Τι σημαίνει “slacktivism”;
Τους τελευταίους μήνες όποιοι ασχολούνται με τα social σίγουρα θα έχουν δει το #cancel. Το είδαμε με την e-food και το #cancel_efood. Το είδαμε και στο κύμα του #cancel_influencers, αλλά και στην υπόθεση βιασμού της Γεωργίας στη Θεσσαλονίκη.
Στο εξωτερικό, το είδαμε στο κίνημα του Black Lives Matter που γιγαντώθηκε το 2020 κατά της αστυνομικής αυθαιρεσίας μετά τη δολοφονία του George Floyd και το #ICan’tBreathe. Παλαιότερα, η Αραβική Άνοιξη που οδήγησε σε ανατροπή ολόκληρων καθεστώτων στην Μέση Ανατολή, ξεκίνησε και οργανώθηκε μέσω του Facebook. Τι κοινό έχει λοιπόν το #cancel_kopsialis με την e-food και με διαδηλώσεις και επαναστάσεις στην άλλη άκρη του κόσμου;
Γίνεται η επανάσταση από τον καναπέ σου;
Όλα τα παραπάνω γεγονότα διαδόθηκαν από το διαδίκτυο και δημιούργησαν ένα ολόκληρο κύμα δυσαρέσκειας, που εκφράστηκε μέσα από τα social media. Πολλοί θα πουν ότι ένα post στο Facebook ή ένα retweet δεν είναι ικανά να αλλάξουν την κατάσταση στον πραγματικό κόσμο.
Ότι όσος κόσμος και να σε ακολουθεί, η λογική του εκφράζω μια άποψη στο profile μου και επιστρέφω στην ζωή μου κρατάει τον κόσμο μακριά από την πραγματική πολιτική. Ότι, με λίγα λόγια, ο διαδικτυακός ακτιβισμός αποτελεί μια επανάσταση του καναπέ και δεν μπορεί να επιφέρει ουσιαστικές αλλαγές.
Ίσως, μάλιστα, θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς, ότι καθησυχάζει συνειδήσεις απέναντι στην αδικία, αφού θεωρούμε πως κάναμε το καθήκον μας, συμβάλαμε στην άμβλυνση της αδικίας και διατρανώσαμε την αντίθεσή μας κάνοντας ένα κλικ.
Ο Michal White, ιδρυτής του Occupy Wall Street, είπε πως η σχέση του πραγματικού ακτιβισμού με τον διαδικτυακό είναι όποια είναι και η σχέση του McDonalds με το σπιτικό, μαγειρεμένο φαγητό. Μπορεί να είναι και τα δύο φαγητά, αλλά το πρώτο δεν έχει καμία διατροφική αξία. Είναι, όμως, έτσι;
Η δύναμη των social media
Σίγουρα τα social media είναι ένας χώρος που ο καθένας μπορεί να μιλήσει με ελευθερία για ό,τι και όποιον θέλει. Ένας χώρος που ο καθένας μπορεί να ενημερωθεί και να συζητήσει για τα πάντα. Από αυτήν την άποψη ενισχύει τον διάλογο και την δημοκρατία.
Ένα post ή ένα σχόλιο ίσως μοιάζουν ασήμαντα, αλλά όταν γίνουν μαζικά, όταν ενώσουν πολλοί άνθρωποι την διαδικτυακή φωνή τους, τότε δημιουργείται μια χιονοστιβάδα, ένα domino effect, που εκφράζει μια πραγματική διάθεση της κοινωνίας.
Από αυτήν την άποψη σίγουρα ο διαδικτυακός ακτιβισμός δεν μπορεί να χαρακτηριστεί «επανάσταση του καναπέ». Εντοπίζει αδικίες, εκφράζει δυσαρέσκειες, βοηθάει στην απόδοση της δικαιοσύνης. Μπορεί να καλέσει σε διαδηλώσεις, οι οποίες θα ρίξουν ολόκληρες κυβερνήσεις ή να ξεκινήσει μποϊκοτάζ που θα καταστρέψει οικονομικά μεγάλες εταιρείες.
Το έχουμε δει να συμβαίνει. Στις ΗΠΑ, το τεράστιο κύμα διαδηλώσεων και το #ICan’tBreathe οδήγησε όχι μόνο στην φυλάκιση του δολοφόνου του George Floyd αλλά και στην ενσωμάτωση μιας αντιρατσιστικής νοοτροπίας στην αμερικανική αλλά και στην παγκόσμια κοινωνία. Στην Ελλάδα, η διαδικτυακή κινητοποίηση αποκάλυψε και δεν επέτρεψε την συγκάλυψη περιπτώσεων σεξουαλικής παρενόχλησης από διάσημα πρόσωπα.
Οργανώθηκαν μέσω social media διαδηλώσεις για τα δικαιώματα των γυναικών και κατά της πατριαρχίας και της κουλτούρας του βιασμού, οι οποίες βρήκαν μαζική απήχηση. Έδωσαν μια ηχηρή απάντηση σε όσους προσπαθούν να συγκαλύψουν παραβιαστικά γεγονότα και θάρρος σε πολλούς ανθρώπους για να μιλήσουν για τα βιώματά τους.
Το #cancel_efood είχε ως αποτέλεσμα η εταιρεία να πάρει πίσω τις αλλαγές στις εργασιακές συνθήκες που σχεδίαζε εις βάρος των εργαζομένων της αναφέροντας ότι τέτοιες αλλαγές “δεν εκφράζουν την φιλοσοφία και την κουλτούρα της εταιρείας”.
“Ο ακτιβισμός της νέας εποχής” ή “Η νέα εποχή του ακτιβισμού”
Το σημαντικό είναι ότι τα social media μπορούν να αποτελέσουν το gateway πολλών για την ένταξή τους στην ενεργό πολιτική ζωή. Ίσως για πολλούς ξεκινήσει από ένα like. Κάποιοι θα μείνουν εκεί.
Για κάποιους όμως αυτό το like θα οδηγήσει σε πληρέστερη και βαθύτερη ενημέρωση και σε συνειδητοποίηση της ατομικής και συλλογικής ευθύνης. Ο διαδικτυακός ακτιβισμός μπορεί να είναι ένα πρώτο και εύκολο βήμα, ένας ελκυστικός τρόπος για να ανιχνεύσουμε το πολιτικό γίγνεσθαι, μια πρώτη επαφή με την πολιτική.
Γι’ αυτό, ας μην τον βλέπουμε με προκατάληψη, αλλά ως μια εναλλακτική μορφή ακτιβισμού που εάν συνδυαστεί με δράσεις και κινητοποιήσεις στον πραγματικό κόσμο, μπορεί να φέρει σημαντικές αλλαγές. Ίσως αυτός να είναι και ο ακτιβισμός της γενιάς μας, ένα υβρίδιο likes και posts μαζί με αφισοκολλήσεις και διαδηλώσεις.