Το “Urbanum” είναι ο δίσκος που ακούγοντας τον κανείς δεν νιώθει το ίδιο και αυτό είναι μαγεία.
Ήταν καλοκαίρι του 2021. Όταν έφτασα στη Λάρισα, κατάλαβα πόσο με ενοχλούσε το χαλασμένο κλιματιστικό του αυτοκινήτου. Ανοιχτά παράθυρα και καυτός αέρας με το GPS να παραμιλά στροφές και αποστάσεις. Σε εκείνο το χωριό, που όταν νύχτωσε ένα φωτοστέφανο κάλυψε τα βουνά που έκρυβαν τον Βόλο, άκουσα πρώτη φορά κάποια από τα κομμάτια εκείνα που τελικά έγιναν ο δίσκος που ονομάστηκε “Urbanum” και κυκλοφόρησε στην τελευταία ανάσα του 2023.
Όπως τότε, έτσι και τώρα, ακούγοντας τις δώδεκα ιστορίες που αφηγείται ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου σκέφτομαι αυτά που ο ίδιος έγραψε για να προλογίσει την εργασία του κι ένα μικρό φτερούγισμα χαροπαλεύει μέσα μου: “Δεν αναπαύομαι, είμαι ακόμη ανήσυχος και – με 64 χρόνια στην πλάτη – παραδίδω την πιο απερίγραπτη δισκογραφική μου εργασία”.
Αυτό το “απερίγραπτο” ένιωσα ότι ήρθε για να περιγράψει όλα εκείνα που χαράζονται μέσα μας – άλλοτε πιο βαθιά κι άλλοτε πιο επιφανειακά – την τελευταία αργόσυρτη ημερολογιακή περίοδο που τρέχει με ιλιγγιώδη ταχύτητα.
“Βασικό στοιχείο της τέχνης, είναι να κάνει οικείο το ανοίκειο”, μου είχε πει τότε και αυτό κάπως υποσυνείδητα με “αναγκάζει” να ακούω ξανά και ξανά το “Urbanum”.
Τριάντα μόλις χρόνια μετά την “Αγία Νοσταλγία”, πληκτρολογώ τη λέξη “Urbanum”, σε διάφορες δικές μου αυθαίρετες παραλλαγές. Προφανώς, η υπομονή μου εξαντλήθηκε χωρίς να την ανακαλύψω σε κάποιο λεξικό. Υποθέτω, παρ’ όλα αυτά, ότι προέρχεται από το urban, το αστικό περιβάλλον, δηλαδή, και θυμάμαι ξανά την κουβέντα μας.
“Η πορεία προς την εξαφάνιση είναι συνεχής. Η τύφλωση του ανθρώπινου είδους διαπιστωμένη. Ένας λόγος που – σχεδόν ασυνείδητα – περιγράφω εικόνες της φύσης μέσα στα τραγούδια μου, είναι γιατί σκέφτομαι ότι, κάποια στιγμή, πολλά απ’ αυτά τα πράγματα που σήμερα βλέπω, δεν θα υπάρχουν”.
Αναρωτιέμαι αν κάπου εκεί, μεταξύ δηλαδή της κατάληξης της λέξης αυτής και την αγωνία του για τα όσα φυσικά μας περιβάλλουν, κρύβεται η ερμηνεία του τίτλου αυτού…
Ο ίδιος χαρακτηρίζει το νέο αυτό δίσκο, ως: “Ένα μουσικό υβρίδιο με στοιχεία ηλεκτρονικής αλλά και παραδοσιακής φόρμας, με λαούτα και λούπες, με λίγα λόγια και στριφνά και αρκετό οργανικό χώρο για να αναπτυχθούν νέα συναισθήματα”, επιβεβαιώνοντας την πεποίθησή του ότι η μουσική χωρίς λόγια, χαρίζει μεγαλύτερη ελευθερία.
