Πόσο κοστίζει ένα πτυχίο;
Οι «αιώνιοι φοιτητές» αποτελούν ένα φαινόμενο που συναντάται σε πολλές χώρες παγκοσμίως. Φαίνεται, όμως, να είναι πιο διαδεδομένο στην Ελλάδα. Εκτός από αντικείμενο συζήτησης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, οι αιώνιοι φοιτητές αποτελούν ένα ιδιαίτερα αμφιλεγόμενο ζήτημα, ως προς το γιατί υφίστανται, ποιος φοιτητής μπορεί να χαρακτηριστεί έτσι και πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί το εν λόγω φαινόμενο.
Είναι δεδομένο, λοιπόν, πως πρόκειται για ένα από τα πιο πολύπλοκα σημεία στο εκπαιδευτικό σύστημα – αλλά και στην ελληνική κοινωνία, συνολικά.
Ποιους ονομάζουμε «αιώνιους φοιτητές»;
Ως «αιώνιοι φοιτητές» ορίζονται οι σπουδαστές που, μετά το πέρας ενός μεγάλου χρονικού διαστήματος από το υποχρεωτικό πλαίσιο της τετραετίας, δεν έχουν ολοκληρώσει τις σπουδές τους.
Σύμφωνα με το Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Εθνικό Σύστημα Ποιότητας (ΟΠΕΣΠ), το 43.6% των φοιτητών στην Ελλάδα θεωρείται πως είναι αιώνιοι ή «λιμνάζοντες», με την επίσημη ορολογία.
Η Ελλάδα βρίσκεται στις πρώτες θέσεις πανευρωπαϊκά, ως προς το φαινόμενο αυτό, και μάλιστα επί πολλές δεκαετίες.
Τα αίτια της «γέννησης» των αιώνιων φοιτητών κατατάσσονται σε ποικίλες κατηγορίες
Ενδεικτικά, υπάρχουν «αιώνιοι φοιτητές», που έχουν δυσκολευτεί με την ύλη του προγράμματος σπουδών, αποτυγχάνοντας, έτσι, στα μαθήματα. Παράλληλα, πολλοί φοιτητές αντιμετωπίζουν σοβαρές οικονομικές δυσκολίες, οι οποίες τους «αναγκάζουν» να εργάζονται σε πλήρες εργασιακό ωράριο, μένοντας πίσω στις σπουδές τους.
Στην εξίσωση εισέρχονται κι άλλα τυχόν σοβαρά οικογενειακά ζητήματα ή προβλήματα υγείας, που αποτελούν τροχοπέδη για την ομαλή ολοκλήρωση των σπουδών. Επιπλέον, συναντάμε κάτι, το οποίο για την ελληνική κοινωνία αποτελεί ακόμη «ταμπού»: Το να μην αρέσει στον φοιτητή/φοιτήτρια/φοιτητ@ το αντικείμενο σπουδών, στο οποίο εισήχθη.
Ακόμη, πολλά παιδιά έχουν παραμελήσει ή/και εγκαταλείψει τις σχολές στις οποίες σπουδάζουν λόγω αφόρητης γονικής πίεσης να περάσουν κάπου που δεν ήθελαν πραγματικά. Αυτό οφείλεται, ενδεχομένως, στην εμφυτευμένη από την κοινωνία αντίληψη του Πανεπιστημίου ως «μονόδρομος». Τέλος, ενδέχεται να συμβαίνει απλά επειδή αυτό που νόμιζαν ότι ήθελαν, δεν ήταν αυτό που πίστευαν.
Συνεπώς, οι «αιώνιοι φοιτητές» δεν είναι ένα απλό και επιφανειακό ζήτημα. Πίσω από την αδυναμία κάθε φοιτητή να ολοκληρώσει σε ένα φυσιολογικό χρονικό πλαίσιο τις σπουδές του, κρύβεται τουλάχιστον ένα από τα προαναφερθέντα προβλήματα.
Η πολιτικάντικη εργαλειοποίηση του φαινομένου με στόχο την υποβάθμιση του δημόσιου Πανεπιστημίου
Η δημόσια συζήτηση για τους «αιώνιους φοιτητές», συχνά παγιδεύεται σε ημιμαθείς σχολιασμούς και επικίνδυνες γενικεύσεις.
