Ως γνωστόν, η ομαλή ενσωμάτωση στον εργασιακό στίβο δεν είναι απλή υπόθεση.
Υπάρχουν διάφορα τινά, τα οποία ασκούν πίεση στους εργαζομένους, με αποτέλεσμα να εργάζονται κυρίως από ανάγκη και όχι από επιλογή. Ένα εξ αυτών είναι και η «τεμπελιά», η οποία στο μυαλό ορισμένων ισοδυναμεί με την ολοκλήρωση λιγότερων tasks έως το τέλος της ημέρας. Ή με την αργή – κατά την άποψη ορισμένων πάντα – επεξεργασία ενός ζητήματος. Πώς θα αντιδρούσατε, λοιπόν, αν σας λέγαμε πως η «τεμπελιά» είναι απλώς ένας μύθος;
Ποιες θα ήταν οι σκέψεις σας, αν σας αναφέραμε ότι «ο μύθος της τεμπελιάς» και η τοξική παραγωγικότητα είναι, στην πραγματικότητα, ένα τέρας με δύο κεφάλια; Και μάλιστα, ένα τέρας με δύο κεφάλια που λειτουργεί ως τροχοπέδη στην ποιοτική εργασία.
Η τοξική παραγωγικότητα στα χρόνια του καπιταλισμού
Όλα ξεκινούν από τη ζοφερή πραγματικότητα του καπιταλισμού. Εφόσον, «κουμάντο» κάνει όποιος έχει το κεφάλαιο για να προχωρήσει σ’ ένα επιχειρηματικό βήμα, μοιραία αμελούνται κάποιες βασικές γνώσεις που μπορούν να διασφαλίσουν μια ομαλή εργασιακή πραγματικότητα. Συγκεκριμένα, είναι απολύτως απαραίτητο να είναι γνώριμες οι έννοιες «υπερκόπωση», «burnout» και «ψυχολογία».
Αν μη τι άλλο, αρκούν μερικά άρθρα για να αποκτηθεί μία οικειότητα με τους παραπάνω όρους, δεν είναι απαραίτητη η εκπόνηση διδακτορικής διατριβής. Εντούτοις, συνειδητά παραγκωνίζονται τόσο στη θεωρία, όσο και στην πράξη. Σε αυτό το πλαίσιο, λοιπόν, πολύ εύκολα μπορούν να καταπατηθούν τα ανθρώπινα και τα επαγγελματικά όρια των εργαζομένων, οι οποίοι ενδεχομένως να κατηγορηθούν ως «τεμπέληδες», επειδή δεν έφεραν εις πέρας 20 διαφορετικά tasks μέσα στο ωράριο. Άλλοτε πάλι, συμβαίνει το εξίσου εξωφρενικό: Οι εργαζόμενοι να δέχονται επικριτικά βλέμματα ή σχόλια, όταν κάνουν διάλειμμα ή όταν φεύγουν στην ώρα τους από το χώρο εργασίας.
Όλα αυτά, προδιαθέτουν ένα κλίμα τοξικής παραγωγικότητας.
Πώς γίνεται η τεμπελιά να είναι μύθος;
Έχει αποτυπωθεί στη συλλογική μας συνείδηση πως η υπερεργασία και η υπερφόρτωση είναι συνώνυμα της παραγωγικότητας και αντίθετα της τεμπελιάς. Κι εδώ, ήρθε η ώρα να καταρριφθεί μια για πάντα αυτός ο μύθος. Στο λεξικό, η «τεμπελιά» αποδίδεται ως: «Η αποφυγή της δουλειάς, η απροθυμία να αναλάβει κάποιος μια εργασία που απαιτεί προσπάθεια και κόπο».
Δεν αναφέρεται κάπου ότι η «τεμπελιά» ισοδυναμεί με 5 tasks, ενώ η παραγωγικότητα με 25. Αντίστοιχα, δεν υπάρχει καμία αναφορά στο χρόνο ολοκλήρωσης μιας αρμοδιότητας. Άρα, από άποψη ετυμολογίας και ερμηνείας, δεν αποδεικνύεται η σύνδεση της της παραγωγικότητας με το φόρτο εργασίας. Εντούτοις, γίνεται λόγος αποκλειστικά για αποφυγή και απροθυμία.
Συνεπώς, από πού ορμώμενοι χαρακτηρίζουμε κάποιον ως «τεμπέλη» ή ως «παραγωγικό»; Από την ποσότητα της δουλειάς του στο τέλος της ημέρας ή από την ποιότητα της δουλειάς του μακροπρόθεσμα; Τι αμείβεται στην τελική; Η ποσότητα ή η ποιότητα;
Διότι, όταν έχουμε να κάνουμε με ανθρώπους – οι οποίοι κουράζονται, σκέφτονται, επεξεργάζονται και δημιουργούν – είναι εντελώς παράλογο να υπάρχει η απαίτηση για εξαιρετική ποιότητα δουλειάς σε χρόνο dt.
