Εσύ ήξερες ότι πολλά από τα αγαπημένα σου παιδικά παραμύθια ήταν τρομακτικές ιστορίες;
Αν μεγάλωσες κι εσύ διαβάζοντας παιδικά παραμύθια όπως «η Χιονάτη και οι επτά νάνοι», «η Σταχτοπούτα» και «η μικρή γοργόνα», τότε πιθανόν να αναπολείς ακόμη τις όμορφες εικόνες και ιστορίες τους. Επιχειρώντας, ωστόσο, να τα διαβάσεις ξανά ως ενήλικας, ίσως να συνειδητοποιήσεις ότι οι περισσότερες από αυτές τις ιστορίες είναι μακάβριες. Εν μέρει, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα παραμύθια δεν προορίζονταν εξ’ αρχής για παιδιά, αλλά αποτελούσαν λαϊκές ιστορίες που έλεγαν οι μεγάλοι για διασκέδαση αφού τα παιδιά πήγαιναν για ύπνο.
Όταν οι αδελφοί Γκριμ δημοσίευσαν για πρώτη φορά το «Nursery and Household Tales» σε δύο τόμους το 1812 και το 1815, δεν πίστευαν ότι οι πωλήσεις δεν θα πήγαιναν καλά. Παρά τη μεγάλη έρευνα για τη συλλογή των ιστοριών από ανθρώπους όλων των τάξεων – από Γερμανούς αγρότες μέχρι αριστοκράτες – τα νούμερα των πωλήσεων ήταν απογοητευτικά.
Έτσι, αποφάσισαν να μειώσουν το υλικό αφαιρώντας αποσπάσματα βίας και αποτροπιασμού, ώστε να γίνουν κατάλληλα για παιδιά. Ακόμη κι όταν έγιναν αυτές οι μετατροπές, όμως, οι αδελφοί Γκριμ αποφάσισαν να κρατήσουν κάποια τρομακτικά στοιχεία ως ένα μέσο συνετισμού των παιδιών.
Η μικρή γοργόνα
Η ιστορία της «μικρής γοργόνας», αυτού του όμορφου πλάσματος που αντί για πόδια είχε ουρά και που ερωτεύτηκε τον πρίγκιπα που έσωσε από πνιγμό, είναι πιο σκοτεινή απ’ όσο ξέρουμε. Ως γνωστόν, η Ούρσουλα, η θαλάσσια μάγισσα, μετατρέπει τη «μικρή γοργόνα» προσωρινά σε άνθρωπο με αντάλλαγμα την όμορφη φωνή της.
Η αυθεντική ιστορία του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, όμως, αναφέρει ότι η μάγισσα φίμωσε τη «μικρή γοργόνα» κόβοντάς της τη γλώσσα. Προφανώς, μια τέτοια πληροφορία δεν θα μπορούσε να γραφτεί σε ένα τρυφερό παιδικό παραμύθι.
Η Σταχτοπούτα
Η ιστορία της «Σταχτοπούτας» γράφτηκε για πρώτη φορά το 1697 από τον Charles Perrault και θυμίζει πολύ το παραμύθι που γνωρίζουμε. Μια άλλη εκδοχή της ιστορίας όμως, από τους αδελφούς Γκριμ, που επηρεάστηκαν από αυτή του Perrault, είναι αρκετά φρικτή. Στο παιδικό παραμύθι παρατηρούμε τον πρίγκιπα να αναζητά τη Σταχτοπούτα με κριτήριο το γυάλινο γοβάκι που φορούσε κι που άφησε πίσω της στον χορό φεύγοντας βιαστικά τα μεσάνυχτα.
Οι δύο θετές αδελφές της «Σταχτοπούτας» δοκιμάζουν άσκοπα το γοβάκι μιας που τα πόδια τους είναι πολύ μεγάλα γι’ αυτό, με αποτέλεσμα ο πρίγκιπας να εντοπίσει τελικά την «Σταχτοπούτα» και να την παντρευτεί.
