Όταν ο Χίτλερ συνελήφθη σε μία προσπάθεια διασποράς του ναζιστικού ιδεώδους.
Στις 8 και 9 Νοεμβρίου του 1923, εκδηλώθηκε μια από τις πρώτες απόπειρες του Αδόλφου Χίτλερ για την επιβολή του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος (NSDAP) και τη βίαιη ανέλιξή του στην εξουσία. Ο λόγος για το «Πραξικόπημα της Μπυραρίας» ή το «Πραξικόπημα του Μονάχου», το οποίο απέτυχε μεν, με τον Χίτλερ να καταλήγει πίσω από τα σίδερα της φυλακής, αλλά δημιούργησε πρόσφορο έδαφος για τις ιδεολογικές βάσεις και την οργανωτική δομή της παράταξης.
Η κατακερματισμένη μεταπολεμική Γερμανία
Μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Γερμανία βρέθηκε αντιμέτωπη με σοβαρότατα προβλήματα, κυρίως εξαιτίας των κυρώσεων που επέβαλε η Συνθήκη των Βερσαλλιών, το 1919. Ειδικότερα, η συνθήκη συνεπαγόταν βαρύ οικονομικό και πολιτικό πλήγμα, υποχρεώνοντας τη χώρα να καταβάλλει τεράστιες πολεμικές αποζημιώσεις, να απολέσει εδάφη και να μειώσει σημαντικά τον στρατό της. Αυτά τα μέτρα πυροδότησαν έναν ευρύτερο κοινωνικό και εθνικιστικό θυμό, τον οποίο ακολούθησε η οικονομική αστάθεια, η πολιτική ένταση κι ένας υπερπληθωρισμός που εξάντλησε τη μεσαία και την εργατική τάξη.
Επιπρόσθετα, η νεοσύστατη Δημοκρατία της Βαϊμάρης δεν κατάφερε να δώσει αποτελεσματικές λύσεις στον πυρήνα των προβλημάτων, γεγονός που λειτούργησε επικουρικά στην καλλιέργεια ακραίων πολιτικών οργανώσεων. Υπό αυτές τις συνθήκες, ο Αδόλφος Χίτλερ, επικεφαλής του αδύναμου, τότε, Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος (NSDAP), βρήκε ευκαιρία να προωθήσει την ιδεολογία του, επενδύοντας στην εθνικιστική ρητορική και επιδιώκοντας τη βίαιη κατάληψη της εξουσίας.
1924: Οι κατηγορούμενοι για το πραξικόπημα, Γερμανικά Ομοσπονδιακά Αρχεία
Ο σχεδιασμός του πραξικοπήματος
Πεπεισμένος ότι η βαυαρική κυβέρνηση θα τασσόταν υπέρ μιας ενδεχόμενης εθνικιστικής ανατροπής, ο Χίτλερ αποφάσισε να οργανώσει μια απόπειρα πραξικοπήματος, με γνώμονα την πρόκληση μιας εκτεταμένης εξέγερσης. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτός ο σκοπός, στρατολόγησε ισχυρά πρόσωπα, όπως ο Ernst Röhm, ιδρυτής των SA (Sturmabteilung*), ο οποίος διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στις βίαιες επιχειρήσεις της ναζιστικής παράταξης. Στο πλευρό του Χίτλερ τάχθηκε και ο Hermann Göring, μετέπειτα επικεφαλής της Luftwaffe και πρώην πιλότος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Άλλες ισχυρές προσωπικότητες που τάχθηκαν υπέρ του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος, ήταν ο Rudolf Hess και ο Heinrich Himmler –ηγέτης των SS κατά τα επόμενα χρόνια.
*Παραστρατιωτική οργάνωση, όπως τα SS.
1923: Μέλη ναζιστικών παραστρατιωτικών ομάδων κατά τη διάρκεια του αποτυχημένου πραξικοπήματος, Γερμανικά Ομοσπονδιακά Αρχεία
Τα γεγονότα του πραξικοπήματος
Στις 8 Νοεμβρίου του 1923, ο Χίτλερ και οι συνεργάτες του εισέβαλαν στη Bürgerbräukeller, μια δημοφιλή μπυραρία στο Μόναχο, όπου ο Gustav von Kahr, επικεφαλής της βαυαρικής κυβέρνησης, εκφωνούσε ομιλία ενώπιον 3000 ατόμων. Εκεί, με τη συμμετοχή περίπου 600 οπλισμένων μελών του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος, ο Χίτλερ διέκοψε την ομιλία του Kahr και ανακοίνωσε ότι η «εθνική επανάσταση» είχε ξεκινήσει. Υπό την απειλή βίας, ο Χίτλερ κράτησε αιχμάλωτους τον Kahr, τον αρχηγό της αστυνομίας της Βαυαρίας, Hans von Seisser, και τον στρατηγό, Otto von Lossow, με σκοπό να εξασφαλίσει την υποστήριξή τους.
