Τι έχει συμβεί και πολλοί Millennials αρνούνται κατηγορηματικά να κάνουν παιδιά, αλλά επιλέγουν να υιοθετούν κατοικίδια και να επενδύουν συναισθηματικά σε αυτά;
Βλέπουμε όλο και συχνότερα τους Millennials να αποφεύγουν την όποια συζήτηση για παιδιά, παρά το γεγονός πως δημιουργούν δεσμούς, συγκατοικούν και επενδύουν σε ένα κοινό μέλλον με έναν ή μία σύντροφο.
Αρχικά, ας ξεκαθαρίσουμε πως δεν διακατεχόμαστε σταδιακά από έναν μαζικό αντιναταλισμό που αφορά το ανθρώπινο είδος.
Αντιθέτως, ο συνδυασμός διάφορων παραγόντων οδήγησε κάποια μέλη από την πλέον «παραγωγική» γενιά των Millennials να εγκαταλείψουν το όραμα των απογόνων και να στραφούν σε άλλες μορφές συγκρότησης οικογένειας, στην οποία πρωταγωνιστικό ρόλο πολλές φορές έχουν οι ίδιοι και τα κατοικίδια τους.
Double Income No Kids
H νέα τάση που έχει παρουσιαστεί και περιγράφει ακριβώς το παραπάνω είναι το μοντέλο «DINK».
Πρόκειται για ζευγάρια που και τα δύο μέρη εργάζονται, αλλά επιλέγουν να μην κάνουν παιδιά με στόχο να επενδύουν τα χρήματά τους κυρίως σε εμπειρίες ζωής, όπως τα ταξίδια. Κοινώς, προσβλέπουν σε μία συντροφική ζωή, η οποία βασίζεται στις απολαύσεις και την οικονομική ελευθερία, δίχως τις ευθύνες και τα άγχη που φέρνει ένα παιδί.
Αντ’ αυτού, επιλέγονται τα κατοικίδια, τα οποία έχουν λιγότερες ανάγκες από ένα παιδί, είναι σαφώς πολύ πιο οικονομικά και αφήνουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο. Λειτουργούν ως ένα κοινό σημείο αναφοράς για την ανάγκη παροχής φροντίδας για το ζευγάρι και υποκαθιστούν το πιθανό «κενό» ενός παιδιού.
Προς μία πολυδύναμη ερμηνεία
Οι διάφοροι φορείς ηθικών πανικών θα αποδώσουν τη στροφή σε αυτό το οικογενειακό μοντέλο είτε στην οικονομία είτε στον εγωισμό. Στην πράξη, όμως, τα πράγματα είναι εξαιρετικά πιο σύνθετα.
Αρχικά, η όποια ανάλυση δεν θα πρέπει να εγκλωβίζεται στη μονομερή ανάγνωση των προβληματικών μίας συγκεκριμένης κοινωνίας ή της ίδιας της οικονομίας. Η συγκεκριμένη τάση είναι παγκόσμια και όχι εθνική, άρα δεν θα πρέπει να συνδεθεί με τις όποιες ανησυχίες που σχετίζονται με την ελληνική δημογραφική κρίση. Παρακάτω θα παραθέσουμε τους διάφορους παράγοντες που συμβάλλουν στο οικογενειακό μοντέλο «DINK».
Καριέρα και εξορθολογισμός
Ας ξεκινήσουμε από το γεγονός πως οι Millennials αποτελούν τη γενιά με την υψηλότερη κατοχή πτυχίων στην ανθρώπινη ιστορία μέχρι σήμερα. Άρα, ένα μεγάλο κομμάτι της ενστερνίζεται -ως αποτέλεσμα της αργής επαγγελματικής ανάπτυξης- αυτό που ονομάζουμε «κουλτούρα του οικογενειακού προγραμματισμού».
