Δεν είμαστε εδώ για να αναλύσουμε τι είναι ο έρωτας.
Η άπειρη βιβλιογραφία φιλοσόφων και στοχαστών – που έχουν εξαντλήσει το θέμα – κάνει τη δουλειά για εμάς. Βέβαια, δεν ξέρω κατά πόσο και εάν έχουμε πάρει απάντηση. Είναι οριακά αδύνατο να προσδιορίσουμε τι είναι ο έρωτας. Σίγουρα (με κεφαλαία γράμματα), ο έρωτας είναι μια βιολογική αναγκαιότητα και τόσο σημαντικός στη ζωή μας, όσο το νερό και το φαγητό.
Ωστόσο, έχετε αναρωτηθεί ποτέ τι πραγματικά συμβαίνει στον εγκέφαλό μας όταν ερωτευόμαστε; Κρατηθείτε, γιατί πρόκειται να «βουτήξουμε» στον συναρπαστικό κόσμο της νευροεπιστήμης για να αποκαλύψουμε τι πραγματικά «μαγειρεύεται» εκεί μέσα όταν οι καρδιακοί παλμοί βρίσκονται στο «κόκκινο».
Ένα μικρό εγκεφαλικό «πάρτι»
Ο έρωτας είναι κάτι σαν ένα τρενάκι του λούνα παρκ για τον εγκέφαλό μας. Είναι συναρπαστικός και, τις περισσότερες φορές, μπερδεμένος. Πληθώρα επιστημονικών μελετών έχει εστιάσει στη δραστηριότητα του συγκεκριμένου οργάνου κατά τη διάρκεια του έρωτα, καταλήγοντας στο ότι διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου απελευθερώνουν διαφορετικά είδη νευροδιαβιβαστών. Πώς να το κάνουμε, είμαστε δέσμιοι της ίδιας μας της φύσης.
Σύμφωνα με τη Lucy Brown, νευροεπιστήμονα και καθηγήτρια νευρολογίας στο Einstein College of Medicine της Νέας Υόρκης, o έρωτας σε πρώιμο στάδιο έχει την ικανότητα να ενεργοποιεί ένα πολύ πρωτόγονο τμήμα του συστήματος ανταμοιβής του εγκεφάλου, που βρίσκεται στον μεσεγκέφαλο.
«Ενώ συχνά σκεφτόμαστε τον έρωτα ως αυτό το ευφορικό, άμορφο και σύνθετο συναίσθημα, η ενεργοποίηση που βλέπουμε σε αυτό το πολύ βασικό τμήμα του εγκεφάλου μας, λέει ότι ο έρωτας είναι, στην πραγματικότητα, η κίνηση για την ικανοποίηση μιας βασικής ανάγκης», σημειώνει η Brown.
Έρωτας, κάτι σαν ναρκωτικό
Η ντοπαμίνη είναι ίσως μια από τις σημαντικότερες χημικές ουσίες του έρωτα, και μπορεί να εξηγήσει το γεγονός γιατί αισθανόμαστε αυτή την απροσδιόριστη ευφορία, παρόμοια με εκείνη που συνδέεται με τη χρήση κοκαΐνης ή αλκοόλ. Η ντοπαμίνη – aka ή ο χημικός αγγελιοφόρος της ευχαρίστησης – δημιουργεί ένα συναίσθημα εμμονής για τον/τη σύντροφό μας, γι’ αυτό δεν είναι τυχαίο πως οι μελέτες έχουν καταλήξει στο ότι ένας ερωτευμένος εγκέφαλος μοιάζει πολύ με έναν εγκέφαλο που βρίσκεται στη δίνη του εθισμού.
