Είναι η Gen Z απαιτητική ως προς το επιθυμητό εργασιακό καθεστώς; Ή απλώς, γνωρίζει και διεκδικεί τα δικαιώματά της;
Αν μη τι άλλο, το ζήτημα «εργασία» έχει αναπροσαρμοστεί σε τεράστιο βαθμό τα τελευταία χρόνια. Σαφώς, καταλυτική ήταν και η επίδραση της πανδημίας, μιας και εγκαθίδρυσε σε σημαντικό ποσοστό εταιρειών πιο ευέλικτα εργασιακά μοντέλα, ενώ παράλληλα οι διαρκείς τεχνολογικές εξελίξεις άλλαξαν ριζικά το τοπίο, δημιουργώντας νέες ανάγκες με το βλέμμα στραμμένο στη χρήση νέων ψηφιακών εργαλείων. Εκτός αυτού, όμως, αξιοσημείωτη είναι, μέχρι και σήμερα, η στάση της Gen Z απέναντι στις τρέχουσες συνθήκες και, αισίως, σε μία ενδεχόμενη μεταβολή τους.
Κατά καιρούς, οι νέοι έχουν χαρακτηριστεί ως «τεμπέληδες» ή ως «επαναστάτες του πληκτρολογίου» από άτομα, μεγαλύτερα σε ηλικία, λόγω του ότι αρνούνται να συμβιβαστούν με τις επικρατούσες εργασιακές συνθήκες για πενταροδεκάρες. Ειδικότερα, με την ανεξάντλητη διάχυση της πληροφορίας, οι νέοι πια γνωρίζουν τι ισχύει σε άλλες χώρες του εξωτερικού, όχι μόνο από άποψη χρημάτων, αλλά και από άποψη συμπεριφορών, εργασιακού περιβάλλοντος, ευελιξίας, νοοτροπίας κ.λπ. Ως εκ τούτου, είναι φυσικό επακόλουθο να διεκδικούν κάτι περισσότερο από το «μέτριο».
Η ευεξία και η αυτοφροντίδα στο επίκεντρο
Τα προηγούμενα χρόνια, κυριαρχούσε η αντίληψη ότι όσο πιο σκληρά εργάζεται ένα άτομο, τόσο πιο παραγωγικό και επιτυχημένο θεωρείται. Αργότερα, βέβαια, εμφανίστηκαν έρευνες που αποδείκνυαν το αντίθετο, ότι δηλαδή, η προσφορά της ευελιξίας με γνώμονα την ψυχική υγεία και την ευημερία ενός εργαζόμενου, υπογραμμίζοντας παράλληλα τον αρνητικό αντίκτυπο που έχει μακροπρόθεσμα η σκληρή εργασία.
Υπό αυτό το πρίσμα, η Gen Z, ειδικά σε χώρες του εξωτερικού με εμφανώς μεγαλύτερη ανάπτυξη, στρέφεται σε side hustles, προκειμένου να εξασφαλίσει μεν μια αξιοπρεπή διαβίωση, χωρίς ωστόσο να αναγκαστεί να συμβαδίσει με τα ασφυκτικά καλούπια του 8ωρου— μια τροπολογία που ισχύει από το 1867. Ακόμη, λόγω του ότι οι νέοι έχουν επίγνωση της αξίας και της προσφοράς τους σε μία εταιρεία, καθορίζουν εκ των προτέρων, από τις πρώτες κιόλας συνεντεύξεις τα όριά τους, με αποτέλεσμα, σε αρκετές περιπτώσεις, η εκάστοτε εταιρεία να μην προβαίνει σε σύναψη συνεργασίας.
Αυτό μαρτυρά πολλά για τον τρόπο που έχουμε συνηθίσει να εργαζόμαστε σε διεθνές επίπεδο, αλλά και για τυχόν αδιάλλακτες συμπεριφορές από εταιρείες που επιθυμούν να προσελκύσουν ταλέντα, χωρίς όμως να προσφέρουν κίνητρα ως προς την ευελιξία.
Δύο βίντεο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ανέδειξαν το αιώνιο δίπολο
Η Natalie Marie, κατά τη διάρκεια του podcast «Demoted», διάβασε το εξής e-mail στους ακροατές: «Όταν της ζητήθηκε να έρθει σε μια συνάντηση στις 8 το πρωί (σημ. η συμφωνία του ωραρίου εργασίας ήταν 9-5), η Gen Zer και νεοπροσληφθείσα εργαζόμενη, απάντησε: “Ουφ, συγγνώμη. Δεν θα τα καταφέρω. Έχω προπόνηση». Επιτρέπεται αυτό;”». Με τη σειρά της, η Natalie, της απάντησε: «Μόλις ξεκίνησες σε αυτή τη δουλειά. Αδιαφορώ πλήρως για την προπόνησή σου. Μπορείς να γυμναστείς στις 6 ή στις 5, σωστά;»
Στη συνέχεια, ήρθε απάντηση την TikToker, Alexandre Evidente (@trekfit), με ένα σχετικό βίντεο: «Κατέστη απόλυτα σαφές, κατά τη διαδικασία της συνέντευξης, ότι οι ώρες εργασίας γι’ αυτή τη θέση είναι 9-5. Ήμουν πολύ ακριβής ως προς αυτό το ζήτημα με το τμήμα του ανθρώπινου δυναμικού, λόγω του ότι έχω υποχρεώσεις εκτός δουλειάς».
