To Twitter, ή όπως λέγεται πλέον “X”, είναι ένα τεράστιο μωσαϊκό πολύπλοκων και συχνά ακραίων απόψεων που δεν εκφράζονται και με τους πιο διαλλακτικούς όρους.
Σε έναν λίγο πιο ιδανικό κόσμο, ίσως τα social media να μας παρείχαν ένα δίαυλο επικοινωνίας, με υγιή δημόσιο διάλογο ουσίας και ανάπτυξης. Όμως στην σκληρή πραγματικότητα, όπως αυτή της πλατφόρμας του “X”, η έκφραση λόγου μίσους και η αντιπαράθεση με χυδαίους σχολιασμούς, είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση.
Ένα άτομο μπορεί με άνεση να εκφράσει, σε ένα τέτοιο μέσο, όσα πραγματικά σκέφτεται, προστατευμένο από την ανωνυμία, αλλά και την έλλειψη κυρώσεων. Με επιθετική και εριστική γλώσσα επικοινωνίας, σε ένα περιβάλλον εχθρικό και κοινωνικά άγονο ως προς τον εποικοδομητικό διάλογο, ανθίζει η τοξικότητα, οι παρενοχλήσεις, οι εκφοβισμοί και η ρητορική μίσους. Συνάμα, η αλλοίωση και η διαστρέβλωση της επικαιρότητας συμβάλλει στην διασπορά ψευδών ειδήσεων και τη διαιώνιση στερεοτύπων.
Το κάθε άτομο στο “X” είναι ελεύθερο να πει ότι θέλει, να λάβει άμεση ενημέρωση, όχι πάντοτε έγκυρη, με άμεση πρόσβαση και ροή που ανανεώνεται. Τα πληρωμένα trolls που ελλοχεύουν, εκμεταλλεύονται τα γεγονότα για να παρουσιάσουν την πραγματικότητα όπως θέλουν. Τοξικότητα διάχυτη, από απόψεις που περικλείουν όλο το μικροαστικό μίσος, ενώ οδηγούν στην κατάχρηση της ελεύθερης έκφρασης με αντικοινωνική συμπεριφορά.
Η ευκολία της τοξικότητας
Όσα αποτελούν τον πυρήνα της «κακής» πλευράς του “X” είναι στοιχεία αλληλένδετα. Στη διαδικτυακή αλληλεπίδραση κυριαρχεί η έλλειψη ευγένειας. Ο εποικοδομητικός διάλογος εξαφανίζεται μπροστά στην πόλωση απόψεων και ο σύγχρονος ψηφιακός όχλος είναι έτοιμος να λιντσάρει το διαφορετικό στο βωμό της προσωπικής εκτόνωσης.
Το γεγονός πως δεν υπάρχει κάποια αξιολόγηση της ποιότητας των σχολιασμών, αλλά και πως το προσβλητικό περιεχόμενο διανέμεται άμεσα στην οθόνη των χρηστών, δημιουργεί την ευκολία στην αγένεια, την ασέβεια και τον παραλογισμό. Τα fake news επιτηδευμένα αποστέλλονται από πολιτικά κέντρα για την διαμόρφωση της κοινής γνώμης και δηλητηριάζουν με συνέπεια την πλατφόρμα, παρέα με πληρωμένα bots για παρόμοιες δουλειές.
Σημαντικό πρόβλημα, επίσης, συνιστά το γεγονός ότι σε ένα μέσο που θα μπορούσε να προσφέρει ποιοτικό περιεχόμενο, προάγεται ο δογματισμός, η παραπληροφόρηση και η προπαγάνδα, σε μία συνεχόμενη εκτροπή του δημοκρατικού διαλόγου.
Έχει φτιαχτεί ένα εχθρικό, τοξικό, διαδικτυακό περιβάλλον, του οποίου οι επιπτώσεις αδιαμφισβήτητα αγγίζουν τον πραγματικό κόσμο. Ο διχασμός υπάρχει και υποκινεί τις τοξικές συνομιλίες, μετατρέποντάς τες σε ένα πεδίο μάχης, πρόσφορο για ιδεολογικές συγκρούσεις, με έλλειψη στοιχειώδους ενσυναίσθησης.
