Ένα φάντασμα πλανιέται πάνω στην Ευρώπη. Το φάντασμα της ακροδεξιάς. Από την πολιτική μέχρι την μουσική, η alt-right ρητορική είναι πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας και όπως όλα δείχνουν, το κομμάτι αυτό θα μεγαλώσει και άλλο.
Δύο μήνες πριν από τις Ευρωεκλογές, οι προβλέψεις για τα αποτελέσματα τους είναι δυσοίωνες. Όλες οι δημοσκοπήσεις βλέπουν άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων.
Σύμφωνα μάλιστα με έρευνα του Simon Hix, τα ακροδεξιά κόμματα θα είναι πρώτη δύναμη σε εννέα χώρες της Ευρώπης. Ο «Εθνικός Συναγερμός» της Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία, το Vlaams Belang στο Βέλγιο, τα «Αδέλφια της Ιταλίας» της Τζόρτζια Μελόνι στην Ιταλία, το PVV του Γκέερτ Βίλντερς στην Ολλανδία είναι μερικά μόνο από τα κόμματα που αποκτούν όλο και περισσότερους υποστηρικτές.
Ο λόγος δεν είναι πάντα ιδεολογικός. Δεν πάνε στις κάλπες μόνο οι ακροδεξιοί εξτρεμιστές, ή οι οργανωμένοι νεοναζί. Πολλά άτομα θα δώσουν την ψήφο τους στα προαναφερθέντα κόμματα, γιατί είναι δυσαρεστημένα με την τωρινή κατάσταση, το υψηλό κόστος ζωής που συνεχώς ανεβαίνει, την κλιματική κρίση, την ανισότητα σε κάθε επίπεδο και αγοράζουν το παραμύθι που τους πωλούν επίδοξοι πολιτικοί γελωτοποιοί και παρασύρονται στο να νομίζουν ότι η λύση στα παραπάνω είναι η στροφή προς την ακροδεξιά.
Κάτι τέτοιο, ωστόσο, δεν θα μπορούσε να απέχει περισσότερο από την πραγματικότητα.
Το αν η ποπ κουλτούρα συμβάλλει στη διαιώνιση αυτή της κατάστασης ή αν απλώς αντικατοπτρίζει την ήδη διαταραγμένη κοινωνία, δεν είναι κάτι που μπορεί να απαντηθεί με ευκολία. Είναι λίγο σαν να αναρωτιόμαστε εάν η κότα έκανε το αυγό ή το αυγό την κότα.
Με σιγουριά όμως μπορούμε να πούμε ότι τα ελληνικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης σήμερα κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους για να καλλιεργήσουν κλίμα ώστε να ανθίσει η ακροδεξιά. Θέλουν να εξυπηρετήσουν συμφέροντα; Σίγουρα, πάντως, το κάνουν για τηλεθέαση.
Είναι γνωστό πως σήμερα τα υψηλά νούμερα τηλεθέασης υπερισχύουν κάθε ηθικής και λογικής. Όμως την ώρα που ο κάθε καναλάρχης κοιτάει την τσέπη του, χτίζονται συνειδήσεις. Και το να βγαίνουν στα κανάλια «αγανακτισμένοι πολίτες» διαμαρτυρόμενοι για την κατάσταση στον Άγιο Παντελεήμονα, όπως συνέβη το 2009 και τελικά αποδείχθηκε πως επρόκειτο για μέλη νεοναζιστικών συμμοριών, σίγουρα καλό δεν κάνει.
Έρχεται η τραπ και γκλαμουροποιεί τον ρατσισμό, τον μισογυνισμό, την ματσίλα και το έγκλημα.
Αυτή όμως δεν ήταν η μοναδική φορά που το μεταναστευτικό αντιμετωπίστηκε με αυτόν τον τρόπο από τα Μέσα. Ένα τόσο πολύπλοκο ζήτημα ανέκαθεν προσεγγιζόταν επιφανειακά, με την αύξηση των μεταναστευτικών ροών να συσχετίζεται στα κανάλια με μεγαλύτερη εγκληματικότητα, με τρομολαγνεία και υπέρμετρη ξενοφοβία.
