Είδαμε τη νέα ταινία του βραβευμένου σκηνοθέτη Γιώργου Λάνθιμου λίγο πριν την ελληνική πρεμιέρα της και κάνουμε τον απολογισμό.
Όλα ξεκίνησαν είκοσι και χρόνια πριν όταν ο Γιώργος Λάνθιμος μαζί με τον Λάκη Λαζόπουλο συνεργάστηκαν στο εγκληματικά αδιάφορο «Ο καλύτερος μου φίλος». Τέσσερα χρόνια αργότερα θα ερχόταν η αισθητά καλύτερη «Κινέττα», όπου ο σκηνοθέτης θα έδειχνε τα πρώτα στοιχεία της μοναδικής του υφολογίας, ενώ λίγο καιρό μετά κυκλοφόρησε ο σοκαριστικός «Κυνόδοντας».
Τα υπόλοιπα είναι ιστορία, «οι Άλπεις», η διεθνής καριέρα, «ο Αστακός», όλο και μεγαλύτερα budget, «Ο θάνατος του Ιερού Ελαφιού», η συνεργασία με σπουδαίους ηθοποιούς και «Η Ευνοούμενη». Ο Γιώργος Λάνθιμος δεν ανέβηκε ούτε ένα σκαλί στην ανεμόσκαλα της φήμης που να μην το κέρδισε με την αδιαμφισβήτητη αξία του και αυτό το γράφει κάποια που θεωρεί το μεγαλύτερο μέρος της φιλμογραφίας του υπερεκτιμημένο.
Ένας παγκόσμιος δημιουργός
Δεν έχω καλή σχέση με το λεγόμενο “Greek weird wave”. Έχω παρακολουθήσει τις περισσότερες από τις ελληνικές παραγωγές αυτού του καλλιτεχνικού δόγματος και δεν βρήκα τίποτα το ενδιαφέρον, πέρα από δύο-τρεις ταινίες που δεν γνωρίζω καν αν ανήκουν αποκλειστικά στο συγκεκριμένο κύμα. Δεν έχει καμιά σημασία βέβαια, γιατί ο ελληνικός κινηματογράφος ήθελε ένα γενναίο restart και αυτό επιτεύχθηκε οριστικά και αμετάκλητα χάρη στο συγκεκριμένο κύμα.
Ο Λάνθιμος, αν και γνήσιο παιδί του “Greek weird wave”, ξέφυγε από αυτό, ανοίγοντας τα φτερά του και αποτινάζοντας τα κόμπλεξ του εγχώριου κινηματογραφικού στίγματος. Ακριβώς για αυτόν το λόγο, δεν θεωρώ ότι πλέον κάνει ελληνικό σινεμά ή ότι εκπροσωπεί με οποιοδήποτε τρόπο κάποια παγκόσμια ελληνικότητα στις διεθνής διοργανώσεις που συμμετέχει.
Από τον «Αστακό» και έπειτα, η πορεία του έχει βελτιωθεί σε εντυπωσιακό βαθμό. Αντίστοιχη είναι και η κατακόρυφη βελτίωση του μόνιμου σεναριακού συνεργάτη του Ευθύμη Φιλίππου, με τον οποίο όμως δεν συνεργάζεται εδώ. Θυμάμαι επιτέλους να αναγνωρίζω στην «Ευνοούμενη» την ώριμη σκηνοθετική ματιά, την σεναριακή πρωτοτυπία, την εξαιρετική καθοδήγηση που οδήγησε στην συγκλονιστική ερμηνεία της Colman. Τότε, πείσθηκα πως ο τύπος αυτός μπορεί και θέλει να κάνει παγκόσμιο σινεμά.
Poor Things ή όχι και τόσο
Ερχόμαστε επιτέλους στον ελέφαντα στο δωμάτιο, την ταινία που χάρισε στον Λάνθιμο τον Χρυσό Λέοντα στο τελευταίο Φεστιβάλ Βενετίας και εικάζω ότι θα χαρίσει επίσης αρκετά βραβεία και στην Emma Stone για την συγκλονιστική ερμηνεία της. Το Poor Things βασίζεται στο ομότιτλο βιβλίο του σκωτσέζου συγγραφέα Alasdair Gray και μας μεταφέρει σε ένα φουτουριστικό βικτωριανό Λονδίνο.
