Ο αδερφός της Αθηνάς Κατσάρα που σκοτώθηκε στα Τέμπη, μιλά έναν χρόνο μετά στη Χρύσα Λύκου για τη νύχτα που στα συντρίμμια αντηχούσαν ουρλιαχτά κι ονόματα.
Είναι πάλι τελευταίες ημέρες του Φλεβάρη, δεύτερη χρονιά που η άνοιξη πλησιάζει αργόσυρτη και αβέβαιη. Το ημερολόγιο μέτραγε 28 του τελευταίου μήνα του χειμώνα και η ώρα κυλούσε προς τα μεσάνυχτα, όταν η επιβατική αμαξοστοιχία ΙC 62 που πραγματοποιούσε το νυχτερινό δρομολόγιο Αθήνα-Θεσσαλονίκη, της εταιρείας Hellenic Train, συγκρούστηκε μετωπικά με εμπορική αμαξοστοιχία της ίδιας εταιρείας στην περιοχή των Τεμπών.
Το κουβάρι αυτού του εγκλήματος ξετυλίχτηκε πάνω σε 57 – τουλάχιστον – θανάτους, σε μια χώρα που οι πολίτες της συνειδητοποίησαν με τον πιο οδυνηρό τρόπο ότι ζουν από κάποιο τερτίπι της τύχης.
Τι μετατρέπει ένα δυστύχημα σε έγκλημα;
Η σύγκρουση των αμαξοστοιχιών στα Τέμπη, είναι το μεγαλύτερο σιδηροδρομικό δυστύχημα στην ιστορία της χώρας. Όπως προέκυψε από τη δημοσιοποίηση της συνομιλίας του μηχανοδηγού με τον σταθμάρχη, ο τελευταίος φαίνεται να μπερδεύεται με προηγούμενο χειρισμό ενός άλλου τοπικού τρένου και δεν επαναφέρει τη γραμμή σε τροχιά ανόδου.
Για περίπου 25 χιλιόμετρα, η επιβατική αμαξοστοιχία κινείται σε κάθοδο, στην ίδια με την εμπορευματική αμαξοστοιχία, που εκτελούσε το δρομολόγιο Αθήνα-Λάρισα. Στη μοιραία σύγκρουση, τα τέσσερα πρώτα βαγόνια του επιβατικού εκτροχιάζονται, ενώ το πρώτο τυλίγεται στις φλόγες.
Τα παραπάνω κάνουν φανερό το απίστευτο, ότι δηλαδή όλοι οι χειρισμοί εξαρτώνται από τον ανθρώπινο παράγοντα, μιας και στη διαδρομή Αθήνα-Θεσσαλονίκη δεν λειτουργεί σύστημα τηλεδιοίκησης, παρ’ ότι έχει αγοραστεί από το 2000 και παρά τις καταγγελίες για κακοδιαχείριση.
Συμπληρωματικά, στη διαδρομή Αθήνα-Θεσσαλονίκη, δεν λειτουργούν – παρά σε ένα μικρό κομμάτι της – φωτοσήματα, σύστημα ελέγχου κυκλοφορίας καθώς και σύστημα επικοινωνίας. Οι συνδικαλιστές του ΟΣΕ, είχαν προειδοποιήσει πολλές φορές για τα προβλήματα του ελληνικού σιδηροδρόμου, με τελευταία τους επιστολή, τρεις εβδομάδες πριν τη σύγκρουση.
Σχεδόν μια μέρα μετά την τραγωδία, ο υπουργός Μεταφορών, Κώστας Καραμανλής, ανακοινώνει την παραίτησή του, ενώ αργότερα ο Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, σε βιντεοσκοπημένο διάγγελμά του εστιάζει στο ανθρώπινο λάθος.
