Πενθήμερο, οχτάωρο: Μια εργασιακή μεταρρύθμιση που ψηφίστηκε το 1867 και εξακολουθεί να μας καταδυναστεύει εν έτει 2024.
Στην παγκόσμια εργασιακή σφαίρα, αυξάνονται διαρκώς οι εργαζόμενοι που επιλέγουν να κλείσουν οριστικά την πόρτα πίσω τους στις θέσεις εργασίας που προσφέρουν το κλασικό «Δευτέρα-Παρασκευή, 9-5». Αντ’ αυτού, επιλέγουν να στραφούν σε θέσεις μερικούς απασχόλησης, αναζητώντας παράλληλα ευκαιρίες για εξωτερικές συνεργασίες, χωρίς δεσμευτικό ωράριο, ούτως ώστε να έχουν πλήρη ελευθερία στη διαχείριση και την οργάνωση του χρόνου τους.
Η τάση αυτή καταγράφεται κυρίως σε ηλικίες 25-40, σε νέα, δηλαδή, άτομα που φαίνεται να αμφιβάλλουν για την αποτελεσματικότητα της 40ωρης εργασίας εβδομαδιαίως με την απαρχαιωμένη μορφή που θεσπίστηκε πριν από 157 χρόνια. Για την τότε εποχή, θεωρήθηκε σαφώς τομή στην ιστορία της εργασίας, αφού έτσι μπήκε μια οριστική τελεία στην κατάφωρη εκμετάλλευση που υφίσταντο οι εργαζόμενοι.
Σήμερα, όμως;
Οι έρευνες υπερτονίζουν διαρκώς τα πλεονεκτήματα της ευελιξίας
Στη σύγχρονη εποχή, οι έρευνες επισημαίνουν διαρκώς τη συμβολή της τετραήμερης εργασίας ή του μειωμένου ωραρίου στην ψυχική υγεία των εργαζομένων. Εκ πρώτης όψεως, αυτό μπορεί να μην φαίνεται ότι εξυπηρετεί το ασφυκτικό, καπιταλιστικό μοντέλο που κυριαρχεί και που θέλει τους εργαζόμενους να δαπανούν όσο το δυνατόν περισσότερες ώρες της ημέρας τους στο χώρο εργασίας, διότι επικρατεί η ψευδαίσθηση ότι έτσι φέρνουν εις πέρας μεγαλύτερο φόρτο, άρα είναι πιο παραγωγικοί για τον εργοδότη και την τσέπη του.
Σύμφωνα με τις διαρκώς αυξανόμενες έρευνες, όμως, όσο περισσότερη ισορροπία διακρίνεται ανάμεσα στην επαγγελματική και την προσωπική ζωή, τόσο αυξάνεται η ευημερία των εργαζομένων και επιστρέφουν κατόπιν στην εργασία τους με αισθητά βελτιωμένη διάθεση, οπότε αποδίδουν και καλύτερα. Εξάλλου, είναι κοινό μυστικό ότι, στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, το πλήρες οχτάωρο είναι απλώς ένας εικονικός αριθμός προς τέρψιν των εργοδοτών.
Στην πραγματικότητα, συμπεριλαμβάνεται το νόμιμο διάλειμμα, ο χρόνος που χρειάζεται ένας εργαζόμενος για να αφοσιωθεί σε μία αρμοδιότητα και να βρει τη βέλτιστη λύση, τα σουσού μεταξύ των συναδέλφων και ο νεκρός χρόνος μετά την ολοκλήρωση των εργασιών – ο οποίος μπορεί να κυμαίνεται από δέκα λεπτά έως μία ώρα.
Τα παραδείγματα και οι ανάγκες των εργαζομένων
Μπορεί η πανδημία να βρίσκεται με αρνητικό πρόσημο στις αναμνήσεις των περισσότερων, αλλά συνέβαλε καταλυτικά στην ευελιξία και την εξοικονόμηση καθημερινών εξόδων. Ακόμη, δόθηκε μια μεγάλη ανάσα σε όσους αντιμετωπίζουν σποραδικά ή σταθερά προβλήματα υγείας.
Η Molly Johnson-Jones, παραδείγματος χάρη, αναφέρει: «Το να ξεκινάω (τη δουλειά) αργά το πρωί και να γυμνάζομαι λίγο πριν ξεκινήσω τη δουλειά με βοηθάει να διαχειρίζομαι το αυτοάνοσο νόσημα που αντιμετωπίζω και να νιώθω περισσότερη ενέργεια πριν ανοίξω το λάπτοπ».