«Εντάξει, έστω ας πούμε, ότι δεν πηγαίνω στο γυμναστήριο. Δύο τα τινά: Αφενός, πότε θα μου επιστρέψει η εταιρεία τα χρήματα για την προπόνηση; Και αφετέρου, θα με πληρώσει για να εργαστώ επιπλέον από τις 08:00 έως τις 9:00; Ή τουλάχιστον, ας με αφήσουν να φύγω στις 4. Natalie, αν η απάντησή σου και στα δύο είναι “όχι”, τότε δεν χρειάζεται περαιτέρω συζήτηση. Θα σε δω στις 9 το πρωί».
Εύλογα, όλο αυτό δημιούργησε ένα δίπολο με ορισμένους να τάσσονται υπέρ της Alexandre, ενώ άλλοι συμφώνησαν με την προσέγγιση της Natalie, υποστηρίζοντας πως οι νέοι θα πρέπει να κάνουν προσωπικές θυσίες, αν επιθυμούν να ανελιχθούν στην καριέρα τους. Βέβαια, αξίζει να αναφερθεί ότι, στην πραγματικότητα, η Alexandre απλώς έφτιαξε περιεχόμενο, βασισμένο σε ένα υποθετικό σενάριο— δεν ήταν, δηλαδή, η εργαζόμενη στην οποία αναφέρθηκε η Natalie. Συγχρόνως, μιλώντας στο BuzzFeed, η Natalie τόνισε ότι η νέα εργαζόμενη είχε ειδοποιηθεί από πριν για το ενδεχόμενο εταιρικών συναντήσεων στις 8 το πρωί.
Τελικά, υπάρχει σωστή και λανθασμένη προσέγγιση;
Οι μελέτες και οι θέσεις των ειδικών
Μιας και πρόκειται για ένα ζήτημα που ταλανίζει επί σειρά πολλών ετών τη δημόσια σφαίρα, πολλοί εργοδότες δυσκολεύονται να ανταποκριθούν στις προσδοκίες της Gen Z. Μάλιστα, μια μελέτη της Grant Thornton διαπίστωσε ότι το 51% των Gen Zers ισχυρίστηκε ότι ήταν «παράλογο» για τους εργοδότες να προσφέρουν εκπαίδευση χωρίς αμοιβή. Ομοίως, το 40% ανέφερε είναι απαράδεκτο να απαιτείται 10ωρη εργασία μερικές ημέρες, ενώ παράλληλα το 31% απάντησε ότι δεν θα σκεφτόταν να εργαστεί σε μια εταιρεία όπου απαιτείται εκπαίδευση εκτός του προσυμφωνημένου εργασιακού ωραρίου.
Επιπλέον, σύμφωνα με τα όσα υποστηρίζει η εργασιακή σύμβουλος, Alice Stapleton, οι μεταβαλλόμενες συμπεριφορές της Gen Z προκύπτουν ως αντίδραση απέναντι σε όσα έχουν δει να συμβαίνουν σε εργαζόμενους προηγούμενων γενεών.
«Η Gen Z έχει δει τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει η υπερβολική εργασία και δίνει προτεραιότητα στην (ψυχική) υγεία και την προσωπική ζωή, προκειμένου να μην πέσει στην παγίδα της εξουθένωσης, όπως συνέβαινε παλαιότερα. Έχω την αίσθηση ότι αντιλαμβάνονται πως υπάρχουν σημαντικότεροι παράγοντες στη ζωή από τη δουλειά […]. Είναι επίσης και θέμα ηλικίας. Οι Gen-Zers είναι γύρω στα 20. Προφανώς και η προσωπική τους ζωή θα είναι προτεραιότητα σε αυτό το στάδιο της ζωής τους».
Ούτε θυσία, ούτε οκνηρία: Η λέξη-κλειδί είναι η ισορροπία
Όπως πολύ εύστοχα λέει η Stapleton, σε κάθε σχέση (διαπροσωπική ή επαγγελματική), χρειάζεται να γίνονται εκατέρωθεν συμβιβασμοί. Αποκλειστικά εκατέρωθεν, όμως, όχι μόνο από τη μία πλευρά. Αυτό, στην πράξη, μεταφράζεται από την πλευρά της εταιρείας ως εξής: Μερική (έστω) τηλεργασία, κουπόνια, μπόνους επιβράβευσης, πρόωρη αποχώρηση από το χώρο εργασίας (εφόσον οι εργαζόμενοι έχουν φέρει εις πέρας τις αρμοδιότητες που τους ζητήθηκαν), κ.ά.
Υπό αυτές τις συνθήκες, οι εργαζόμενοι μπορούν να συμβάλλουν, αναλαμβάνοντας 1-2 εργασίες παραπάνω, σε έκτακτες περιπτώσεις, ή να προσέλθουν λίγο νωρίτερα στην εργασία ώστε να ανταποκριθούν σε ενδεχόμενες εταιρικές ανάγκες. Πάντα σε ένα πλαίσιο υγιούς επικοινωνίας και κατανόησης.
Σε κάθε άλλη περίπτωση, η σχέση κινδυνεύει να γίνει καταχρηστική ή τοξική.