Η διαφορά έγκειται στο ότι, σε αυτή την περίπτωση, έχουμε να κάνουμε με έναν υγιή εθισμό, έναν εθισμό που εξυπηρετεί την αξία της ύπαρξής μας. Ο έρωτας είναι, κυριολεκτικά, μια κατάσταση στην οποία αισθανόμαστε ότι χάνουμε τον έλεγχο. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα επίπεδα της ορμόνης του στρες, της κορτιζόλης, αυξάνονται κατακόρυφα σε αυτή τη φάση της ζωή μας, προτάσσοντας τον οργανισμό μας για να αντιμετωπίσει την «κρίση» που βρίσκεται σε εξέλιξη.
Καθώς τα επίπεδα κορτιζόλης αυξάνονται, τα επίπεδα του νευροδιαβιβαστή που ονομάζεται σεροτονίνη, εξαντλούνται. Κι αυτό δεν είναι κι ό,τι καλύτερο. Σύμφωνα με τον καθηγητή Richard Schwartz, τα χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης επισπεύδουν τις «παρεμβατικές, συχνά τρελά ενοχλητικές σκέψεις και τις φοβίες ενός πρώιμου έρωτα». Εν ολίγοις, τις ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές που σχετίζονται με τον έρωτα.
Άλλες χημικές ουσίες που εκκρίνονται όταν είμαστε ερωτευμέν@ είναι η ωκυτοκίνη και η βαζοπρεσίνη. Από τη μια η ωκυτοκίνη, αποτελεί την ορμόνη που «θρέφει» ουσιαστικά τα αισθήματα προσκόλλησης, κάνοντάς μας να αισθανόμαστε βαθιά συνδεδεμέν@ με τον/τη σύντροφό μας. Η ωκυτοκίνη, γνωστή και ως ορμόνη της αγάπης, προκαλεί συναισθήματα ικανοποίησης, ηρεμίας και ασφάλειας.
Η βαζοπρεσίνη, από την άλλη, συνδέεται με τη συμπεριφορά που παράγει μακροχρόνιες, μονογαμικές σχέσεις. Οι διαφορές στη συμπεριφορά που σχετίζονται με τις δράσεις των δύο ορμονών μπορεί να εξηγήσουν γιατί ο παθιασμένος έρωτας εξασθενεί καθώς αυξάνεται η προσκόλληση, σύμφωνα με τις έρευνες.
Η μακροχρόνια αγάπη
Αυτό το roller-coaster συναισθημάτων που παρατηρείται στα αρχικά στάδια του έρωτα, ηρεμεί μέσα στα επόμενα χρόνια μιας σχέσης, τονίζει ο Schwartz. «Αν και το πάθος εξακολουθεί να υπάρχει, το άγχος και η ανασφάλεια που νιώθουμε στην αρχή, εξαφανίζονται».
Αυτό συμβαίνει διότι τα επίπεδα κορτιζόλης και σεροτονίνης επανέρχονται στο φυσιολογικό, μετατρέποντας τον έρωτα από έναν στρεσογόνο παράγοντα σε ένα «όπλο» ενάντια σε οτιδήποτε μας κάνει να νιώθουμε ευάλωτ@. Εξάλλου, οι ειδικοί έχουν καταλήξει στο ότι η μακροχρόνια αγάπη ενεργοποιεί περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τα συναισθήματα προσκόλλησης και σταθερότητας. Αυτές οι περιοχές, όπως ο πρόσθιος φλοιός του προσαγωγίου (τι σας λέω τώρα), δημιουργούν μια αίσθηση άνεσης και ασφάλειας.
Όπως και να ‘χει, την επόμενη φορά που θα αισθανθείτε ένα ξεχωριστό «φτερούγισμα» ή «πυροτεχνήματα» και αστερόσκονη στο στομάχι σας, θυμηθείτε ότι δεν είναι μόνο η καρδιά που κάνει όλη τη δουλειά. Είναι ο εγκέφαλός μας που ενορχηστρώνει μια συμφωνία συναισθημάτων, κάνοντας τον έρωτα ένα τόσο συναρπαστικό ταξίδι.
Απολαύστε τη διαδρομή, λοιπόν!