Η Pippa εργαζόταν εξ αποστάσεως στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης για πέντε χρόνια και πρόσφατα ξεκίνησε να εργάζεται σε καθεστώς μερικούς απασχόλησης σ’ ένα γυμναστήριο.
«Πάντα πάλευα με την “κουλτούρα του γραφείου”, είτε εξαιτίας το παράλογου πρωινού ξυπνήματος, απλώς και μόνο για να μεταβώ εγκαίρως στο χώρο εργασίας, είτε εξαιτίας του ότι έπρεπε να σκεφτώ τι ρούχα θα βάλω. Το να έχω δύο τελείως διαφορετικές δουλειές με βοήθησε να αναγνωρίσω ότι όντως είμαι καλή σε αυτό που κάνω και ότι έχω πολλά να προσφέρω. Η ψυχική μου υγεία έχει βελτιωθεί, ενώ τα συνολικά επίπεδα άγχους μου έχουν μειωθεί, καθώς δεν πιέζω τόσο πολύ τον εαυτό μου στο θέμα της δουλειάς».
Στην ίδια κλίμακα, δημιουργείται ένα πλαίσιο συμπερίληψης, καθώς μπορούν να εργαστούν τα άτομα με κινητικές δυσκολίες, αγχώδη διαταραχή ή εκείνα που χρειάζεται να παραμένουν στο σπίτι για ιατρικούς λόγους.
ERROR 404: Προσωπική ανάπτυξη not found
Ένα ακόμη θεμελιώδες ζήτημα που «εγκλωβίζεται» κάπως από την πολύωρη, καθημερινή εργασία είναι αυτό της προσωπικής εξέλιξης και βελτίωσης του ατόμου. Συγκεκριμένα, παρά το γεγονός ότι προσφέρεται πληθώρα σεμιναρίων, μεταπτυχιακών προγραμμάτων, ενασχολήσεων για την ψυχική και σωματική ενδυνάμωση, οι εργαζόμενοι αισθάνονται τόσο μεγάλη κόπωση στο τέλος της ημέρας, ώστε τα αμελούν πλήρως όλα αυτά.
Αυτό είναι προβληματικό και αφορά όχι μόνο τους ιδιώτες, οι οποίοι θα μπορούσαν να αναβαθμίσουν το βιογραφικό ή τον εαυτό τους, αλλά και τους εργοδότες, διότι οι υπάλληλοί τους, εφόσον απέχουν από τέτοια προγράμματα, παραμένουν στατικοί, ενώ το μόνο σημείο που αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου στο βιογραφικό τους είναι τα έτη εμπειρίας. Ακόμη και σε ανθρώπινο επίπεδο, μια σύντομη απόδραση, η ανάγκη που μπορεί να έχει ένα κοντινό πρόσωπο για υποστήριξη και βοήθεια ή μια απλή επίσκεψη στο συνεργείο αυτοκινήτων, μπορεί να επιβαρύνει σε τεράστιο βαθμό κάποιο άτομο που ακολουθεί μια εξουθενωτική ρουτίνα.
Αντί επιλόγου
Σε έναν διαρκώς εξελισσόμενο στίβο εργασίας, καλούμαστε να συμβαδίζουμε και να έχουμε ανοιχτούς ορίζοντες. Σαφώς, στην Ελλάδα οι συνθήκες δεν έχουν ωριμάσει ακόμη για να τολμήσει έστω και πιλοτικά να εφαρμοστεί κάτι αντίστοιχο. Εντούτοις, εφόσον οι 56 από τις 61 εταιρείες που συμμετείχαν σε μια ανάλογη μελέτη δήλωσαν ότι θα εφαρμόσουν την τετραήμερη εργασία μετά το πέρας του ερευνητικού προγράμματος, ίσως αυτό που απομένει είναι να δούμε πώς μεταφράζεται αυτό σε πειραματικό στάδιο στα εγχώρια δεδομένα.
Ενδεχομένως, η κοινωνία μας να μην είναι έτοιμη για να υποδεχτεί κάτι τέτοιο και το πιθανότερο είναι να πυροδοτηθούν αντιδράσεις από την πλευρά των επιχειρήσεων. Πιθανώς, με την πάροδο του χρόνου, και αφότου λειτουργήσει έμπρακτα το ευέλικτο μοντέλο εργασίας σε λοιπές ευρωπαϊκές χώρες, να ακολουθήσουμε κι εμείς με τη σειρά μας.
Με πολύ αργούς ρυθμούς, παραμορφωτικά και με πολλά εμπόδια στο διάβα μας.