Υπάρχει μια μορφή εργασίας, η οποία είναι παρεξηγημένη, παρερμηνευμένη, στιγματισμένη και εξακολουθεί να είναι ποινικοποιημένη στις περισσότερες χώρες αυτού του κόσμου. Τα σεξεργαζόμενα άτομα ζητούν αποποινικοποίηση τώρα.
Τo 2012 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας διαμηνούσε: «Όλες οι χώρες πρέπει να εργαστούν για την αποποινικοποίηση της σεξεργασίας». Παραπάνω από μια δεκαετία μετά, γίνονται κάποια βήματα σχετικά με την σεξεργασία, ωστόσο πηγαίνουν εξαιρετικά αργά.
Τον Οκτώβριο που μας πέρασε δημοσιεύτηκε ένα έγγραφο θέσης του ΟΗΕ, αναφορικά με τις διακρίσεις κατά γυναικών και κοριτσιών. Στο έγγραφο «Εξάλειψη των διακρίσεων κατά των εργαζομένων στο σεξ και διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του» αναγνωρίζεται το γεγονός ότι τα σεξεργαζόμενα άτομα έχουν δικαιώματα και αποτελεί σημαντική νίκη για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Χωρίς να αρνείται ή να αποσιωπά τις αδικίες που μπορεί να συμβαίνουν στην σεξεργασία, το έγγραφο του ΟΗΕ υπογραμμίζει πώς η ποινικοποίηση οποιασδήποτε πτυχής της εργασίας στο σεξ και άλλοι τιμωρητικοί νόμοι, πολιτικές και πρακτικές επιδεινώνουν, αντί να βελτιώνουν, αυτές τις βλάβες.
“No bad whores, just bad laws” είναι ένα από τα συνθήματα των σεξεργατ(ρι)ών και την υποκρισία της “whorephobia” την διακωμωδούν καλλιτέχνιδες, όπως η σεξεργάτρια Jacq the Stripper με τα θρασύτατα, μονόπαντα κόμικς της. Για παράδειγμα, στο “Do You Suffer?” εμφανίζεται ένας αστυνομικός να «σώσει» μια εργαζόμενη στο σεξ, ενώ, στην πραγματικότητα, της στέρησε την ευκαιρία να πληρώσει το ενοίκιο.
Όπως έχει δηλώσει η Janet Mock το 2017 «Ξέρω ότι η σεξεργασία είναι εργασία. Δεν είναι κάτι που πρέπει να αποφεύγω. Δεν είναι μια ριζοσπαστική δήλωση. Είναι γεγονός».
Η σεξεργασία στην Ελλάδα
Το Global Network of Sex Work Projects (NSWP) έχει δημοσιεύσει επτά εθνικές μελέτες περίπτωσης σχετικά με το πώς οι νόμοι λειτουργούν στην πράξη στους δρόμους. Σχετικά με τη μελέτη περίπτωσης της Ελλάδας, το πώς εφαρμόζονται οι νόμοι για την σεξεργασία στην πράξη και ποιος είναι ο αντίκτυπός τους, αναφέρεται συγκεκριμένα:
«Η εργασία στο σεξ είναι τυπικά νόμιμη στην Ελλάδα, αν και υπόκειται σε μια σειρά από κανονισμούς που σημαίνουν ότι πολλά σεξεργαζόμενα άτομα εργάζονται ουσιαστικά παράνομα. Οι προϋποθέσεις για να εργαστείς νόμιμα είναι α) να είσαι εγγεγραμμένος/η και να διαθέτεις επαγγελματικό πιστοποιητικό, β) να υποβάλλεσαι σε ιατρικές εξετάσεις κάθε 2 εβδομάδες, γ) να εργάζεσαι σε αδειοδοτημένο οίκο ανοχής. Η εργασία στο δρόμο είναι παράνομη και οι νόμοι απαγορεύουν επίσης στις παντρεμένες γυναίκες να εργάζονται νόμιμα ως εργαζόμενες στο σεξ».
Στην Ελλάδα, δραστηριοποιείται το Red Umbrella Athens, το Κέντρο Ενδυνάμωσης Ατόμων που Εργάζονται στο Σεξ, με ιδρύτρια και διευθύντρια την Άννα Κουρουπού, το οποίο δημιουργήθηκε τον Δεκέμβριο 2015. Η αποστολή του Red Umbrella είναι να αποτελεί σημείο συνάντησης και ενδυνάμωσης σε ένα περιβάλλον χωρίς διακρίσεις και κριτική.
Ταυτόχρονα, πρεσβεύει ότι τα εργαζόμενα άτομα στο σεξ πρέπει να είναι ίσοι πολίτες αυτής της χώρας σε όλα τα επίπεδα (πολιτικό, κοινωνικό, νομικό, οικονομικό κ.λπ.) και να έχουν τα ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις τόσο σε ατομικό, κοινωνικό όσο και σε εργασιακό επίπεδο. Οι διεκδικήσεις σε πολιτικό επίπεδο αφορούν τη βελτίωση του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου (Ν2734/1999) και την άρση των εμποδίων για την αποποινικοποίηση της εργασίας στο σεξ σύμφωνα με το Ολλανδογερμανικό μοντέλο και το μοντέλο της Ν. Ζηλανδίας.
Αποποινικοποίηση ζητούν -όχι νομιμοποίηση
Τα σεξεργαζόμενα άτομα περιθωριοποιούνται και ποινικοποιούνται για τις επιλογές που κάνουν σχετικά με το σώμα τους. Οι πραγματικότητες της φτώχειας, της τάξης, του ρατσισμού, της κοινωνικής απομόνωσης, των τραυμάτων του παρελθόντος, των διακρίσεων λόγω φύλου και άλλων κοινωνικών ανισοτήτων επιδρούν πάνω στα σώματά τους άμεσα.
