Πριν από λίγες μέρες, καθώς χάζευα στο Instagram, έπεσε το μάτι μου πάνω σε μία δανέζικη έρευνα που αφορούσε στη φιλία μεταξύ ανδρών.
Αρχικά, μου φάνηκε περίεργο πως μια έρευνα ασχολείται με την αντρική φιλία, μιας και η γυναικεία φιλία ήταν εκείνη που βρισκόταν πάντα στο στόχαστρο καθώς μεγάλωνα. Για χρόνια, άκουγα από παντού γύρω μου την άποψη ότι δεν υπάρχει γυναικεία φιλία. Υπήρχε η πεποίθηση ότι όταν βρίσκονται πολλές γυναίκες μαζί πάντα θα τσακωθούν μεταξύ τους, ότι ζηλεύουν η μία την άλλη και πως ανά πάσα στιγμή μπορεί η σχέση τους να χαλάσει εξαιτίας ενός άντρα.
Από την άλλη πλευρά, η ανδρική φιλία ήταν εκείνη για την οποία άκουγα τα πιο σπουδαία λόγια
Οι αντρικές φιλίες, άκουγα ότι είναι χτισμένες σε στέρεες βάσεις και δεν τις ταράζει τίποτα. Οι αντρικές φιλίες είναι ειλικρινείς, «ντόμπρες» και αληθινές καθώς οι άντρες δεν τσακώνονται μεταξύ τους και δεν ρισκάρουν τις σχέσεις τους για να κερδίσουν έναν έρωτα.
Είναι, όμως, πράγματι έτσι; Είναι όντως, ερευνητικά αλλά και πρακτικά αποδεδειγμένο ότι οι άντρες έχουν μεταξύ τους πολλές και ουσιαστικές σχέσεις ή μήπως τελικά ισχύει ακριβώς το αντίθετο;
Ανοίγοντας την έρευνα που διεξήγαγε η οργάνωση Forum for Men’s Health, διάβασα ότι περισσότεροι από ένας στους πέντε άντρες από 25 έως 39 ετών καθώς και ένας στους τέσσερις από 35 έως 39 ετών, δεν έχουν ποτέ ή σχεδόν ποτέ ένα έμπιστο άτομο για να μιλήσουν. Το ποσοστό αυτό αντιστοιχεί ουσιαστικά σε 140.000 άντρες στη Δανία.
Διαβάζοντας τα στοιχεία αυτά, αναρωτήθηκα: Τι συμβαίνει άραγε τελικά με τις φιλίες μεταξύ ανδρών; Τι παρατηρήσεις κάνω εγώ, τι έχουν να μου πουν οι άντρες που βρίσκονται γύρω μου και τι δείχνουν τα υπάρχοντα ερευνητικά στοιχεία σε σχέση με το θέμα;
Όταν άρχισα να διαβάζω για τις αντρικές φιλίες και να αναζητώ πληροφορίες σχετικά, η πρώτη μου σκέψη ήταν να στραφώ στους άντρες της ζωής μου
«Γιατί δεν μιλάς τόσο συχνά για όσα σε απασχολούν στους άντρες φίλους σου;», ρώτησα έναν από τους κοντινούς μου φίλους. «Με τους άντρες έχω διαφορετική σχέση», μου απάντησε. «Δεν χρειάζεται να συζητάμε, αρκεί να κάνουμε όμορφα πράγματα μαζί και να περνάμε καλά». «Είναι πράγματι αυτό αρκετό για να διατηρηθεί μία κοντινή σχέση;», αναρωτήθηκα.
«Οι φίλοι μου περνάνε συχνά δύσκολα και το γνωρίζω, αλλά επιλέγω να μην συζητάω μαζί τους για τέτοια θέματα», μου είπε ο Γ. με τον οποίο βρέθηκα σε κοινή παρέα. Όταν τον ρώτησα γιατί επιλέγει συνειδητά να μη μιλάει με τους φίλους του για τα σημαντικά και τα δύσκολα, ο ίδιος αποκρίθηκε: «Ξέρω ότι οι ίδιοι δεν θέλουν να συζητάνε όσα τους δυσκολεύουν και προτιμώ όταν μιλάμε μία στο τόσο να τους βοηθάω να ξεχαστούν και να μη θυμούνται τα προβλήματά τους».