Κάθε αιτών/αιτούσα ασύλου παρουσιάζεται σαν κίνδυνος, ως ένας θύτης από τον οποίο πρέπει να προστατευθούμε. Τυχαίο που σε κάθε έγκλημα από αλλοδαπό αναφέρεται πρώτα από όλα η καταγωγή του δράστη;
Ακόμα όμως και σε ψυχαγωγικές εκπομπές δίνεται βήμα σε ανθρώπους να εκφράσουν ομοφοβικές, ρατσιστικές, σεξιστικές απόψεις, για να τους «καταδικάσουν» τη μια μέρα οι παρουσιαστές και να τους ξαναβγάλουν σε ζωντανή σύνδεση και την επόμενη μέρα, και την μεθεπόμενη και πάει λέγοντας, δίνοντας χώρο σε κακοποιητικές απόψεις
Ο κόσμος αντιδράει σε όλα αυτά. Και η αντίδρασή του θα εκδηλωθεί σε κάθε πτυχή της ζωής του, από την ψήφο του –ή την αποχή– μέχρι τον τρόπο που επιλέγει να ψυχαγωγείται.
Η μουσική ανέκαθεν είχε και πολιτικό χαρακτήρα. Η ραπ για παράδειγμα στην βάση της είναι αντιρατσιστική-αντιφασιστική. Τη στιγμή που η αντίδραση στο σύστημα είναι επιτακτικότερη από ποτέ, έρχεται η τραπ και γκλαμουροποιεί τον ρατσισμό, τον μισογυνισμό, την ματσίλα και το έγκλημα.
Τι και αν μετράμε την μία γυναικοκτονία μετά την άλλη, τράπερς τραγουδούν στίχους όπως «στο μ***ί πατάω μπουνίδι» (KONTRA / LOUMIDIS – iLLEOo) και «ξέρεις ότι θα σε σκότωνα, αν με πλήγωνες θα το ‘κανα» (OJ – Light). Και το κοινό τους αποθεώνει.
Δεν φταίει βέβαια η τραπ. Φταίει το σύστημα που την στηρίζει, την προωθεί, την βραβεύει. Ποιος μπορεί άλλωστε να ξεχάσει το ντροπιαστικό περιστατικό στα βραβεία MAD, όταν δύο από τους πιο δημοφιλείς Έλληνες τράπερς, Light και Snik, πιάστηκαν στα χέρια προκαλώντας πανικό στους παρευρισκόμενους.
Και τι έγινε; Τους έδιωξαν και λίγες μέρες μετά έβγαλαν νέους δίσκους.
Πώς μπορούμε, λοιπόν, να μιλάμε για έκπληξη όταν τα περιστατικά βίας από ανηλίκους είναι πλέον καθημερινά; Σύμφωνα μάλιστα με τα επίσημα στοιχεία της ΕΛ.ΑΣ, τα περιστατικά παραβατικότητας ανηλίκων το 2023 ήταν περισσότερα από 10.700, ενώ το 2024 ο αριθμός αναμένεται κατά πολύ μεγαλύτερος. Από λεκτικές επιθέσεις σε σχολεία, μέχρι ακραίας μορφής εκφοβισμό και σωματική κακοποίηση, η ακροδεξιά ρητορική απλώνει τα πλοκάμια της και τελικά προσηλυτίζει ακόμα και μικρά παιδιά.
Αν για κάποιο άτομο η στροφή προς την ακροδεξιά φαίνεται σαν μια πιθανή λύση στα αναρίθμητα προβλήματα της καθημερινότητας, μια αναδρομή στην ιστορία είναι αρκετή για να τον/την κάνει να καταλάβει ότι κάτι τέτοιο όχι μόνο δεν θα επέφερε την επιθυμητή αλλαγή, αλλά την απόλυτη καταστροφή.