Η εργασία στο σεξ είναι εργασία. Τελεία και παύλα. Η αγορά του σεξ για χρήματα δεν είναι εγγενώς επιβλαβής, αλλά η ποινικοποίησή της και οι διασταυρούμενες καταπιέσεις δημιουργούν την επερχόμενη πιθανή βλάβη. Η παγκόσμια χαρτογράφηση των νόμων δείχνει την ποινικοποίηση της σεξεργασίας ανά την υφήλιο.
Ο Εθνικός Συνασπισμός Μείωσης της Βλάβης υποστηρίζει την αποποινικοποίηση και όχι τη νομιμοποίηση όλων των μορφών εργασίας του σεξ. Ο λόγος είναι ότι η νομιμοποίηση θα επέβαλε μια σειρά από περιορισμούς και κανονισμούς γύρω από το πού, πότε και πώς θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί η σεξουαλική εργασία, θέτοντας τα πιο περιθωριοποιημένα άτομα που εργάζονται στο σεξ, όπως τα μαύρα τρανς σεξεργαζόμενα άτομα και όσα εργάζονται στο σεξ χωρίς χαρτιά, σε ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο.
Εδώ και χρόνια στην ετήσια φεμινιστική πορεία της 8ης Μάρτη στο Λονδίνο, σχηματίζουν με ποικίλους, δημιουργικούς τρόπους το αίτημα της αποποινικοποίησης “Decrim Now”. Η συλλογικότητα Sex Worker Advocacy and Resistance Movement (SWARM), η οποία μετράει πάνω από 40 χρόνια αγώνων υπέρ της σεξεργασίας, τοποθετείται: «Έχουμε αποδείξεις δύο δεκαετιών από τη Νέα Ζηλανδία ότι η αποποινικοποίηση λειτουργεί. Αποποινικοποιήστε την εργασία στο σεξ, ώστε να μπορείτε να ξέρετε με ποιον έχετε να κάνετε».
Νέα Ζηλανδία: Η αποποινικοποίηση είναι η μόνη λύση
Η αποποινικοποίηση της εργασίας στο σεξ σημαίνει ότι οι συναινούντες ενήλικες που αγοράζουν ή πωλούν σεξ δεν διαπράττουν έγκλημα. Γιατί ενήλικες που συναινούν δεν πρέπει να συλλαμβάνονται για τις σεξουαλικές τους επιλογές, είτε ανταλλάσσονται χρήματα είτε όχι. Η αποποινικοποίηση ή η κατάργηση των ποινικών νόμων είναι η βέλτιστη επιλογή για τη διασφάλιση της υγείας, της ασφάλειας, της αυτονομίας και των δικαιωμάτων για όλους τους πολίτες.
Η Νέα Ζηλανδία αποποινικοποίησε τη συναινετική πορνεία ενηλίκων το 2003. Μια κυβερνητική έκθεση πέντε χρόνια μετά την εφαρμογή της μεταρρύθμισης PRA κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «ήταν αποτελεσματική στην επίτευξη του σκοπού της και η επιτροπή είναι πεπεισμένη ότι η μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων που εμπλέκονται στη βιομηχανία του σεξ είναι σε καλύτερη κατάσταση με την PRA από ό,τι ήταν προηγουμένως».
Άτομα που εργάζονται στο σεξ στη Νέα Ζηλανδία και σε μέρη της Αυστραλίας όπου η σεξεργασία έχει αποποινικοποιηθεί αναφέρουν ασφαλείς συνθήκες εργασίας και συχνά συνεργάζονται με τις διωκτικές αρχές. Μετά την ψήφιση της PRA, τα σεξεργαζόμενα άτομα δεν υπόκεινται πλέον σε εκμετάλλευση από εγκληματίες. Άκουσον, άκουσον! Αντί να διώκονται ποινικά, προστατεύονται από την επιβολή του νόμου.
Η βία κατά των σεξεργατ(ρι)ών έχει μειωθεί, καθώς είναι σε θέση να καταγγέλλουν τα εγκλήματα που διαπράττονται εις βάρος τους, χωρίς να φοβούνται τη σύλληψη. Υπήρξαν ακόμη και περιπτώσεις όπου η αστυνομία εξασφάλισε την πληρωμή των εργαζομένων στο σεξ για τις υπηρεσίες τους και άσκησε δίωξη σε πελάτες για απόπειρα κλοπής.
Εν ολίγοις, η ποινικοποίηση της σεξεργασίας στερεί από τα εργαζόμενα άτομα το δικαίωμα στο σώμα και την εργασία τους και θέτει σε κίνδυνο την υγεία και την ασφάλειά τους. Για αυτό η διεθνής κοινότητα ζητά την αποποινικοποίηση της σεξεργασίας.
Η σχέση της κοινωνίας με την σεξεργασία όμως ήδη έχει αρχίσει να αλλάζει. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η οργάνωση Experimental Experience υποστηρίζει την Όπερα των Εργαζομένων στο Σεξ, μια όπερα που γράφτηκε και παρουσιάστηκε από καλλιτέχνες του σεξ και τους φίλους τους αμφισβητεί το στίγμα και τα στερεότυπα.
Άλλωστε, το Decriminalize Sex Work διατείνεται: «Αγαπώ τα σεξεργαζόμενα άτομα, γιατί υπερασπίζονται την αυτοδιάθεση του σώματος. Επειδή είναι experts στην συναίνεση. Διότι είναι θεραπευτ(ρι)ες».