Η νεολαία κατάφερε να σπάσει το στίγμα γύρω από την αγορά απομιμήσεων. Οδεύουμε προς μια πιο προσιτή και ελεύθερη προσέγγιση της μόδας ή συμβάλλουμε σε ένα πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα;
Τον Οκτώβρη του ’23, κάποιες χρήστριες του TikTok έλαβαν ένα μήνυμα στο λογαριασμό τους που τους κατηγορούσε για παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων. Το μήνυμα είχε σταλεί από τη νομική ομάδα της Djerf Avenue και αφορούσε στην –παράνομη, σύμφωνα με τα λεγόμενά τους– προώθηση απομιμήσεων των ρούχων της εταιρείας που οι creators έκαναν στα social media τους.
Η Matilda Djerf, μια από τις κορυφαίες fashion influencers και ιδιοκτήτρια της εταιρείας ρούχων Djerf Avenue, μετά την μεγάλη επιτυχία της στα social media, ίδρυσε την εταιρεία της, η οποία άρχισε να πλήττεται όταν, σύμφωνα με πληροφορίες, κυκλοφόρησαν απομιμήσεις των ρούχων που η ίδια δημιούργησε.
Η εταιρεία ανέλαβε δράση, «κατεβάζοντας» κάθε σχετικό βίντεο που θα μπορούσε να βλάψει περαιτέρω την επιχείρηση, κίνηση την οποία πολλοί χαρακτήρισαν υποκριτική. Αρκετά από τα ρούχα της συγκεκριμένης εταιρείας έχουν χαρακτηρισθεί αντιγραφές άλλων brands, άρα οι κατηγορίες θεωρήθηκαν άτοπες.
Αυτή είναι μόνο μια από τις περιπτώσεις που η κυκλοφορία και προώθηση απομιμήσεων έχει αποτελέσει αμφιλεγόμενο ζήτημα και αντικείμενο κατακραυγής. Ανέκαθεν οι άνθρωποι αγόραζαν προϊόντα-μαϊμού, όμως τις περισσότερες φορές αυτή η πράξη συνοδευόταν από κοινωνικό στίγμα και έτσι έκαναν τα πάντα για να το κρύψουν.
Το πρόσφατο παράδειγμα της Song Ji-a το επιβεβαιώνει. Η Νοτιοκορεάτισσα παίκτρια του ριάλιτι του Netflix “Singles Inferno”, εμφανιζόταν συχνά με ρούχα γνωστών οίκων, που όπως αποδείχτηκε ήταν απομιμήσεις. Η ίδια απάντησε πως δεν γνώριζε ότι είναι fake, ωστόσο αντιμετώπισε τεράστια κύματα μίσους από fans, φίλους, εταιρείες, με αποτέλεσμα το cancel της και τον κοινωνικό της αποκλεισμό.
Στην Δύση, τα πράγματα είναι κάπως διαφορετικά. Σήμερα, πάνω από το 50% των Ευρωπαίων στις ηλικίες 15 έως 24 ετών έχουν αγοράσει το τελευταίο 12μηνο τουλάχιστον ένα προϊόν απομίμησης. Και δεν ντρέπονται γι’ αυτό.
Η σημερινή μόδα των dupes (σ.σ.: duplicates) δίνει στα νέα άτομα την δυνατότητα να μιλούν ανοιχτά για τις οικονομικές δυσκολίες και να προωθούν στο κοινό που τους ακολουθεί προϊόντα-αντιγραφές, σε μια προσπάθεια να γίνει η μόδα λίγο πιο προσιτή. Ρούχα, παπούτσια, καλλυντικά, ακόμα και gadgets σε υψηλές τιμές αντικαθίστανται από παρόμοια προϊόντα, πιο budget-friendly, σε κάποιες περιπτώσεις χωρίς να θυσιάζεται η ποιότητα.
Ο λόγος είναι σχεδόν πάντα οικονομικός. Σύμφωνα με έρευνα, τα περισσότερα άτομα που αγοράζουν απομιμήσεις έχουν χαμηλό εισόδημα και προσπαθούν με αυτό τον τρόπο να γλιτώσουν χρήματα χωρίς να περιορίζονται.
