Απο τις ιστορικές εργασιακές μεταρρυθμίσεις, στην ίδρυση του Ε.Σ.Υ. , στα πρώτα βήματα προς την ισότητα και την ορατότητα των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, παρά τα διαχρονικά πολλά προβληματικά νομοσχέδια απο τις περισσότερες κυβερνήσεις, υπάρχουν και σοβαρές μεταρρυθμιστικές εξαιρέσεις στον κανόνα.
Είναι κοινή παραδοχή πως από την εποχή της μεταπολίτευσης κι έπειτα, λίγες κυβερνήσεις παρέδωσαν ουσιαστικό έργο για αυτό τον τόπο. Η συντριπτική πλειοψηφία εξ αυτών έθετε κυρίως το πολιτικάντικο κέρδος πάνω από τον πολίτη, μέσα σε μια οπτική εξυπηρέτησης συγκεκριμένων συμφερόντων υπερ της κάθε κυβέρνησης.
Σήμερα, η κατάσταση δεν είναι καλύτερη, με τη χώρα να διακρίνεται από μια τεράστια ανοργανωσιά και εκατοντάδες προβλήματα στους τομείς υγείας, εργασίας και παιδείας, εντείνοντας ακόμη περισσότερο τις κοινωνικές ανισότητες. Εντούτοις, τα πράγματα δεν ήταν πάντοτε έτσι. Στην ιστορία της χώρας μας, έχουν υπάρξει άξιοι πολιτικοί και μεταρρυθμίσεις που ευνόησαν σε τεράστιο βαθμό την ελληνική κοινωνία.
Μήπως ήρθε η ώρα να παραδειγματιστούμε από αυτές και να πράξουμε αναλόγως;
Η μεταρρύθμιση του οικογενειακού δικαίου, 1983
Το 1983, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ με πρωθυπουργό τον Ανδρέα Παπανδρέου προχωρά σε ένα πλαίσιο ιστορικών μεταρρυθμιστικών τομών για την Ελλάδα.
Η μεταρρύθμιση του οικογενειακού δικαίου έφερε στην χώρα μας:
- Το δικαίωμα του πολιτικού γάμου.
- Την απαγόρευση του θεσμού της «Προίκας».
- Την πρόβλεψη από κοινού λήψης των αποφάσεων που αφορούν τους δύο συζύγους.
- Τη θέσπιση ισότητας των συζύγων ως προς τη γονεϊκή τους ιδιότητα.
- Την αναγνώριση του συναινετικού διαζυγίου.
- Τη μείωση του ορίου ενηλικίωσης στα 18 χρόνια.
Η παραπάνω μεταρρύθμιση αποτέλεσε μια πολιτική επανάσταση, την εποχή που η Ελλάδα βρισκόταν κοινωνικά ριζωμένη στα στεγανά της πατριαρχίας. Το νομοσχέδιο του οικογενειακού δικαίου, αποτέλεσε την αρχή για την λήψη νόμων πλήρους και πραγματικής καθιέρωσης της ισότητας των φύλων στην Ελλάδα.
Η εργατική νομοθεσία του Ελευθερίου Βενιζέλου, 1911-1915
Στα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησής του, ο Ελευθέριος Βενιζέλος προχωρά σε μια σύνθετη και μακρά μεταρρύθμιση με τεράστιο κοινωνικό όφελος.
Το 1912, η κυβέρνηση εκκίνει το μεταρρυθμιστικό πλάνο της εισάγοντας νομοθεσία που απαγορεύει την συμμετοχή των εργοδοτών στις εργατικές ενώσεις και προχωρά στην αναγνώριση των εργατικών συνδικάτων Αθηνών και Πειραιώς. Τους επόμενους μήνες, καθιερώνεται πλαίσιο υποχρεωτικής αποζημίωσης στο ενδεχόμενο εργατικού ατυχήματος και εφαρμόζονται περιορισμοί στην εργασία ανηλίκων.
Σε αυτό το μεταρρυθμιστικό μονοπάτι, η κυβέρνηση Βενιζέλου προχωρά στην ίδρυση νέων οργανισμών όπως η Υπηρεσία Εργασίας και Κοινωνικής Πρόνοιας και η Εργατική Επιθεώρηση που συνέβαλαν στην προστασία των εργαζόμενων έναντι της εργοδοτικής αυθαιρεσίας που κυριαρχούσε. Αντίστοιχα, ενσωματώθηκαν και οι εργατικές αργίες.
Τελευταίο κομμάτι του παζλ αποτέλεσε η κοινωνικοποίηση μεγάλων αγροτικών ιδιοκτησιών και η αναδιανομή τους σε ακτήμονες γεωργούς. Με αυτή την τολμηρή μεταρρύθμιση, εισάγεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα η πολιτική συζήτηση δικαιότερης αναδιανομής του πλούτου και τίθενται οι πρώτες βάσεις για την κοινωνική γέννηση της μεσαίας τάξης.
Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, 1964
Το 1964, η κυβέρνηση της Ένωσης Κέντρου, με πρωθυπουργό τον Γεώργιο Παπανδρέου, εισάγει μια απο τις ιστορικότερες μεταρρυθμίσεις στην ιστορία της παιδείας στην Ελλάδα. Σε μια χώρα όπου οι πληγές του εμφυλίου πολέμου ήταν ακόμη νωπές και ο ελληνικός λαός βρισκόταν στην πλειοψηφία του κάτω από το όριο της φτώχειας και κατά ένα ποσοστό αναλφάβητος, ο Γεώργιος Παπανδρέου εφαρμόζει ένα πλήρες πολιτικό πλαίσιο αναβάθμισης της δημόσιας παιδείας και πρόνοιας στις άπορες οικογένειες.