Η ιστορία επικεντρώνεται στο πρόσωπο της Bella Baxter (Emma Stone), μιας γυναίκας για το παρελθόν της οποίας μαθαίνουμε σιγά σιγά και την γνωρίζουμε από τη στιγμή που βρίσκεται στο πλευρό του Δόκτορα Godwin Baxter (Willem Dafoe). Η εκκεντρική ηρωίδα απαρνείται την κοσμική ευγένεια και έχει μια ακόρεστη περιέργεια για τον κόσμο και το σεξ που θα την οδηγήσει στο κρεβάτι του υπερφίαλου ερωτύλου Duncan Wedderburn (Mark Ruffalo).
Το Poor Things έχει έντονο φουτουριστικό και σουρεαλιστικό στοιχείο, ενώ η κεντρική θεματική του φέρνει πολύ στον Frankenstein της Mary Shelley. Από τα ευφάνταστα σκηνικά και κουστούμια μέχρι τους πολιτικούς υπερήχους της ταινίας, όλα είναι σφιχτοδεμένα και αποδοσμένα όπως θα έπρεπε να είναι. Οι ερμηνείες των Stone και Ruffalo είναι εξαιρετικές, η γνώριμη αλλόκοτη φιγούρα του Dafoe είναι επίσης τρομερή και η σκηνοθεσία του Λάνθιμου είναι τουλάχιστον επιβλητική. Διατηρεί το γνώριμο στιλιζάρισμα των ταινιών του, αλλά αυτή τη φορά επενδύει σαφώς περισσότερο στην σωματική τεχνική.
Το μοναδικό ψεγάδι που μπορώ να βρω, αλλά και πάλι να το δικαιολογήσω ως αφηγηματικό μέσο, είναι η επιτρεπτά εμμονική σχέση της πρωταγωνίστριας με το σεξ που σε ορισμένα σημεία μοιάζει κάπως αχρείαστη χωρίς όμως να εργαλειοποιηθεί. Το Poor Things είναι μια ταινία καμωμένη από άνδρα και ως εκ τούτου δεν ξεφεύγει του ανδρικού βλέμματος. Δεν είναι όμως σε καμία των περιπτώσεων μανιχαϊστική και σε αυτό έγκειται η ξεχωριστή γοητεία της.
Όντως η ταινία έχει πολύ σεξ και πολύ γυμνό που δεν γίνεται όμως ποτέ πραγματικά σοκαριστικό, γιατί έρχεται μια άλλη μεγάλη αρετή του κειμένου για να το σώσει, το χιούμορ. Ήδη από την «Ευνοούμενη» ο Λάνθιμος μας είχε μπάσει στο γκροτέσκο μαύρο χιούμορ του, αλλά εδώ του δίνει και καταλαβαίνει. Υπήρχαν σκηνές που δεν μπορούσες να μην ξελιγωθείς από τα γέλια και δεν ήταν όλες διαλογικές, πράγμα που το καθιστά ακόμα πιο δύσκολο.
Δεν περίμενα ότι θα το πω αυτό, μάρτυρές μου φίλοι και γνωστοί, αλλά αυτή η ταινία είναι εξαιρετική. Χαίρομαι μέσα από τα τρίσβαθα της καρδιάς μου που ο Λάνθιμος κατάφερε να αποδείξει ότι άξιζε την επιμονή μου να παρακολουθώ τις δημιουργίες του, ακόμα και αν δεν με ενθουσίαζαν αναγνωρίζοντας ότι πάντα εξελισσόταν, έστω και λίγο κάθε φορά.
Η ταινία θα προβάλλεται από 1η Ιανουαρίου κάνοντας ένα θαυμάσιο κινηματογραφικό ποδαρικό στις εγχώριες αίθουσες. Την ίδια μέρα, θα κυκλοφορήσει και η νέα έκδοση του βιβλίου με εξώφυλλο την Emma Stone από τις εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα. Αξίζουν και τα δύο το χρόνο σας.