Δημοσιογράφοι, απολογούνται στα τηλεοπτικά παράθυρα για τις καταγγελίες που δέχονταν χρόνια για τα τρένα, μη μπορώντας να αντικρούσουν την οργή που ξεχείλιζε σε δρόμους, social media και τηλεοράσεις. Φωτεινή εξαίρεση, θιγμένος από στίχο του Πάνου Βλάχου δημοσιογράφος που δήλωσε στο κρατικό κανάλι:
«Έχω την αίσθηση πως όταν έγινε το ναυάγιο του Εξπρές Σάμινα και χάθηκαν άνθρωποι έξω από την Πάρο εκσυγχρονίσαμε την ακτοπλοΐα. Όταν έγιναν τρία δυστυχήματα, δύο στα Τέμπη με τους φίλους του ΠΑΟΚ και ένα με τα μαθητούδια από την Ημαθία και το τρίτο στον Άγιο Κωνσταντίνο πάλι με μαθητές, αποφασίσαμε να κάνουμε οδικό δίκτυο, φτιάξαμε σήραγγες και τρένου και δρόμων. Άρα, έπρεπε δυστυχώς να πεθάνουν… και εκεί παιδιά. Παιδιά σχολείου. Δυστυχώς. Αν μου επιτρέπετε, η θυσία είναι θυσία, έγινε, δυστυχώς. Έχω την αίσθηση ότι θα προχωρήσουμε εκτός και αν έχουμε αποφασίσει να κλείσουμε τον ΟΣΕ και πεθάνουμε το τρένο στην Ελλάδα».
Πηγή: Eurokinissi
Ένας χρόνος απαξίωσης των ζωών που χάθηκαν
Θα περίμενε κανείς ότι μετά τη συγκλονιστική κατάθεση της Μαρίας Καρυστιανού – που έχασε την 20χρονη κόρη της στα Τέμπη – στην εξεταστική επιτροπή, ο πρώην υπουργός Υποδομών δεν θα εμφανιζόταν λίγες ημέρες μετά με τόσο θράσος ενώπιον της επιτροπής, κουνώντας το δάχτυλο προς όλους, επιρρίπτοντας ευθύνες εδώ κι εκεί.
Ένα χρόνο μετά, το μόνο που «καταλόγισε» στον εαυτό του ο Κώστας Καραμανλής ήταν ότι δεν κατάφερε να αλλάξει το δημόσιο, κάνοντας λόγο για νοοτροπίες δεκαετιών. Ο ίδιος, δεν έδωσε καμία απάντηση για τις αποκαλύψεις που κάνουν λόγο για 210 προσλήψεις εκτός ΑΣΕΠ στον ΟΣΕ.
Απ’ την άλλη, τα λεγόμενα του πρώην υπουργού περί «ανθρώπινου λάθους» έρχονται σε αντίθεση με τις καταθέσεις των ειδικών, σύμφωνα με τις οποίες εάν λειτουργούσαν τα ηλεκτρονικά συστήματα ασφαλείας θα είχε αποφευχθεί η μετωπική σύγκρουση των τρένων.
«Έφερναν μαύρες σακούλες, δεν πίστευα ότι μέσα σε αυτές ήταν η αδερφή μου»
Με την Αθηνά Κατσάρα, ήμασταν συμμαθήτριές στο δημοτικό και μακρινές ξαδέρφες. Έχω διάφορες φωτογραφίες από τότε, με αποκριάτικες στολές και χαζά κουρέματα. Όταν τις βλέπω, λέω: «Η Μαρίνα, ο Γιώργος, ο Τάσος, η Λούσυ, η Αθηνά που έφυγε για Θεσσαλονίκη». Μάθαινα γι’ αυτήν απ’ τη θεία της, έβλεπα καμιά φωτογραφία, έστελνα χαιρετισμούς απ’ την Αθήνα.
Ήταν μεσημέρι, όταν ο μπαμπάς μου είπε ότι η Αθηνά αγνοείται μέσα στα παραμορφωμένα βαγόνια. Η Αθηνά σκοτώθηκε στα Τέμπη και ούτε που ξέρω πώς βρέθηκαν τόσες ξεχασμένες αναμνήσεις μέσα στο 6ο Δημοτικό, κάτω απ’ τα πεύκα, δίπλα απ’ τις βρύσες να ψάχνουμε νέες κρυψώνες. Ο μπαμπάς μου έλεγε μέχρι τελευταία στιγμή ότι ίσως κατάφερε να βγει απ’ το παράθυρο του τρένου, να έπαθε πανικό, να έτρεξε και να ‘χάσε τον δρόμο. Κάποιος πάντα πρέπει να κάνει τη δύσκολη δουλειά, να κρατάει ζωντανή την ελπίδα.
Για την Αθηνά που έφυγε για τη Θεσσαλονίκη και που πίναμε μαζί νερό κάτω απ’ τα πεύκα, μιλήσαμε με τον Βασίλη τον αδερφό της, στην πιο δύσκολη κουβέντα που χρειάστηκε να κάνω εδώ και καιρό.
