Δείξε μου τη μπλούζα σου, να σου πω πόσο τοξική είναι.
Κατά καιρούς, βλέπουμε εικόνες ποταμών στην Κίνα και το Μπαγκλαντές να αποκτούν μπλε, μωβ ή κόκκινες αποχρώσεις, ένα φαινόμενο που μόνο φυσικό δεν είναι, αφού η παράξενη αυτή παλέτα προέρχεται από την εξαιρετικά ρυπογόνα βιομηχανία της μόδας. Αν μη τι άλλο, αυτή είναι μια ορατή υπενθύμιση της επίδρασης των τοξικών χημικών ουσιών στα ρούχα μας – και όχι μόνο.
Τα παραδείγματα της τοξικής μόδας, στην κυριολεξία
Στο πρόσφατο παρελθόν, υπήρξαν ορισμένες περιπτώσεις μεγάλων εταιρειών που αναγκάστηκαν να ανακαλέσουν είδη ρουχισμού, λόγω του ότι περιείχαν επικίνδυνα υψηλά χημικών ουσιών. Συγκεκριμένα, το 2018, η River Island αναγκάστηκε να ανακαλέσει πολλά κομμάτια λόγω υπερβολικά υψηλών επιπέδων μόλυβδου και καδμίου. Επίσης, το 2020, η γνωστή σε όλους μας, Primark, ανακάλεσε ένα ζευγάρι γόβες, εξαιτίας υπερβολικής ποσότητας χρωμίου.
Αν και η Ευρώπη τείνει να εφαρμόζει αυστηρότερους κανονισμούς από τις ΗΠΑ όσον αφορά στην τοξική μόδα, μεγάλη μερίδα των προϊόντων αυτών εξακολουθούν να βρίσκονται στο εμπόριο. Ειδικότερα, 22 αζωχρώματα (ένας τύπος συνθετικής βαφής) απαγορεύονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά μια μελέτη του 2020 διαπίστωσε ότι αυτές οι ενώσεις βρίσκονταν στα μισά από τα 150 δείγματα υφασμάτων που εξέτασαν. Παράλληλα, στο πλαίσιο άλλων ερευνών αποδείχτηκε ότι το 1/4 των δειγμάτων στα υφάσματα περιέχει αρκετά υψηλές συγκεντρώσεις χημικών ουσιών, ώστε να μπορούν να θεωρηθούν ζημιογόνα για την υγεία μας.
Τα επιβλαβή χημικά συστατικά διεισδύουν και στην παιδική μόδα
Σύμφωνα με μία έκθεση που κυκλοφόρησε από το Silent Spring Institute, το 18% των παιδικών ειδών ρουχισμού, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που φέρουν επισήμανση ως «ανθεκτικά στους λεκέδες», «ανθεκτικά στο νερό», «μη τοξικά» και «οικολογικά», περιείχαν καρκινογόνες ουσίες, καθώς επίσης και ουσίες που πιθανότατα μπορούν να προκαλέσουν ορμονικές διαταραχές – ουσίες γνωστές ως «PFAS». Επιπλέον, η μάρκα εσωρούχων περιόδου, Thinx, διευθέτησε πρόσφατα μια αγωγή πολλών εκατομμυρίων δολαρίων που προέκυψε από δοκιμές, οι οποίες συνοδεύτηκαν από εξίσου υψηλά επίπεδα PFAS.
Παρ’ όλο που, η Ευρωπαϊκή Ένωση έθεσε επί τάπητος το ενδεχόμενο απαγόρευσης χιλιάδων επικίνδυνων ουσιών, συμπεριλαμβανομένων πάσης φύσεως χημικών σε καταναλωτικά προϊόντα, στις αρχές Ιουλίου διέρρευσε ότι, στην πραγματικότητα, αναγκάστηκε να υποχωρήσει στο σημαντικότατο αυτό ζήτημα, επειδή δέχτηκε πιέσεις από τη χημική βιομηχανία.
