Τι είναι η το age shaming η αλλιώς ηλικιακή διάκριση; Πόσοι το κάναμε άθελά μας και πόσοι μας το έκαναν και το θεωρήσαμε φυσιολογικό;
Πριν ξεκινήσω να γράφω και να αναλύω οποιοδήποτε θέμα μου ανατεθεί, βομβαρδίζω πάντα τον εαυτό μου με μια σειρά ποικίλων ερωτημάτων. Ίσως, αυτός είναι ένας τρόπος ώστε να κατανοήσω πλήρως το εκάστοτε ζητούμενο και να προσεγγίσω όσο το δυνατόν πιο αντικειμενικά το άρθρο που αναλαμβάνω. Μόλις, λοιπόν, έμαθα ότι το επόμενο άρθρο μου θα είναι αφιερωμένο στο φαινόμενο του age shaming/ageism, οι ακόλουθες σκέψεις στροβιλίζονταν για αρκετές μέρες στο μυαλό μου:
Πόσες φορές έχω υποστεί εγώ η ίδια age shaming χωρίς να το καταλάβω; Πόσες φορές έχω κάνει κι εγώ στερεοτυπικά σχόλια για την ηλικία κάποι@; Γιατί οι άνθρωποι έχουμε πάντα την τάση να κατηγοριοποιούμε τους άλλους με βάση την ηλικία τους; Μήπως η ηλικία δεν σχετίζεται ούτε στο ελάχιστο με την πραγματική μας αξία;
Η σημασία και ο αντίκτυπος του age shaming/ageism
Ο όρος ageism επινοήθηκε το 1969 από τον γεροντολόγο Robert N. Butler, προκειμένου να περιγράψει τις διακρίσεις εις βάρος των ηλικιωμένων. Με την πάροδο του χρόνου και καθώς τα ηλικιακά στερεότυπα κερδίζουν έδαφος στη σύγχρονη κοινωνία, ο όρος ageism έχει αποκτήσει μια ευρύτερη χροιά αντικατοπτρίζοντας κάθε φαινόμενο ηλικιακής προκατάληψης, είτε εκείνη αφορά ενήλικες και ηλικιωμένους είτε παιδιά και εφήβους.
Αν και εκ πρώτης όψεως το συγκεκριμένο ζήτημα φαντάζει για πολλ@ μια μικρή κουκίδα στο «χάρτη» των προκαταλήψεων, η πραγματικότητα έχει αποδείξει πολλές φορές ότι οι ηλικιακές διακρίσεις κυριαρχούν σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινότητάς μας. Αυτό συμβαίνει, διότι προκαλεί τεράστιο αντίκτυπο στην ψυχική και κοινωνική μας ευμάρεια, την εξέλιξη και την πρόοδο μας σε κάθε επίπεδο. Με λίγα λόγια;
Η κοινωνική καταπίεση σε όλο της το μεγαλείο
Το φαινόμενο του age shaming υπάρχει παντού γύρω μας. Εκδηλώνεται είτε με άμεσο και χυδαίο τρόπο, είτε με μια σειρά συμπεριφορών που πλέον έχουν συστηματοποιηθεί. Και μάντεψε. Ο γυναικείος πληθυσμός είναι για ακόμα μια φορά ο «εύκολος» στόχος.
Εξάλλου, όλ@ γνωρίζουμε ότι ένας ώριμος άντρας θεωρείται πάντα διακεκριμένος και ελκυστικός (;) ενώ μια γυναίκα μετά τα 40 χάνει κάθε αξία της. Από τη μια πλευρά, λοιπόν, συναντάμε σχόλια του τύπου «για την ηλικία της, καλά κρατιέται», «δεν ντρέπεται να φοράει αυτά τα ρούχα μεγάλη γυναίκα;» ή «δεν ντρέπεται να βγαίνει με κάποιον 10 χρόνια μικρότερό της, θα μπορούσε να είναι γιός της».
Στη δεύτερη περίπτωση, τα πράγματα περιπλέκονται, αλλά ΕΥΤΥΧΩΣ ο χώρος των ΜΜΕ και της πολιτικής είναι εδώ για να μας θυμίζουν ότι γυναίκες άνω των 40 ή 50 ετών θα αποτελούν πάντα μειοψηφία. Πόσες φορές γυναίκες χάνουν ρόλους επειδή απλά έχουν μεγαλώσει, και τη θέση τους παίρνουν γυναίκες πολύ μικρότερες τους για να παίξουν ρόλους πολύ μεγαλύτερων τους; Όπως φαίνεται, στα media απλά δεν «πουλάει» και στην πολιτική οι γυναίκες άνω των 40 έχουν θέση μόνο στο σπίτι, δίπλα στην κατσαρόλα.
Reverse ageism και Gen Z
Ίσως δεν περίμενες αυτή την έκβαση, αλλά η Gen Z συνδέεται πιο άμεσα από ποτέ με το φαινόμενο του ageism. Αν και οι ηλικιακές διακρίσεις προς τις νεότερες γενιές βρίσκονταν πάντα στο προσκήνιο, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια ραγδαία όξυνση του συγκεκριμένου φαινομένου.
Μην πας πολύ μακριά, πάρε για παράδειγμα το εργασιακό περιβάλλον ή την πολιτική σκηνή, όπου τα ηλικιακά στερεότυπα εις βάρος των νέων εξαπλώνονται με φρενήρεις ρυθμούς. Αλήθεια, πόσες φορές έχεις αισθανθεί μειονεκτικά επειδή ήσουν η/ο νεότερη/ος στη δουλειά – ανεξαρτήτως αν το βιογραφικό και οι γνώσεις σου είναι κλάσης ανώτερα από των προϊσταμένων σου; Πόσες φορές έχει νιώσει να σε απορρίπτουν λόγω της νεαρής ηλικίας σου;
Πόσες φορές έχεις ακούσει την έκφραση: «Οι νέοι δεν ξέρουν τι σημαίνει να δουλεύεις σκληρά»; ή «Είσαι πολύ μικρ@ για να ασχοληθείς με την πολιτική;» Εγώ, αμέτρητες φορές.
Μπορούμε να βάλουμε ένα «τέλος» σε αυτό το φαινόμενο;
Φυσικά και μπορούμε. Η λέξη-κλειδί στη συγκεκριμένη απάντηση είναι η αποδοχή. Αποδοχή του ότι η αξία μας δεν αντικατοπτρίζεται σε νούμερα. Αποδοχή του ότι η αξία μας δεν συνδέεται με τη νεότητα ή τη φυσική μας εμφάνιση. Αποδοχή του ότι μπορούμε να κάνουμε και να είμαστε όσα έχουμε ονειρευτεί, χωρίς να δίνουμε την παραμικρή σημασία σε ηλικιακά στερεότυπα και κακεντρεχή σχόλια που το μόνο που κρύβουν είναι ανασφάλεια.
Κάποτε διάβασα σε ένα άρθρο την ακόλουθη φράση: “The only shame in shaming is being a shamer”. Δεν βρίσκω πιο κατάλληλο τρόπο για να γράψω τον επίλογο του συγκεκριμένου θέματος.