οι ειδικοί. Ή ακόμη και να καταστήσει αδύνατο τον τερματισμό της κλιματικής κρίσης.
Ο Chancel, σε πρόσφατη έκθεση του World Inequality Database, σημείωσε ότι ένας «σχετικά μετριοπαθής» φόρος πλούτου ύψους 1,5% σε άτομα με περιουσιακά στοιχεία 100 εκατ. δολαρίων και άνω, δηλαδή το 0,001% του παγκόσμιου πληθυσμού, θα μπορούσε να συγκεντρώσει 295 δις δολάρια ετησίως. Το ποσό αυτό είναι πολύ κοντά σε αυτό που απαιτείται για την προστασία του παγκόσμιου πληθυσμού από τις αυξανόμενες επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης.
Μια διεθνής ομάδα εργασίας για τη φορολογία πρόκειται να ξεκινήσει στην Cop28 για να προωθήσει νέες εισφορές για το κλίμα και θα εξετάσει τη φορολόγηση του πλούτου, των ορυκτών καυσίμων, της ναυτιλίας, των αερομεταφορών και των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών. Φαντάζει απίθανο, όμως αναμένουμε.
Αν διευρύνουμε λίγο ακόμη τον φακό εστίασης, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα είναι μια χώρα που συλλαμβάνει και φυλακίζει τακτικά υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και σίγουρα, δεν μπορεί να υπάρξει κλιματική δικαιοσύνη, χωρίς ανθρώπινα δικαιώματα.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα
Οκτώ χρόνια πριν, το 2015, στην Παγκόσμια Διάσκεψη στο Παρίσι συμφωνήθηκαν για πρώτη φορά παγκοσμίως νομικά δεσμευτικοί κλιματικοί στόχοι, προκειμένου η παγκόσμια θερμοκρασία να αυξηθεί λιγότερο από 2°C σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα. Οι μέχρι τώρα ενέργειες των κρατών όμως δεν υλοποιούν αυτούς τους στόχους.
Η βαθμολογία για την επίτευξη των 10 βασικών στόχων της Συμφωνίας των Παρισίων είναι κάτω από τη βάση, συγκεκριμένα παίρνει μόλις 3,6 στα 10. Η χειρότερη επίδοση βέβαια αφορά στους στόχους για το 2030 (βαθμολογήθηκε με 1 στα 10), ενώ με 3 στα 10 βαθμολογείται επίσης η υλοποίηση του κάποτε ελπιδοφόρου Ταμείου Απωλειών και Ζημιών, του Μηχανισμού Παγκόσμιου Απολογισμού και του άρθρου 6.4 της COP21 για τον Παγκόσμιο Μηχανισμό Αγοράς Ανθρακα.
Την ίδια ώρα, περισσότερες από 60 χώρες έχουν αναφέρει ότι στηρίζουν την κατεύθυνση για τριπλασιασμό της εγκατεστημένης ισχύος ΑΠΕ έως το τέλος της τρέχουσας δεκαετίας και την απεξάρτηση από τον άνθρακα, σύμφωνα με το Reuters, ενόψει της Cop28.
Τι θα γίνει με το Dubai;
Περίπου 70.000 άνθρωποι από σχεδόν 200 χώρες θα διαπραγματευτούν την τύχη του πλανήτη στο Dubai. Εκεί, θα συζητηθεί για άλλη μια φορά το μέλλον του πλανήτη με βάση τις ανταγωνιστικές εθνικές ατζέντες.
Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα είναι ένα από τα 10 κορυφαία πετρελαιοπαραγωγικά κράτη στον κόσμο. Μάλιστα, ο πρόεδρος των συνομιλιών της COP28 είναι ο διευθύνων σύμβουλος της κρατικής πετρελαϊκής εταιρείας, Sultan Al Jaber. «Είναι σαν να διορίζεις ως διευθύνων σύμβουλο μια εταιρεία τσιγάρων για να επιβλέπει ένα συνέδριο για τις θεραπείες του καρκίνου», σχολίασε η ομάδα εκστρατείας 350.org.
Το πετρέλαιο, όπως το φυσικό αέριο και ο άνθρακας, είναι ορυκτό καύσιμο και όλα αυτά μαζί αποτελούν από τις βασικότερες αιτίες της κλιματικής κρίσης, επειδή απελευθερώνουν αέρια του θερμοκηπίου που θερμαίνουν τον πλανήτη, όπως το διοξείδιο του άνθρακα, όταν καίγονται για να παράγουν ενέργεια. Παρόλα αυτά, η πετρελαϊκή εταιρεία του Al Jaber σχεδιάζει να επεκτείνει την παραγωγική της ικανότητα, ενώ ο Sultan Al Jaber είναι πρόεδρος και της εταιρείας ανανεώσιμων πηγών ενέργειας Masdar, έχοντας επιβλέψει και την επέκταση καθαρών τεχνολογιών, όπως η αιολική και η ηλιακή ενέργεια.
Όλα καλά, εκεί στην Cop28; Βλέπετε κάπου την ειρωνεία;
Οι ετήσιες σύνοδοι κορυφής του ΟΗΕ για το Κλίμα, από τότε που ξεκίνησαν το 1995, έχουν γίνει ιδιαίτερα δυσκίνητες και έτσι, έχουν δεχθεί επικρίσεις και διεθνή κατακραυγή ουκ ολίγες φορές. Επιπλέον, στις Cop κάνουν «κουμάντο» οι εταιρικοί λομπίστες και αυτό που συμβαίνει είναι να προτείνουν μη δεσμευτικές δεσμεύσεις και στην τελική, να μην επιφέρουν καμία αλλαγή.
Επιπλέον, στη φετινή Παγκόσμια Διάσκεψη για το Κλίμα είναι πιθανό να υπάρξει διαφωνία σχετικά με το μέλλον των «αμείωτων» ορυκτών καυσίμων, δηλαδή του άνθρακα, του πετρελαίου και του φυσικού αερίου που καίγονται χωρίς τεχνολογίες δέσμευσης των εκπομπών τους. Ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση αναμένεται να πιέσει για πλήρη «σταδιακή κατάργηση», ο Al Jaber πάλι ζητά «σταδιακή μείωση» της χρήσης τους, δηλαδή μείωση με την πάροδο του χρόνου, αλλά όχι πλήρη τερματισμό.
Οι ακτιβιστ(ρι)ες υπέρ του κλίματος επισημαίνουν ότι ο περιορισμός των συμφωνιών σε «αμείωτα» ορυκτά καύσιμα επιτρέπει τη συνέχιση της παραγωγής τους. Το all time classic “greenwashing” είναι, για άλλη μια φορά, ο συνήθης ύποπτος στην Cop28 και δεν φαίνεται να αλλάζει κάτι δραστικά φέτος. Ο χρόνος όμως μετράει αντίστροφα για την ανάληψη άμεσης κλιματικής δράσης…