Σε αντίθεση με άλλες γενιές, οι Millennials δεν θέλουν ένα παιδί που ήρθε από το πουθενά, διότι αυτό θα ανακόψει τις όποιες προσπάθειες για επαγγελματική εδραίωση. Αντιθέτως, θέλουν να σχεδιάζουν προσεχτικά το κάθε βήμα τους, να έχουν τον έλεγχο των καταστάσεων και ταυτόχρονα να μπορούν να ανταποκριθούν στις προκλήσεις.
Σε έναν κόσμο που χαρακτηρίζεται από επιτάχυνση, ένα παιδί σε μικρή ηλικία μπορεί να σηματοδοτήσει το τέλος μίας πολλά υποσχόμενης καριέρας.
Υψηλή εξατομίκευση
Ένας δεύτερος λόγος για τον οποίο πολλοί νέοι σήμερα δεν θέλουν παιδιά, είναι η μετατόπιση των αναπτυξιακών σταδίων λόγω της υψηλής εξατομίκευσης που προσφέρει η ύστερη νεωτερικότητα (ή υπερ-νεωτερικότητα κατά άλλους, όπως ο Γάλλος φιλόσοφος Gilles Lipovetsky).
Από τη στιγμή που οι ζωές μας σταμάτησαν να έχουν ένα γραμμικό, δηλαδή ένα προδιαγεγραμμένο, μέλλον και έγιναν πολυδύναμες, αυτομάτως άλλαξε και ο τρόπος με τον οποίο μεγαλώνουμε.
Αυτό δεν οφείλεται μόνο στην αύξηση του προσδόκιμου ζωής που έρχεται μέσα από τις τεχνολογικές βελτιώσεις και τον αυτοματισμό, αλλά και στη διάρκεια που αποκτά η εκπαίδευση. Για πολλούς νέους αγγίζει τις τρεις δεκαετίες αν αναλογιστούμε τη συμμετοχή σε μεταπτυχιακά και διδακτορικά προγράμματα.
Έτσι, οι άνθρωποι τείνουν να πειραματίζονται σε μεγαλύτερο βαθμό, να δοκιμάζουν περισσότερες εμπειρίες και να μην είναι αναγκασμένοι να επιλέξουν από νωρίς τι θέλουν να κάνουν με τη ζωή τους.
Το κυνήγι της αιώνιας νεότητας
Μία διάσταση του παραπάνω είναι και το επονομαζόμενο «κυνήγι της αιώνιας νεότητας». Πρόκειται για το πολιτισμικό άγχος του να παραμένουμε όσο περισσότερο γίνεται νέοι, αυτόνομοι, όμορφοι και λαμπεροί.
Ο ερχομός ενός παιδιού είναι η στιγμή κατά την οποία μετατοπίζεται το επίκεντρο της ύπαρξής μας από το «Εγώ» στον/στην «Άλλον/ην».
Έτσι, πολλοί Millennials για να μην γίνουν οι αδιάφοροι και απόντες γονείς που μπορεί να αντιμετώπισαν οι ίδιοι, επιλέγουν είτε να μην αναλάβουν ποτέ αυτόν τον ρόλο είτε να τον μεταθέσουν για τη στιγμή που νιώθουν έτοιμοι. Άλλωστε, σήμερα η τεχνολογία επιτρέπει την κατάψυξη ωαρίων και άρα αποσυνδέει τη μητρότητα από τον βιολογικό κύκλο της περιόδου.
Το τραύμα των πολυ-κρίσεων
Οι Millennials γεννήθηκαν σε μία εποχή ευημερίας, όμως κατά την ενηλικίωσή τους ήρθαν αντιμέτωποι με έναν κόσμο γεμάτο διακινδυνεύσεις. Θα πρέπει να πούμε σε αυτό το σημείο πως κάθε κρίση ενεργοποιεί έναν ψυχικό αμυντικό μηχανισμό ο οποίος ονομάζεται «παλινδρόμηση» (regression).