Συγκεκριμένα η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1964 έφερε:
– Δωρεάν εκπαίδευση σε όλες τις βαθμίδες
– Θεσμοθέτηση τριτάξιου Γυμνασίου και τριτάξιου Λυκείου
– Υποχρεωτική εκπαίδευση από το 6ο ως το 15ο έτος της ηλικίας όλων των μαθητών της επικράτειας
– Εισαγωγή στο Πανεπιστήμιο με το σύστημα του «Ακαδημαϊκού Απολυτηρίου».
– Εισαγωγή του θεσμού της κρατικής υποτροφίας προς τους άριστους μαθητές
– Δωρεάν παροχή όλων των σχολικών βιβλίων από το κράτος μέχρι το 15ο έτος των μαθητών
– Δωρεάν γεύματα προς όλους τους άπορους μαθητές μέχρι 15 ετών
– Δωρεάν μεταφορά για όλους τους μαθητές απο την παραμεθόριο στα κοντινότερα σχολεία
Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του Γεωργίου Παπανδρέου καθιέρωσε ουσιαστικά και πραγματικά την δημόσια εκπαίδευση στην Ελλάδα, προσφέροντας μέσα από αυτή την προοπτική της μείωσης των κοινωνικών ανισοτήτων.
Στην ψηφοφορία στην Βουλή για το σύμφωνο συμβίωσης. (EUROKINISSI/ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ)
Η επέκταση του συμφώνου συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια, 2015
Τον Δεκέμβριο του 2015, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ προχωρά σε μια ρηξικέλευθη για την συντηρητική ελληνική κοινωνία, τομή, την επέκταση του συμφώνου συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια. Παρά τις έντονες αντιδράσεις από τον χώρο της ακροδεξιάς αλλά και μεγάλου μέρους της ΝΔ, για πρώτη φορά τα ομόφυλα ζευγάρια αναγνωρίζονται έστω και μερικώς, νομικά από το ελληνικό κράτος.
Αν και έχουμε να διανύσουμε ακόμη πολλά βήματα μέχρι την πλήρη νομική ισότητα και ένταξη των ομόφυλων ζευγαριών στο οικογενειακό δίκαιο, η μεταρρύθμιση του συμφώνου συμβίωσης αποτελεί ένα ιστορικό βήμα για τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων στην Ελλάδα.
Η ίδρυση του Εθνικού Συστήματος Υγείας, 1983
Το 1983 η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ προχωρά σε ένα από τα μεγαλύτερα κυβερνητικά εγχειρήματα όλων των εποχών. Ο Υπουργός Υγείας, Γιώργος Γεννηματάς, βάζει μπροστά τον σχεδιασμό δημιουργίας δεκάδων δημόσιων νοσοκομείων και κέντρων υγείας, μέσα σε ένα πλαίσιο ασφαλιστικής πρόσβασης όλων των Ελλήνων πολιτών σε δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.
Βάσει των ψηφισμένων διατάξεων, «Οι υπηρεσίες υγείας οφείλουν να παρέχονται απρόσκοπτα και ισότιμα σε όλους τους πολίτες ανεξάρτητα από την οικονομική, κοινωνική και επαγγελματική τους κατάσταση μέσα από ένα ενιαίο και αποκεντρωμένο Εθνικό Σύστημα Υγείας».
Η ίδρυση του Ε.Σ.Υ. αποτελεί έως και σήμερα αντικείμενο συζήτησης για την κομβικότητά του σε κοινωνικό επίπεδο και για την δυσκολία εκπόνησης της μεταρρύθμισης επί του συνόλου. Εκατομμύρια πολίτες έχουν σωθεί και νοσηλευτεί δίχως να πληρώσουν ούτε ένα ευρώ. Παρά την υποβάθμιση της δημόσιας υγείας από την κυβέρνηση Μητσοτάκη, το Εθνικό Σύστημα Υγείας παραμένει στην συνείδηση της πλειοψηφίας των πολιτών ως μια από τις σπουδαιότερες μεταρρυθμίσεις στην ιστορία της Ελλάδας.
Αξίζει τελικά να συνηθίσουμε στην μετριότητα;
Στη σημερινή εποχή, σχεδόν όλοι μας έχουμε συνηθίσει στο να αποδεχόμαστε την υποβάθμιση της καθημερινότητάς μας και των δικαιωμάτων μας. Έτσι, οι κυβερνήσεις που εκπροσωπούν τον λαό καταλήγουν να μην δουλεύουν υπέρ των πολιτών, αλλά υπέρ της διατήρησης της εξουσίας τους.
Οι παραπάνω μεταρρυθμίσεις γεννήθηκαν από τον σπόρο των κοινωνικών αγώνων και απαιτήσεων. Όταν ευαισθητοποιηθούμαστε κοινωνικά και συλλογικά, μπορούμε να διεκδικούμε ως ενεργοί πολίτες τέτοιου βεληνεκούς πολιτικές μεταρρυθμίσεις και αλλαγές στην ζωή μας. Βέβαια, ο νόμος οφείλει να προηγείται και να προστατεύει ακόμη και τα πιο ευάλωτα κομμάτια της κοινωνίας μας.