Πρόκειται για ένα κοινωνικό ιδεώδες που εστιάζει και προωθεί την ισότητα και το δικαίωμα των ανθρώπων να καθορίζουν τις συνθήκες κάτω από τις οποίες ζουν και εργάζονται. Πολλοί ισχυρίζονται πως είναι το οργανωτικό μοντέλο του μέλλοντος.
Ποιά είναι η κοινή συνισταμένη ανάμεσα στο Extinction Rebellion, την πρωτοποριακή ακτιβιστική ομάδα που υπερασπίζεται το περιβάλλον, μέχρι την Οικολογική Κίνηση Θεσσαλονίκης, τον Κύκλο, το νεοσύστατο οικοφεμινιστικό κόμμα/κίνημα, το Εργαστήρι Χωρίς Σύνορα (ΚοινΣΕπ) και το Συμβούλιο Νέων Δήμου Θέρμης; Έχουν επιλέξει τη Σοσιοκρατία ως την καταλληλότερη μέθοδο για την οργάνωση και διακυβέρνηση της κάθε ομάδας ανθρώπων.
Ακόμη και ριζοσπαστικά μέσα ενημέρωσης, όπως το Canary στην Αγγλία, έκανε την επανάστασή του, με τις/τους εργαζόμενούς του να αναλαμβάνουν τα ηνία να το τρέξουν και να ακολουθήσουν τις αρχές της Σοσιοκρατίας. «Είναι σοκαριστικό το γεγονός ότι ένας οργανισμός μέσων ενημέρωσης που δημιουργήθηκε για να κάνει θαρραλέα, εκστρατευτική δημοσιογραφία στο πλευρό των καταπιεσμένων, δημιουργήθηκε με άκαμπτη ιεραρχία και ανισότητα στις αμοιβές και τις συνθήκες μεταξύ των εργαζομένων και των αφεντικών», γράφουν στην ιστοσελίδα τους.
Τα κινήματα, οι συλλογικότητες, η τοπική αυτοδιοίκηση αλλά και οι εταιρείες και η κοινωνία ολόκληρη μπορεί να επωφεληθεί από τις εφαρμογές της Σοσιοκρατίας.
Τι είναι η Σοσιοκρατία;
Η Σοσιοκρατία είναι ένα σύστημα διακυβέρνησης, όπως ακριβώς η δημοκρατία ή οι μέθοδοι εταιρικής διακυβέρνησης, που βασίζεται στις αξίες της ισότητας. Μάλιστα, έχει κοινές αξίες με την δημοκρατία, δηλαδή, την ελευθερία, την ισότητα και την αυτοδιάθεση των πολιτών, μαζί με όλα τα δικαιώματα και τις ευθύνες που φέρει. Η Σοσιοκρατία ωστόσο δεν μένει μόνο στις αξίες. Δεν περιορίζεται από την εξάρτηση στην πλειοψηφική ψήφο, αλλά πηγαίνει βαθύτερα.
Πρόκειται για μια ολιστική και συστημική προσέγγιση για το σχεδιασμό και την ηγεσία των οργανισμών. Βασίζεται σε αρχές, μεθόδους και μια δομή που δημιουργούν ένα ανθεκτικό και συνεκτικό σύστημα. Βασίζεται στη διαφάνεια, τη συμμετοχικότητα και τη λογοδοσία, με στόχο την αύξηση της αρμονίας, της αποτελεσματικότητας και της παραγωγικότητας στις ομάδες.
Η ιστορία της Σοσιοκρατίας
Ο όρος Σοσιοκρατία προέρχεται από το λατινικό socio (κοινωνός) και το αρχαίο ελληνικό ρήμα κρατείν (κυβερνώ). Για πρώτη φορά, χρησιμοποιήθηκε από τον Γάλλο φιλόσοφο Auguste Comte τη δεκαετία του 1850. Άρχισε να παίρνει όμως τη σημερινή της σημασία τη δεκαετία του 1940 σε ένα σχολείο Κουάκερων στην Ολλανδία.