«Και πώς γνωρίζεις αν έχουν κανέναν άνθρωπο με τον οποίο να συζητάνε για όσα τους απασχολούν;», τον ρώτησα με επιμονή. «Πιθανότατα δεν έχουν», μου απάντησε. Και με άφησε να σκέφτομαι ότι αυτός είναι ίσως ένας από τους λόγους για τους οποίους οι άντρες απειλούνται τόσο συχνά από ζητήματα όπως η αστεγία και η αυτοκτονία, σε σχέση με τις γυναίκες.
Αν δεν έχουν μάθει ότι μπορούν να συζητάνε ανοιχτά με τους δικούς τους ανθρώπους και δεν νιώθουν άνετα να ζητήσουν βοήθεια, σημαίνει ότι δεν έχουν και υποστηρικτικό κοινωνικό δίκτυο για να ξεπεράσουν τις δυσκολίες της ζωής τους.
«Οι άντρες συχνά δεν γνωρίζουμε πώς να κρατήσουμε τις φιλίες μας», μου λέει ο σύντροφός μου. «Πολλές φορές συντηρούμε τις σχέσεις που είχαμε από μικροί μιλώντας ξανά και ξανά για τα ίδια ενδιαφέροντα που μας είχαν φέρει κάποτε κοντά, όπως είναι οι κοινές εμπειρίες, τα χόμπι και ο αθλητισμός. Δεν επενδύουμε στο να γνωριστούμε και να έρθουμε κοντά συναισθηματικά με βάση το ποιοι πραγματικά είμαστε στο σήμερα».
Πόσο διαφορετικά μου ακούστηκαν όλα αυτά όταν πήγα να τα συγκρίνω με τις σχέσεις που έχω με τις φίλες μου!
Πράγματι, με βάση το βιβλίο «Budy System: Understanding male friendships» του Geoffrey L. Greif, οι άντρες σχετίζονται φιλικά μεταξύ τους με αρκετά διαφορετικό τρόπο από αυτόν που το κάνουν οι γυναίκες. Επί παραδείγματι, οι άντρες δεν εκφράζουν ιδιαίτερη σωματική στοργή, σε αντίθεση με τις γυναίκες, ούτε συνηθίζουν να λένε κομπλιμέντα ο ένας στον άλλον. Ακόμα, δεν επιδιώκουν στον ίδιο βαθμό την λεκτική επικοινωνία.
Από την άλλη πλευρά, οι άντρες φαίνεται να χρησιμοποιούν τον μεταξύ τους ανταγωνισμό και τις πλάκες για να έρθουν κοντά ο ένας με τον άλλο, ενώ φαίνεται να προτιμούν να κάνουν δραστηριότητες από κοινού οι οποίες συχνά σχετίζονται με τον αθλητισμό.
Μάλιστα, με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας του Greif, τα αθλήματα με τον έναν ή τον άλλο τρόπο ήταν η απάντηση του 80% των ερωτηθέντων όταν ερωτήθηκαν τι κάνουν συνήθως με τους φίλους τους.
Το γεγονός ότι οι άντρες αναπτύσσουν φιλίες σε μεγάλο βαθμό μέσα από κοινές δραστηριότητες, ίσως είναι και ο λόγος που οι ίδιοι δυσκολεύονται να τις διατηρήσουν ανά τα χρόνια, ειδικά εφόσον, όπως δείχνουν τα στοιχεία από σχετική έρευνα ψυχιάτρων του 1980 οι άντρες έχουν πολύ πιο συχνά την τάση να θυσιάσουν τις φιλίες τους βάζοντας σε προτεραιότητα την καριέρα ή το γάμο τους.