Σύμφωνα με αυτόν, για να διαχειριστεί ένα άτομο την πίεση ή το άγχος, «επιστρέφει» σε ένα πρότερο αναπτυξιακό στάδιο. Ας σκεφτούμε γιατί όταν είμαστε άρρωστοι αναζητάμε το φαγητό της μητέρας μας ή γιατί όταν κάτι μας τρομάζει φωνάζουμε «μαμά» ή «μπαμπά».
Η οικονομική κρίση ήταν το πρώτο πραγματικό χαστούκι που δεχτήκανε οι Millennials, ενώ ακολούθησαν η πανδημία της Covid-19 και η κλιματική κρίση.
Το γεγονός πως θα έπρεπε να εργάζονται πολύ περισσότερο και σκληρότερα για να ανταγωνιστούν τις προηγούμενες γενιές, την ώρα που ήδη είχαν καταβάλει έναν σημαντικό βαθμό προσπάθειας μέσω των σπουδών, εξηγεί ένα μέρος της ματαίωσης και γιατί κατηγορούνται από πολλούς ως «μη ενήλικες».
Αυτό μπορεί να εντοπιστεί και πολιτισμικά αν κοιτάξει κάποιος πόσο συχνή είναι η αναζήτηση στο Google «Why Millennials look younger». Από την άλλη πλευρά, η Gen-Z που γεννήθηκε σε έναν κόσμο πολυ-κρίσεων βασίστηκε στο να μεγαλώσει γρηγορότερα και να ενσωματώσει άλλα άγχη, με αποτέλεσμα να δείχνουν πολλές φορές μεγαλύτεροι από τους Millennials. Αν και νωρίς, μία παρόμοια τάση αποτυπώνεται και για τη γενιά Alpha.
Οικονομία και κατανάλωση
Ιδιαίτερα διαδεδομένα είναι τα memes τα οποία εστιάζουν στην αδυναμία απόκτησης ιδιόκτητης κατοικίας από τους Millennials σε αντίθεση με τις προηγούμενες γενιές.
Πηγή: cheezburger
Η άρνηση απόκτησης παιδιού, λοιπόν, γίνεται και για οικονομικούς λόγους, ώστε τα πρόσθετα έξοδα που θα φέρει να μην οδηγήσουν σε περικοπές από μία άνετη ζωή ή έναν ασφυκτικό και μη βιώσιμο δανεισμό.
Για τους Millennials η κατανάλωση δεν εστιάζει σε τόσο μεγάλο βαθμό στα ακριβά brands όσο στις εμπειρίες. Οι έρευνες αγοράς έχουν αποτυπώσει πως τα κεφάλαιά τους τα δαπανούν σε ταξίδια, συναυλίες, εστιατόρια και προϊόντα που δημιουργούν περισσότερο συγκίνηση (π.χ. κάτι σχετικό με τα Pokémon ή τη nerd culture), παρά την αίσθηση οικονομικής ισχύος λόγω της περίοπτης κατανάλωσης σε αντίθεση με την Gen-Z, η οποία αποτελεί εξαιρετικά ισχυρή βάση των ακριβών brands.
Νιχιλισμός και κλιματική κρίση
Τέλος, υπάρχει μία μικρή μερίδα ζευγαριών, η οποία δεν θέλει παιδιά λόγω καθαρής απαισιοδοξίας για το μέλλον.
Αυτή η στάση οφείλεται κατά ένα μέρος στα βιώματα και τις ανησυχίες για το μέλλον και κατά ένα άλλο κομμάτι στις επιδράσεις των δυστοπικών αφηγήσεων.
Δεν μπορούν να φανταστούν να καταδικάζουν τους απογόνους τους σε έναν μάταιο κόσμο που καθημερινά θα γίνεται πιο θερμός, πιο απρόβλεπτος και με λιγότερους πόρους λόγω της κλιματικής κρίσης που θα θυμίζει την αχανή Wasteland του Mad Max.
Έτσι, επιλέγουν -προς το παρόν τουλάχιστον- να συμβάλλουν στη μελλοντική μείωση του πληθυσμού με τον δικό τους τρόπο.