Οι ιδρυτές αυτού του σχολείου, ο Kees Boeke και η Betty Cadbury ήταν εκπαιδευτικοί και ακτιβιστές της ειρήνης. Ο Boeke είδε τη Σοσιοκρατία ως μια μορφή διακυβέρνησης που προϋποθέτει την ισότητα των ατόμων. Αυτή η ισότητα δεν εκφράζεται με τον νόμο της δημοκρατίας «ένας άνθρωπος, μία ψήφος», αλλά με μια ομάδα ατόμων (κύκλο) που επιχειρηματολογούν μέχρι να ληφθεί μια απόφαση που να είναι ικανοποιητική για καθένα από τα συμμετέχοντα άτομα.
Για να καταστήσει λειτουργικές τις αρχές της Σοσιοκρατίας, ο Boeke χρησιμοποίησε ένα σύστημα κύκλων για να οργανώσει τη λήψη αποφάσεων μέσα σε έναν μεγάλο οργανισμό. Εφάρμοσε αυτό το σύστημα σε ένα σχολείο, όπου δάσκαλοι και μαθητ(ρι)ες συμμετείχαν στη λήψη αποφάσεων σχετικά με τη λειτουργία του.
Ένας από τους μαθητές αυτού του σχολείου, ο Gerard Endenburg, που σπούδασε Μηχανική, ανέπτυξε περαιτέρω και εφάρμοσε τις αρχές της Σοσιοκρατίας στην εταιρεία που ανέλαβε από τους γονείς του, την εταιρεία ηλεκτρολόγων μηχανικών Endenburg Elektrotechniek. Εκεί, διατύπωσε τις τέσσερις βασικές αρχές, όπως τις γνωρίζουμε σήμερα: την αρχή του κύκλου, τη διπλή σύνδεση, την ανοιχτή ψήφο και τη συναίνεση.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας επίσημης οργανωτικής μεθόδου, που ονομάστηκε «Σοσιοκρατική Κυκλική Μέθοδος» (ΣΚΜ). Η ΣΚΜ αυτή τη στιγμή εφαρμόζεται στις ΗΠΑ, στον Καναδά, τη Βραζιλία, τη Γαλλία, το Βέλγιο, τη Μ. Βρετανία, την Αυστραλία, την Ελβετία, τη Γερμανία, την Αυστρία, την Ολλανδία, και από το 2021 στην Ελλάδα με την ίδρυση του Ελληνικού Κέντρου Σοσιοκρατίας (ΕλΚεΣο).
Το Ελληνικό Κέντρο Σοσιοκρατίας (ΕλΚεΣο) είναι μέλος του Ευρωπαϊκού δικτύου Σοσιοκρατία και οραματίζεται τη δημιουργία ενός κόσμου που συμπεριλαμβάνει ισότιμα κάθε φωνή που εντάσσεται στο πλαίσιο ενός οργανισμού ή ομάδας, με σκοπό την επίτευξη συμμετοχικών δημοκρατικών κοινωνιών, με ελευθερία λόγου και αίσθημα ευθύνης στην από κοινού λήψη αποφάσεων.
«Η επιτυχία κάθε εγχειρήματος ή project βρίσκεται στα χέρια όλων των συμμετεχόντων/ουσών. Όσο καλύτερα συνεργάζονται μεταξύ τους, τόσο πιο αποδοτικά και επιτυχημένα, θα είναι τα αποτελέσματα. Τα Σοσιοκρατικά μοντέλα υποστηρίζουν τις αποφάσεις που παίρνονται συλλογικά, ώστε να πραγματοποιηθεί ο κοινός στόχος – και γι’ αυτό το λόγο η Σοσιοκρατία είναι το οργανωτικό μοντέλο του μέλλοντος», ισχυρίζεται η Barbara Strauch, συνιδρύτρια του Αυστριακού Κέντρου Σοσιοκρατίας.
Ίσως αξίζει να ρίξουμε μια ματιά σε ένα μοντέλο που βασίζεται περισσότερο στις αρχές της ισότητας και της συνεργασίας, παρά στον ανταγωνισμό.