Και η λίστα με τα τοξικά ρούχα δεν έχει τελειωμό
Δυστυχώς, όλα αυτά είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου, αφού διαρκώς έρχονται στην επιφάνεια καταγγελίες για αλόγιστη χρήση χημικών σε προϊόντα ένδυσης, υπόδησης και συναφή αξεσουάρ. Σε αυτό το πλαίσιο, το Κέντρο Περιβαλλοντικής Υγείας στην Καλιφόρνια εντόπισε υψηλά επίπεδα BPA σε κάλτσες και αθλητικά σουτιέν που πωλούνται από δεκάδες παγκόσμιες μάρκες μόδας.
Στο μεταξύ, η Canadian Broadcasting Corporation εξέτασε 38 τεμάχια παιδικών ρούχων, τα οποία προμηθεύονταν από πασίγνωστους κολοσσούς γρήγορης μόδας, συμπεριλαμβανομένου και του Shein. Πολύ σύντομα, λοιπόν, διαπιστώθηκε ότι ένα στα πέντε παιδικά ρούχα έφερε αυξημένα επίπεδα τοξικών χημικών ουσιών, όπως ο μόλυβδος (συχνά χρησιμοποιούνται σε βαφές και χρώματα), PFAS και φθαλικές ενώσεις (ισχυρές χημικές ουσίες που διαταράσσουν τις ορμόνες και χρησιμοποιούνται για να κάνουν τα πλαστικά πιο εύκαμπτα).
Τα θετικά παραδείγματα απέναντι στην τοξικότητα
Το ευχάριστο είναι πως υπάρχουν ορισμένες μάρκες στη βιομηχανία της μόδας που έχουν βάλει το λιθαράκι τους στον κατακερματισμό των τοξικών χημικών ουσιών και στην απομάκρυνσή τους από τα προϊόντα.
Η ZDHC (συντομογραφία του Zero Discharge of Hazardous Chemicals) ιδρύθηκε το 2011 ως μια βιομηχανική ομάδα μεγάλων εμπορικών brands αφιερωμένη στον «καθαρισμό» της μόδας, προσδιορίζοντας ποιές χημικές ουσίες δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια της παραγωγής. Ωστόσο, με πολύ πρόχειρους υπολογισμούς είναι πασιφανές ότι η προαναφερθείσα γραμμή δεν εκφράζει τον μέσο όρο στη βιομηχανία της μόδας.
Εν ολίγοις, ελάχιστη είναι η μέριμνα που λαμβάνεται για τη σωστή διαχείριση των χημικών ουσιών, με τρόπο που δεν είναι επιβλαβείς, οι πιστοποιήσεις που χρειάζεται να συνοδεύουν τα ρούχα και οι επιλογή προμηθευτών που σέβονται τις περιβαλλοντικές ανάγκες και την ανθρώπινη υγεία. Μάλιστα, σύμφωνα με τον Δείκτη Διαφάνειας του 2023 της Fashion Revolution, μόνο οι μισές από τις 250 μεγαλύτερες εταιρείες της μόδας δημοσιεύουν μια λίστα με απαγορευμένες ουσίες – ένα πρώτο και εύκολο βήμα προς τη διαχείριση των τοξικών ουσιών.
Διότι, αποτελεί μύθο η πεποίθηση πως τα τοξικά ρούχα παράγονται αποκλειστικά από μάρκες γρήγορης μόδας. Υπάρχουν και κορυφαία luxury brands, τα οποία αδιαφορούν πλήρως για την ποιότητα των υλικών που χρησιμοποιούνται στα προϊόντα τους. Το γεγονός αυτό χρειάζεται να μας προβληματίσει βαθύτατα, ειδικά αν λάβουμε υπόψη μας σε πόσο κοντινή επαφή ερχόμαστε με τα ρούχα μας.
Δεδομένης, όμως, της έλλειψης διαφάνειας, των υλικών δηλαδή που χρησιμοποιούνται σε κάθε ρούχο που αγοράζουμε, είναι σχεδόν αδύνατον να προστατευτούμε από τα τοξικά υλικά. Γι’ αυτό και είναι επιτακτική ανάγκη να ληφθούν άμεσα μέτρα υπέρ της προστασίας των καταναλωτών, της υγείας τους, καθώς και για τη διαφύλαξη του φυσικού μας πλούτου.