Αντίθετα, η εκδοχή των Γκριμ, θέλει την κακιά μητριά να δίνει ένα μαχαίρι στην μεγαλύτερη από τις δύο της κόρες, διατάζοντας την να κόψει ένα δάχτυλο του ποδιού της ώστε να χωρέσει στο γοβάκι. Ο πρίγκιπας ξεγελιέται και φεύγει μαζί της, μέχρι που δύο περιστέρια που μιλάνε τον ειδοποιούν για το ματωμένο παπούτσι της.
Στη συνέχεια, η μικρότερη θετή κόρη προσπαθεί να τον κοροϊδέψει κόβοντας τη φτέρνα της, αλλά τα περιστέρια προειδοποιούν ξανά τον πρίγκιπα. Όταν, τελικά, ο πρίγκιπας αναγνωρίζει τη «Σταχτοπούτα», οι δύο θετές αδελφές της παρευρίσκονται στο γάμο τους με τα περιστέρια να τις τυφλώνουν βγάζοντάς τους τα μάτια.
Η Κοκκινοσκουφίτσα
Υπήρξαν πολλές εκδοχές αυτής της ιστορίας ανά τους αιώνες χωρίς ωστόσο να αποκλίνουν πολύ από τη βασική ιστορία. Η εκδοχή των αδερφών Γκριμ, θέλει τον λύκο να καταβροχθίζει τη γιαγιά και την «Κοκκινοσκουφίτσα». Αυτό που προκαλεί, ωστόσο, τη μεγαλύτερη έκπληξη είναι το γεγονός ότι ο κυνηγός που περνάει τυχαία από τον τόπο του εγκλήματος, κόβει την κοιλιά του λύκου με ένα ψαλίδι ώστε να σώσει τις δύο ηρωίδες.
Αν και αίσιο το τέλος αυτής της ιστορίας, μια τέτοια εικόνα θα φάνταζε τρομερά φρικιαστική στα μάτια των παιδιών. Έτσι, δημοσιεύτηκε τελικά μια μικρή παραλλαγή της. Μια άλλη εκδοχή του Perrault, ωστόσο, γράφτηκε με σκοπό να προειδοποιήσει τις γυναίκες από τα σεξουαλικά «αρπακτικά» εκείνης της εποχής.
Η Χιονάτη και οι επτά νάνοι
Η ιστορία της «Χιονάτης και των επτά νάνων» είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς αποτέλεσε την αφορμή για την μετατροπή πολλών ιστοριών σε παιδικά παραμύθια. Αν και φαντάζει ιδιαίτερα τρυφερή, δεν παύει να είναι ακόμη μια τρομακτική ιστορία. Για παράδειγμα, το αίτημα της κακιάς βασίλισσας να παραδοθεί η καρδιά της Χιονάτης σε ένα κουτί, είναι μια φρικιαστική λεπτομέρεια που διατηρήθηκε στο παραμύθι.
Η εκδοχή των αδερφών Γκριμ, ωστόσο, κρύβει περισσότερες τρομακτικές σκηνές, με μία από αυτές να δείχνει την κακιά βασίλισσα να αναγκάζει τη «Χιονάτη» να ζεστάνει τα παπούτσια της σε αναμμένα κάρβουνα και να χορεύει με αυτά στο γάμο της μέχρι να πέσει νεκρή.
Όσο μακάβριες κι αν φαντάζουν οι πραγματικές αφηγήσεις πίσω από γνωστά κι αγαπημένα παιδικά παραμύθια, ας μην ξεχνάμε ότι αποτελούν την ιστορία μιας δύσκολης και σκληρής εποχής. Μάλιστα, μέχρι και σήμερα αποτελούν αντικείμενο μελέτης πολλών επιστημών που ερευνούν την εποχή με κριτήριο τις γραφές των Γκριμ και του Perrault που άφησαν ως κληρονομιά σε χιλιάδες αναγνώστες.