«Απ’ τη μια στιγμή στην άλλη, βρεθήκαμε να ορίζουμε τον χρόνο με τα τρίμηνα, τα εξάμηνα, τα εννιάμηνα. Η ζωή μας διαλύθηκε, δεν υπάρχει μέρα που να λείπει η Αθηνά απ’ το μυαλό μας», μου λέει λίγο πριν αρχίσει να μου εξιστορεί όσα συνέβησαν εκείνες τις ημέρες.
«Εκείνο το βράδυ ήμουν έξω. Μου τηλεφώνησε η μητέρα μου, η οποία είχε ενημερωθεί από τους γονείς του Νίκου, του συντρόφου της Αθηνάς, που ήταν στο ίδιο τρένο. Στο τηλέφωνο φώναζε “Καιγόμαστε”, ενώ μας έλεγε ότι δεν μπορούσε να βρει της Αθηνά, η σύγκρουση τον πέταξε έξω απ’ το παράθυρο. Νομίζω ότι ήμουν ο πρώτος απ’ όλους τους συγγενείς που έφτασα στο σημείο. Αντίκρισα ένα βαγόνι-ακορντεόν, ευχόμουν να μην ήταν σε εκείνο, δεν πίστευα ότι μπορεί να βγει άνθρωπος ζωντανός από εκεί μέσα. Φώναζα μέσα στα συντρίμμια, επικρατούσε πανικός. Έβρισκες σπασμένα γυαλιά σε απόσταση πάνω από ένα χιλιόμετρο».
Οι στιγμές που ακολούθησαν μοιάζουν με ζωντανό εφιάλτη. «Όταν καταλάβαμε ότι δεν θα βγάζαμε άκρη εκεί, πήγαμε στο Γενικό Νοσοκομείο της Λάρισας. Η ώρα περνούσε, έλεγα πως από στιγμή σε στιγμή θα εμφανιστεί. Τηλεφωνούσαμε σε όλα τα νοσοκομεία, Θεσσαλονίκη, Κατερίνη, Λάρισα, Βόλο, παντού. Στην αρχή έφερναν ελαφρά τραυματισμένους. Ήταν, θυμάμαι, ξημερώματα, όταν άρχισαν να φτάνουν ασθενοφόρα που κατέβαζαν μαύρες σακούλες. Η αστυνομία έκανε κύκλο γύρω τους, να μη βλέπουμε. Έλεγα συνέχεια πως αποκλείεται η αδερφή μου να είναι εκεί μέσα. Δεν μπορούσα καν να διανοηθώ ότι όλες αυτές οι σακούλες είχαν μέσα ανθρώπους».
Την κουβέντα μας διακόπτουν πνιχτές σιωπές. «Μεταφερθήκαμε σε ένα άλλο νοσοκομείο της Λάρισας. Μας έβαλαν όλους τους συγγενείς σε ένα αμφιθέατρο. Να μην τη ζήσει άνθρωπος αυτή τη στιγμή. Ήμασταν περίπου 80 άτομα, να κλαίμε και να ουρλιάζουμε, δεν μπορούσες να αναπνεύσεις. Κάθε τόσο, έρχονταν και μας έλεγαν ότι βρήκαν κι άλλο πτώμα. Είχαν τους ανθρώπους μας εκεί, μα δεν μας έλεγαν τίποτα, φοβόντουσαν το ξέσπασμα. Η Αθηνά ήταν από τους πρώτους που βρήκαν κι εμάς μας ειδοποίησαν την τρίτη ημέρα».
Ακούω τον Βασίλη χωρίς να τον διακόπτω, έτσι κι αλλιώς δεν έχω τίποτα να πω.
«Κρατούσα παράλογα μια ελπίδα μέσα μου. Τη δεύτερη ημέρα, μας είπαν ότι η Αθηνά βρέθηκε σε άλλο νοσοκομείο. Ένιωσα πως ξαναγεννήθηκα, δεν έχω νιώσει τόσο ευτυχισμένος ούτε όταν γεννήθηκε το παιδί μου. Πήγαμε στο νοσοκομείο όπου μας είπαν ότι δεν υπάρχει καμία κοπέλα εκεί. Έσβησαν όλα. Το απόγευμα με πήραν από την αστυνομία, μου έπεσε το τηλέφωνο από τα χέρια. Η Αθηνά είχε ταυτοποιηθεί».
Τον ρωτάω πώς είναι ο Νίκος, ο σύντροφος της Αθηνάς.