Ωστόσο, οι εξελίξεις δεν προχώρησαν βάσει σχεδίου. Οι αιχμάλωτοι ελευθερώθηκαν κατά τη διάρκεια της νύχτας και οι δυνάμεις της βαυαρικής αστυνομίας ξεκίνησαν να οργανώνονται. Αν και η αναταραχή ήταν κάτι παραπάνω από αισθητή, ο Χίτλερ δεν έκανε πίσω. Το πρωί της 9ης Νοεμβρίου, περίπου 2000 υποστηρικτές του ναζιστικού κόμματος ξεκίνησαν πορεία προς το κέντρο του Μονάχου, με την προοπτική να καταλάβουν τα κτίρια-κλειδιά της πόλης. Η πορεία τους διακόπηκε άμεσα από την αστυνομία και ακολούθησε σύντομη, αιματηρή σύγκρουση, η οποία είχε ως απότοκο τον θάνατο 16 πραξικοπηματιών και 4 αστυνομικών. Ο Χίτλερ τραυματίστηκε και αναγκάστηκε να διαφύγει.
1923: Συγκέντρωση του ναζιστικού κόμματος στη μπυραρία, Bürgerbräukeller –τοποθεσία του πραξικοπήματος, Γερμανικά Ομοσπονδιακά Αρχεία
Η δίκη, οι συνέπειες και ο «Αγών μου»
Το «Πραξικόπημα της Μπυραρίας» στέφθηκε με αποτυχία, με τον Χίτλερ και τους συνεργάτες του να παραπέμπονται σε δίκη. Δυστυχώς, όμως, η έκβαση δεν ήταν αισιόδοξη. Κατά τη διάρκεια της δίκης, ο δεινός ομιλητής και επικεφαλής της εθνικιστικής παράταξης, εκμεταλλεύτηκε τη δημοσιότητα για να διαστρεβλώσει τα δεδομένα. Συγκεκριμένα, παρουσίασε το πραξικόπημα ως πατριωτική πράξη και, συγχρόνως, προέβαλε τον εαυτό του ως «σωτήρα της Γερμανίας». Παρότι καταδικάστηκε σε πενταετή φυλάκιση, εξέτισε μόνο εννέα μήνες στο φρούριο του Landsberg, όπου άρχισε να συγγράφει το βιβλίο «Ο Αγών μου (μτφ. Mein Kampf)». Στις σελίδες του βιβλίου, ο Χίτλερ κατέθεσε την ιδεολογική του ατζέντα, τις ρατσιστικές του απόψεις και το όραμά του για μια αναγεννημένη Γερμανία.
Μετά την αποφυλάκισή του, ο Χίτλερ αποφάσισε να ακολουθήσει έναν «νόμιμο» δρόμο για την απόκτηση της εξουσίας, εκμεταλλευόμενος τις αδυναμίες της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Αξιοποιώντας την εμπειρία του πραξικοπήματος, αναδιοργάνωσε το κόμμα του, ενισχύοντας την προπαγάνδα και ιδρύοντας παραστρατιωτικές ομάδες όπως τα SA (Sturmabteilung) και αργότερα τα SS (Schutzstaffel). Οι κινήσεις αυτές συνέβαλαν στην κομματική ισχυροποίηση της παράταξης, αναπτύσσοντας έναν κλοιό εκφοβισμού γύρω από τους πολιτικούς αντιπάλους. Έως το 1933, το Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα είχε πια αποκτήσει κραταιά πολιτική βάση, επιτρέποντας στον Χίτλερ να διεκδικήσει και να κατακτήσει την καγκελαρία της Γερμανίας.
1939: Ο Αδόλφος Χίτλερ εορτάζει το αποτυχημένο «Πραξικόπημα της Μπυραρίας», Γερμανικά Ομοσπονδιακά Αρχεία
Ένας ιστορικός μύθος
Μετά την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία, το «Πραξικόπημα της Μπυραρίας» ενσωματώθηκε στη ναζιστική προπαγάνδα ως μια «ηρωική» στιγμή αντίστασης κατά του πολιτικού κατεστημένου της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Κάθε χρόνο, οργανώνονταν εκδηλώσεις και τελετές μνήμης για τους 16 «μάρτυρες» του κόμματος που σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης, ενώ το γεγονός αναδείχθηκε σε σύμβολο του αγώνα για τη δικαίωση της Γερμανίας. Πράγματι, παρά την αποτυχία του, το πραξικόπημα σηματοδότησε την αρχή της πορείας του Αδόλφου Χίτλερ προς την εξουσία, μέσα από την εργαλειοποίηση της δίκης και του βιβλίου του, καθώς επίσης και της ιδεολογικής διαμόρφωσης του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος. Εντούτοις, η ιστορία απέδειξε μεταγενέστερα ότι ουδεμία αιτία εορτασμού υπήρχε, διότι το ναζιστικό ιδεώδες προκάλεσε ανυπολόγιστες καταστροφές, εκατομμύρια βασανιστικούς θανάτους και ειδεχθή εγκλήματα πολέμου.