Πολιτικοί και δημοσιογράφοι από τον συντηρητικό χώρο βάζουν στο ίδιο καλούπι όλους τους φοιτητές, χαρακτηρίζοντάς τους «τεμπέληδες» που ζουν εις βάρος του κράτους (λες και ο λόγος που το ΕΣΥ καταρρέει δεν είναι η κρατική εγκατάλειψη, αλλά οι φοιτητές που αργούν να τελειώσουν το Πανεπιστήμιο).
Συγκεκριμένα, είδαμε μία καθαρή στοχοποίηση εις βάρος αυτών των φοιτητών από την κυβέρνηση της ΝΔ και την τέως υπουργό Παιδείας, Νίκη Κεραμέως, η οποία προέβη σε παραπληροφόρηση και παραποίηση στοιχείων ως προς το ζήτημα αυτό.
Αυτή η επίθεση μεταλαμπαδεύτηκε και στην πράξη, με το νομοσχέδιο διαγραφής φοιτητών από το πανεπιστήμιο στο πλαίσιο ν+2. Έτσι, προβλέπεται η υποχρεωτική διαγραφή κάθε φοιτητή από το τμήμα, εφόσον δεν καταφέρει να ολοκληρώσει τις σπουδές του 2 χρόνια μετά την απαραίτητη χρονική περίοδο των 4 ετών.
Χρειάζεται, αντ’ αυτού, να θεσπιστούν άμεσα μεταρρυθμίσεις για τη στήριξη των φοιτητών, ώστε να ολοκληρώσουν ομαλά τις σπουδές τους.
Τέτοια μέτρα, μεταξύ άλλων, θα μπορούσαν να είναι: Η πρόσβαση σε άλλα τμήματα ΑΕΙ, η επαγγελματική κατάρτιση και η οικονομική υποστήριξη για να ζουν αξιοπρεπώς, χωρίς να χρειάζεται να εργάζονται αδιάκοπα.
Εντούτοις, είδαμε την απερχόμενη – και ίσως επερχόμενη – κυβέρνηση της ΝΔ να πολεμά ξανά το δημόσιο Πανεπιστήμιο και τη νέα γενιά, στερώντας της το δικαίωμα στις σπουδές μετά από ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.
Εδώ αξίζει να επισημανθεί, πως ενώ με το ένα χέρι η ΝΔ διαγράφει φοιτητές από τα Πανεπιστήμια, με το άλλο εμποδίζει μαθητές από το να εισέλθουν στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, μέσω της μεγάλης μείωσης των εισακτέων – υπαρξιακό πρόβλημα για πολλά Πανεπιστημιακά Ιδρύματα.
Κι ενώ η κυβέρνηση υποστηρίζει πως απελευθερώνει τα παιδιά από τον προαναφερθέντα κοινωνικό μονόδρομο του Πανεπιστημίου, στην ουσία τα στέλνει σε ιδιωτικά κολλέγια, διατηρώντας, ταυτόχρονα, τραγικά υποχρηματοδοτούμενα τα ΔΙΕΚ.
Αυτό που συνήθως δεν μπορούμε να διακρίνουμε στο ζήτημα των «αιώνιων φοιτητών» είναι πως δημιουργήθηκε από πολιτικές και κοινωνικές παθογένειες, δημιουργώντας νέα προβλήματα
Το θεμελιώδες αυτό ζήτημα είναι πολυπαραγοντικό: Η ψευδαίσθηση του μονόδρομου του Πανεπιστημίου, η αδυναμία – ίσως και αδιαφορία – του κράτους να την αντιμετωπίσει και να προσφέρει πληθώρα σοβαρών επαγγελματικών εναλλακτικών στη νεολαία κ.ά.
Όλα αυτά οδήγησαν στην εφαρμογή πολιτικών που, ναι, ίσως εξαλείψουν αυτό το φαινόμενο, θυσιάζοντας τη δημόσια παιδεία, προκαλώντας την τερατογέννεση νέων και δυσκολότερων ζητημάτων. Συγχρόνως, είναι επιτακτική ανάγκη αντί για φραγμούς, να εφαρμοστούν κίνητρα και νέες προοπτικές.
Ποιο θα είναι το αύριο των παιδιών που θα διαγραφούν από τη σχολή τους; Ποιος θα τους εγγυηθεί ότι θα βρουν μια εναλλακτική βιοποριστική επιλογή; Τι θα συμβεί στα τμήματα που κινδυνεύουν να κλείσουν τα επόμενα χρόνια εξαιτίας της μείωσης των φοιτητών;
Πώς, γι’ άλλη μια φορά, μέσα από την «επίλυση» ενός προβλήματος καταφέραμε να γεννήσουμε πολλά περισσότερα;