Διαμόρφωση διαδικτυακής συμπεριφοράς, μοτίβα και προβλέψεις
Μέσα σε ένα διαρκώς εξελισσόμενο ψηφιακό τοπίο, το Twitter είναι μία πλατφόρμα με σημαντική επιρροή στη διαμόρφωση του κοινού αισθήματος. Έρευνα που διεξήχθη από το MIT στην Αμερική μελέτησε τις δομές συνομιλιών στο “X” και αποκάλυψε ανησυχητικά μοτίβα, καταγράφοντας αρνητικές τάσεις ως προς την τοξικότητα.
Η ερευνητική ομάδα προσπάθησε να προσδιορίσει πως θα εξελιχθεί μία συνομιλία από την δομή της, κωδικοποιώντας τα γλωσσικά χαρακτηριστικά της και είδαν πως πράγματι μπορούν να έχουν προγνωστική δύναμη ως προς την τοξικότητα. Συγκεκριμένα, προέβλεψαν με ακρίβεια τις τοξικές συζητήσεις με ποσοστά 61,6% στις ειδήσεις και 59,9% στο σύνολο των δεδομένων. Αυτό χρησιμοποιώντας μόνο τα δομικά χαρακτηριστικά της συνομιλίας στις αρχικές δέκα απαντήσεις. Κατάφεραν, επίσης, να προβλέψουν εάν η επόμενη απάντηση που θα δημοσιευτεί από έναν συγκεκριμένο χρήστη θα είναι τοξική, με ακρίβεια έως και 70,5%.
Όπως είναι αναμενόμενο, διαπιστώθηκε ότι οι τοξικές αναρτήσεις είναι πιο πιθανό να λάβουν τοξικές απαντήσεις, αλλά και πως αυτές είναι πιο πιθανό να προέρχονται από χρήστες που δεν έχουν κοινωνικές σχέσεις.
Εντύπωση προκαλεί, επίσης, μία έρευνα που διεξήγαγε το ίδιο το Twitter το 2021, όπου παραδέχτηκε πως ο αλγόριθμος του προωθεί περισσότερο tweets που προέρχονται από τη δεξιά πολιτική σκηνή, από ότι απ’ την αριστερά. Είναι αναγκαία η μείωση αυτής της κλίμακας τοξικότητας και των επιπτώσεών της στους χρήστες και την κοινωνία.
Η ανάγκη για μία υγιή αναδιαμόρφωση
Τα social media βρίσκονται προς το παρόν σε ένα πρώιμο στάδιο επιστημονικής μελέτης, καθώς βρίσκονται σχετικά λίγα χρόνια στις ζωές μας και δεν έχουν χαρτογραφηθεί απόλυτα ως προς τις συνέπειες που μπορεί να έχουν στο κοινωνικό σύνολο. Το Twitter πρέπει να αναδιαμορφωθεί, ώστε να καταστεί ένας πιο υγιής ψηφιακός χώρος, όπου η ελευθερία του λόγου δε θα κατακρημνίζεται μπροστά στις ψηφιακές αντικοινωνικές συμπεριφορές.
Στην έρευνα που αναφέραμε παραπάνω, αναφέρεται ότι η συμπεριφορά πολλών χρηστών χαμηλής και μέτριας τοξικότητας επηρεάζεται από την επίγνωσή τους για το κοινωνικό πλαίσιο της συνομιλίας, τη θέση τους μέσα σε αυτήν και το ποιος θα παρατηρήσει τη συμπεριφορά τους. Πώς θα βελτιωθεί αυτή η επιβλαβής ψηφιακή δημόσια σφαίρα συνομιλιών;
Ο σχεδιασμός για ανίχνευση τοξικού, ενδεχομένως κακοποιητικού περιεχομένου, αλλά και οι έλεγχοι από ανεξάρτητους οργανισμούς που εντοπίζουν ψευδείς ειδήσεις θα μπορούσαν να δημιουργήσουν ένα περιβάλλον με ποικιλομορφία απόψεων και καλύτερες συνθήκες που οδηγούν σε μια λιγότερο τοξική συμπεριφορά στο διαδίκτυο και μείωση των αντικοινωνικών σχολιασμών.