Είναι γεγονός πως σήμερα πολλοί από τους κορυφαίους οίκους μόδας πωλούν τα προϊόντα τους σε εξωφρενικά υψηλές τιμές, καθιστώντας τα ρούχα αυτά προσιτά μόνο σε ένα πολύ μικρό κομμάτι της κοινωνίας και συμβάλλοντας σε μια διαιώνιση των ταξικών ανισοτήτων. Άρα γιατί να μην προσπαθήσουμε να βρούμε εναλλακτικές ώστε να ευχαριστηθούμε το παιχνίδι της μόδας, χωρίς να χρειαστεί να πουλήσουμε το νεφρό μας;
Δυστυχώς, η dupe κουλτούρα δεν είναι ένας δρόμος στρωμένος με ροδοπέταλα. Σε πολλές περιπτώσεις, η απομίμηση είναι παράνομη και διώκεται ποινικά. Όταν, για παράδειγμα, χρησιμοποιείται το λογότυπο μιας εταιρείας από κάποια/ον που δεν διαθέτει τα πνευματικά δικαιώματα, υπάρχουν νομικές επιπτώσεις, από μεγάλα πρόστιμα έως και φυλάκιση. Όταν όμως η απομίμηση αφορά στο σχέδιο –πόσο μάλλον όταν αυτό είναι πολύ απλό– τότε τα πράγματα δεν είναι τόσο ξεκάθαρα.
Το ζήτημα που τίθεται σε αυτή την περίπτωση είναι περισσότερο ηθικό. Είναι σωστό να παραβλέπουμε τον κόπο κάποιου σχεδιαστή και να στηρίζουμε τελικά αυτόν που «κλέβει» μια έτοιμη ιδέα;
Σίγουρα, δεν θα επηρεαστούν στον ίδιο βαθμό μια εταιρεία-κολοσσός και μια μικροεπιχείρηση. Η παραγωγή ρούχων που γίνεται με ηθικό τρόπο και ποιοτικά υλικά έχει κάποιο κόστος, το οποίο ανταποκρίνεται στην ποιότητα. Σήμερα που η γρήγορη μόδα έχει δυστυχώς μπει για τα καλά στις ζωές μας, έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε ρούχα να κοστίζουν λίγα ευρώ και αγνοούμε το γεγονός ότι οι υπερβολικά χαμηλές τιμές πολλές φορές είναι το αποτέλεσμα ανήθικων συνθηκών παραγωγής και κακοπληρωμένων υπαλλήλων. Έτσι, ακόμα και η νόμιμη αντιγραφή μπορεί να οδηγήσει σε χρεοκοπία ενός μικρού brand.
Στον αντίποδα όμως, παράλογη είναι και η υπερβολική τιμολόγηση προϊόντων, απλώς και μόνο επειδή φέρουν το λογότυπο ενός επώνυμου οίκου. Για πολλά χρόνια, σε μια καπιταλιστική παράνοια, η απόκτηση ενός ακριβού αυθεντικού ρούχου θεωρούνταν status symbol και κάποιοι έδιναν μέχρι και το ενοίκιο μηνών σε αυτό. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να δώσεις τετραψήφια ποσά για ένα βαμβακερό μπλουζάκι. Αυτό, όπως φαίνεται, η νέα γενιά το έχει κατανοήσει.
Σε κάθε περίπτωση, η αγοραστική μας συμπεριφορά χρειάζεται να γίνει περισσότερο συνειδητή. Δεν έγινε κάτι να εμπνευστούμε από τις πασαρέλες πασίγνωστων οίκων και να αγοράσουμε κάτι που θυμίζει το αυθεντικό, αλλά δεν κοστίζει όσο ένα αυτοκίνητο.
Όμως στην εποχή του υπερκαταναλωτισμού και των υπερβολικών διαφημίσεων, πριν αγοράσουμε κάτι, είναι προτιμότερο να αφιερώσουμε χρόνο και να σκεφτούμε αν το θέλουμε πραγματικά, αν το χρειαζόμαστε ή αν απλώς υποκύπτουμε στην παρόρμηση που μας προκάλεσε στις 2 το βράδυ η διαφήμιση του TikTok. Φυσικά, οφείλουμε να σκεφτούμε αν οι πράξεις μας βοηθούν ή πλήττουν άτομα που προσπαθούν να βγάλουν το ψωμί τους.
Οι μόδες και τα trends πάνε και έρχονται, η ενσυναίσθηση όμως θα φορεθεί πολύ.