“Αν μπει ο λόγος, υπάρχει ένα αρνητικό και ένα θετικό. Το αρνητικό είναι ότι απ’ την αρχή σε βάζει σε ένα συγκεκριμένο μονοπάτι να βαδίσεις. Το θετικό είναι ότι αν τα λόγια έχουν δύναμη, σε χτυπάνε κατευθείαν στο μυαλό και στην καρδιά. Όπως είναι φανερό, προτιμώ το διφορούμενο και την αφαιρετικότητα, γι’ αυτό και πολλές φορές χρησιμοποιώ λόγια ποιητών”, έχει αναφέρει.
Ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου, όπως έγινε φανερό και στο ντοκιμαντέρ “ΠΕΡΙ-ΛΗΨΗ Τραγούδια στην αγκαλιά της φύσης” που κυκλοφόρησε την προηγούμενη χρονιά αφήνεται στην μπάντα του, αυτοσχεδιάζουν παρέα κι αυτό αποτυπώνεται απόλυτα και σε αυτή τους τη συνεργασία.
“Οι συνεργάτες μου εμφύσησαν ζωή σε μια προσωπική αναταραχή χωρίς συγκεκριμένο στόχο και τους ευχαριστώ”, θα γράψει ο ίδιος.
“Η ποίηση είναι βιωματική κι εγώ – αχ! Μάνα, μάνα μου – φτιάχνω τον κόσμο που θέλω, με τη σιωπή, με τις λέξεις, με το ανώνυμο φτερούγισμα των αποδημητικών πόθων”, ηχοφραφεί στο τραγούδι που φέρει και το όνομα του δίσκου.
Πρόκειται για σύντομα φωνητικά κείμενα χρωματισμένα με τη χαρακτηριστική χροιά της φωνής του που εμφανίζονται απροσδόκητα σε κάποια κομμάτια. Σε ένα, μάλιστα, χρησιμοποιεί απόσπασμα από τη “Μήδεια” του Ευρυπίδη σε μετάφραση Παντελή Πρεβελάκη.
Ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου μοιράζεται μαζί μας μια πρωτοποριακή εργασία, συνδέοντας ακόμη περισσότερο τη φύση με τη μουσική
“Η φύση σου δίνει το μέτρο της. Ζώντας έξω απ’ αυτήν γίνεσαι – αν δεν είσαι προσεκτικός – αμετροεπής”, μου είχε πει εκείνο το απόγευμα που ενθουσιασμένη μπορούσα να δω το Αιγαίο από ένα χωριό έξω από τη Λάρισα.
Είναι πολύ ωραίες οι συναυλίες του Θανάση κι ας τις απολάμβανα περισσότερο κάποια χρόνια πριν, τότε δηλαδή που το άκουσμά του δεν ήταν η επιφανειακή προσπάθεια το να συγκροτήσουν κάποιοι μια “εναλλακτική ταυτότητα”.
Ευτυχώς, ακόμη βρίσκω τρόπους να συγκεντρώνομαι στον ήχο του κι αυτός ο δίσκος είναι μια τέτοια ευκαιρία που μας δίνει απλόχερα. Μια ευκαιρία να δημιουργήσουμε τα πιο δικά μας τοπία, να χτίσουμε τις πιο φανταστικές πολιτείες, είτε βρισκόμαστε σε ένα υπόγειο στο κέντρο της πόλης, είτε κοιτάμε από ψηλά ποτάμια και κορυφές βουνών.
“Το βασικότερο που περιμένω σαν δέκτης απ’ την τέχνη, είναι να μου δημιουργήσει καινούργια συναισθηματικά τοπία”, μου είχε είπε καθώς τον αποχαιρετούσα εκείνο το καλοκαίρι, στην ψύχρα του πρώτου σκοταδιού.
Να γίνουμε αυτοί οι δέκτες. Να αντισταθούμε στη βαρβαρότητα σαν άνθρωποι γυμνοί από εγωισμούς, συμφέροντα και ψευτομεγαλοϊδεατισμούς.