Η επιστημονική όψη του νομίσματος
Η Joanne Barron, ψυχολόγος και ιδρύτρια του κέντρου: «Trauma and Beyond Psychological», έχει δηλώσει σε συνέντευξή της στο Grey Journal: «[Η τοξική παραγωγικότητα] είναι ένας νέος όρος, αλλά ως έννοια έχει συζητηθεί εδώ και πολύ καιρό – ειδικά όσον αφορά την αμερικανική κουλτούρα και το πώς δεν εκτιμάται το άτομο. Εκτιμούμε την παραγωγικότητα, τον πλούτο, τα επιτεύγματα, το να είμαστε δραστήριοι και καλοί στη δουλειά μας – κάτι που δεν συμβάλλει θετικά στην ψυχική υγεία».
«Είναι τόσο βαθιά ριζωμένη αυτή η φιλοσοφία στην κουλτούρα μας, που ενδέχεται κι εμείς, ως γονείς, να μεταλαμπαδεύσουμε (λανθασμένα) στα παιδιά μας την πεποίθηση ότι πρέπει πάντα να είναι οι καλύτεροι σε όλα. Σίγουρα, όλοι θέλουμε τα παιδιά μας να είναι επιτυχημένα, αλλά πολλά εξ αυτών σήμερα είναι υπερβολικά ανταγωνιστικά. Από τη στιγμή που περνούν στο Πανεπιστήμιο, πρέπει να έχουν τις υψηλότερες επιδόσεις, ώστε μετέπειτα να βρουν την καλύτερη δουλειά και να έχουν τις μεγαλύτερες απολαβές. Όλα αυτά σχετίζονται άμεσα με την τοξική παραγωγικότητα».
«Όταν είμαστε διαρκώς υπό πίεση, το σώμα μας δεν χαλαρώνει. Αν αυτό γίνεται τακτικά, μπορεί να υπάρξουν σοβαρές επιπτώσεις στο νευρικό μας σύστημα. […] Εκτός αυτού, γνωρίζουμε ότι πολλές ασθένειες σχετίζονται με το στρες: Γαστρεντερικά προβλήματα, υπέρταση, παχυσαρκία, κατάθλιψη. Ακόμη, το προσδόκιμο ζωής μπορεί να μειωθεί εάν βρισκόμαστε συνεχώς σε στρεσογόνες καταστάσεις».
Εν κατακλείδι
Ρεαλιστικά, είναι πολύ δύσκολο να ανατραπεί εν μία νυκτί το εργασιακό σύστημα που έχει καθιερωθεί εδώ και χρόνια. Είναι εξαιρετικά δυσεπίλυτη η απεμπλοκή από το «Δευτέρα-Παρασκευή, 9-5» – στην καλύτερη των περιπτώσεων. Και στο φινάλε-φινάλε, δεν είναι και δική μας επιλογή. Υπάρχει ένα κράτος, το οποίο επιτρέπει στις εταιρείες να απασχολούν τους εργαζομένους τους 8 ώρες την ημέρα, για 600€.
Κι εφόσον υπάρχει πλήρης ελευθερία για τέτοιες απάνθρωπες καταστάσεις, φυσικά και πολλές εταιρείες θα καταφύγουν σε μια νόμιμη μορφή αισχροκέρδιας, έχοντας μάλιστα και ακραίες απαιτήσεις από όσους προσλαμβάνουν. Κι αφού οι δείκτες της ανεργίας έχουν σκαρφαλώσει στην κορυφή και οι νέοι κατηγορούνται ότι δεν θέλουν να δουλέψουν – δικαίως υπό τέτοιες συνθήκες – δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος, ο οποίος χρειάζεται να «σπάσει» στο άμεσο μέλλον.
Συνοψίζοντας, η τεμπελιά δεν είναι συνώνυμο του: «Επιλέγω να κάνω σωστά στη δουλειά μου – και όχι γρήγορα». Ούτε πάει αγκαζέ με το: «Αναζητώ μια αξιοκρατική εργασία, με σεβασμό και δίκαιες απολαβές – γι’ αυτό και επιλέγω να μην εργαστώ υπό κάκιστες συνθήκες».
Ο παραμορφωτικός καθρέφτης της τοξικής παραγωγικότητας δεν έχει θέση σε μία σύγχρονη κοινωνία.