Με αυτό το δεδομένο είναι μάλλον αναμενόμενη η παρατήρηση του Movember Foundation που επισημαίνει ότι οι φιλίες μεταξύ αντρών τείνουν να μη διαρκούν όσο περνούν τα χρόνια.
Είναι φανερό: Όσα άκουσα στις συζητήσεις μου με τους άντρες που βρίσκονται στη ζωή μου, επιβεβαιώθηκαν και από τις έρευνες που διάβασα
Είναι, μάλιστα, επίσης, άξιο αναφοράς ότι σε οποιαδήποτε αναζήτηση έκανα στο διαδίκτυο για άρθρα που να απαντούν στο συσχετισμό «άντρες» και «φιλία» βρέθηκα να διαβάζω μόνο προβληματισμούς από την πλευρά της επιστημονικής αλλά και της δημοσιογραφικής κοινότητας.
«Γιατί είναι τόσο δύσκολο για τους άνδρες να κάνουν στενούς φίλους;», διερωτάται σχετικό άρθρο των NY Times ενώ στον Guardian διαβάζω: «Οι φίλοι είναι καλοί για εμάς… Γιατί λοιπόν πολλοί άντρες δεν έχουν ούτε έναν;».
Τα σχετικά κείμενα που πραγματεύονται τις δυσκολίες που έχουν οι φιλίες μεταξύ ανδρών είναι δεκάδες και αποδεικνύουν περίτρανα ότι πράγματι υπάρχει πρόβλημα, γεγονός που κάνει τις και τους ειδικούς, καθώς και τις οργανώσεις να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου:
«Η μείωση της ποιότητας των κοινωνικών επαφών μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την υγεία των ανδρών, οδηγώντας τους σε κοινωνική απομόνωση και μοναξιά, οι οποίες έχουν με τη σειρά τους αναγνωριστεί ως παράγοντες κινδύνου για την αυτοκτονία, την κατάθλιψη και το άγχος», υποστηρίζει μέσα από την ιστοσελίδα της η γνωστή Οργάνωση Movember.
Γιατί οι άντρες δεν δίνουν αρκετό χρόνο και ενέργεια στις φιλίες τους και για ποιο λόγο θεωρούν δεδομένο ότι αυτές θα συνεχίσουν να υπάρχουν στο background της ζωής τους αν δεν επιλέξουν συνειδητά να κάνουν κάτι για να τις διατηρήσουν;
Για ποιο λόγο προτιμούν να συνδέονται – όταν το κάνουν – πιο στενά με τις γυναίκες της ζωής τους (ερωτικές συντρόφους ή φίλες) και δεν μοιράζονται τα πραγματικά τους προβλήματα με τους άντρες φίλους τους; Γιατί δεν καταφεύγουν στην αγκαλιά και τη συμβουλή ενός φίλου όταν βρίσκονται σε ανάγκη και προτιμούν συχνά να περνάνε όλες τις δυσκολίες μόνοι τους, θέτοντας σε κίνδυνο την ψυχική και σωματική τους υγεία;
Όλα τα παραπάνω δεν μπορούν να μη σχετίζονται με την κακώς εννοούμενη αρρενωπότητα που έχει εγκλωβίσει τους άντρες σε κουτάκια και κανόνες από όταν ακόμα είναι μικρά παιδιά. Η ευαλωτότητα, η σωματική εγγύτητα, η έκφραση συναισθημάτων, καταπιέζονται από μια κοινωνία σκληρή και πατριαρχική και αφήνει τους άντρες μόνους και χωρίς ουσιαστικό υποστηρικτικό περιβάλλον.
Και αυτό είναι ένα πραγματικό πρόβλημα το οποίο πρέπει πρώτα από όλα να το κατονομάσουμε. Και ύστερα, αφού πούμε τα πράγματα με το όνομά τους, να κάνουμε τα πάντα για να τα αλλάξουμε.