«Δεν θα ξεχάσω ποτέ τη στιγμή που είδα να τον φέρνουν από τα συντρίμμια. Καθόταν σε αμαξίδιο, δεν μπορούσε να δει από τα αίματα και το χώμα που είχε στο πρόσωπό του. Ούρλιαζε που είναι η Αθηνά, τράβαγε τα μαλλιά του κι έφευγαν τούφες. Έμεινε δύο μήνες στο κρεβάτι, μέχρι και σήμερα εξακολουθεί και κάνει χειρουργεία».
«Θέλουν να ξεχαστεί το έγκλημα στα Τέμπη»
Κοινό αίτημα των συγγενών των θυμάτων είναι η δικαιοσύνη. «Είσαι υπουργός Μεταφορών, άρα υπεύθυνος. Ο Θεός ο ίδιος να είσαι, όταν ευθύνεσαι για τέτοια τραγωδία, πρέπει να λογοδοτήσεις. Δεν έχει συμβεί τίποτα, κάτι που δημιουργεί ακόμη περισσότερη οργή. Παραιτήθηκε ο Καραμανλής έναν μήνα πριν της εκλογές από υπουργός και παρέμεινε βουλευτής. Η κυβέρνηση έλεγε ότι έπραξε το καθήκον του. Κατέβηκε στις εκλογές και τον “έβγαλαν” πάλι. Δεν θέλω να αναφέρω πώς νιώθω για όσους και όσες τον ψήφισαν ξανά. Άνθρωποι ανήθικοι που σκέφτονται μόνο τι συμφέρον μπορεί να έχουν».
Ο Βασίλης μου ζητά να μην «κοπούν» όσα λέει περί ευθυνών, μου εξηγεί ότι όσες φορές βγήκε και μίλησε ζωντανά, τον έκοβαν όταν μιλούσε για υπουργικές ευθύνες, ενώ σε εκπομπές που υπήρχε δυνατότητα μοντάζ, τον λογόκριναν.
«Προβάλλουν το κομμάτι της οδύνης και μέχρι εκεί. Η οργή μας δεν χωράει. Το τρένο αυτό, ήταν μια νεκροφόρα σε ράγες. Θέλουν να ξεχαστεί το έγκλημα που έγινε, τα κανάλια δεν μιλάνε πλέον γι΄ αυτό. Όταν μια οικογένεια χάνει έναν άνθρωπο από αρρώστια, ο χρόνος μπορεί να σε κάνει να καταλάβεις, διατηρώντας πάντα τον πόνο της απώλειας. Το να περιμένεις όμως το παιδί σου, την αδερφή σου, τη σύντροφό σου να γυρίσει από ένα ταξίδι που έκανε με το ασφαλέστερο υποτίθεται μέσο και να το παίρνεις μέσα σε σακούλα, δεν χωράει σε κανένα μυαλό».
«Να μιλάς λίγες ώρες πριν μαζί του και να τον ξαναβλέπεις σε φέρετρο. Όχι, δεν γίνεται να είναι όλα μέλι-γάλα, τη στιγμή που όλοι ήξεραν ότι τα τρένα αυτά ήταν ακατάλληλα. Ο νεκρός οδηγός ή ο χωρίς εμπειρία σταθμάρχης που βόλεψαν σε αυτήν τη θέση έφταιγε που δεν υπήρχε τηλεδιοίκηση; Εκατομμύρια ευρώ πέρασαν απ’ όλες τις κυβερνήσεις, τι τα έκαναν; Για εμάς, παραμένει ανοιχτή πληγή το αποτέλεσα των εκλογών. 57 άνθρωποι – που γνωρίζουμε – χάθηκαν. Ενώ θρηνούσαμε και τους κάναμε τα 40, εκείνοι έβγαιναν και πανηγύριζαν στους δρόμους».
Ο Σύλλογος Πληγέντων Δυστυχήματος (https://tempi2023.gr/), αποτελείται από τις περισσότερες οικογένειες των θυμάτων στα Τέμπη. «Μόνο από την Ευρώπη περιμένουμε να δικαιωθούμε, από εδώ δεν περιμένουμε τίποτα. Μας είχαν πει ότι το δικαστήριο θα ξεκινήσει τα Χριστούγεννα, μετά μας είπαν πριν το Πάσχα και τώρα μετά το καλοκαίρι. Σε λίγο θα μας πούνε ότι φταίνε οι 57 νεκροί που μπήκαν στο τρένο».