Μαζικές διαδηλώσεις σημειώνονται στη Γερμανία, καθώς οι πολίτες ενώνουν τις δυνάμεις τους για να αντισταθούν στην αυξανόμενη επιρροή του ακροδεξιού AfD, στέλνοντας το ισχυρό μήνυμα: «Η δημοκρατία σε χρειάζεται».
Η Γερμανία συμμετέχει στις διαδηλώσεις, με τους πολίτες να αντιδρούν στον δρόμο στην αυξανόμενη απειλή της ακροδεξιάς σε πόλεις όπως το Μόναχο, το Ανόβερο, η Βρέμη, η Λειψία και άλλες. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι ενώθηκαν και έστειλαν το μήνυμα ότι «Η δημοκρατία σε χρειάζεται».
Το εθνικιστικό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) έχει γνωρίσει ταχεία άνοδο από την ίδρυσή του το 2013. Ενώ αρχικά παρουσιαζόταν ως κοινωνικά συντηρητικό και οικονομικά φιλελεύθερο, το κόμμα στράφηκε γρήγορα προς τα δεξιά.
Με τον συμπρόεδρο Αλεξάντερ Γκάουλαντ να μιλάει για την καταπολέμηση της «εισβολής ξένων», τον Μπγιόρν Χέκε να επαναλαμβάνει παράνομα ναζιστικά συνθήματα το 2021 και την Άλις Βάιντελ να περιγράφει την κουλτούρα μνήμης της Γερμανίας ως «λατρεία της ενοχής», δεν προκαλεί εντύπωση ότι πολλοί συγκρίνουν το AfD με σύγχρονο ναζιστικό κόμμα.
Ένα ανησυχητικό γεγονός ήταν η άνοδος του AfD στις ευρωεκλογές του Ιουνίου, που σοκάρισε το γερμανικό κεντρώο κατεστημένο, καθώς το AfD έγινε η δεύτερη μεγαλύτερη πολιτική δύναμη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το κόμμα κέρδισε σημαντικό ποσοστό από τους νέους: ενώ οι περισσότεροι κάτω των 25 ετών είχαν ψηφίσει το Πράσινο Κόμμα το 2019, το 2024 το 16% ψήφισε AfD, τριπλασιάζοντας το ποσοστό του κόμματος σε αυτή την ομάδα. Αξιοσημείωτο είναι ότι αυτές οι εκλογές επέτρεψαν για πρώτη φορά στους 16- και 17χρονους να ψηφίσουν, μετά από μεταρρυθμίσεις που υποστήριξαν τα αριστερά κόμματα.
«Τρομακτικό και σουρεαλιστικό»
Αν και ανησυχητικό, αξίζει να σημειωθεί ότι το 26% των νέων ψήφισε κεντροαριστερά ή αριστερά κόμματα, ενώ πολλοί εκφράζουν ανησυχία για την άνοδο του AfD. «Είναι πραγματικά, πραγματικά τρομακτικό», λέει η Σβένια, 26 ετών από το Μόναχο. «Όταν όλα αυτά ξεκίνησαν, ήταν σοκαριστικό το ότι αυτό το κόμμα υπήρχε καν ή ότι θα έπαιρνε ψήφους». Τονίζει ότι στη Γερμανία «μεγαλώνεις γνωρίζοντας ότι αυτό είναι μέρος της ιστορίας» και αδυνατεί να καταλάβει την επιθυμία για ένα νέο ακροδεξιό κόμμα. «Δεν θα έλεγα ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται ακριβώς, αλλά κάπως έτσι ξεκίνησε πριν από 100 χρόνια», λέει. «Απλώς δεν μπορώ να το καταλάβω», σημειώνει στο Dazed.
Αυτή η άποψη συμφωνεί με την Γιοχάνα, 28 ετών από το Βερολίνο. «Είναι τρομακτικό και, σε κάποιο βαθμό, σουρεαλιστικό – ποτέ δεν πίστευα ότι οι ακροδεξιές ιδεολογίες θα επέστρεφαν στο προσκήνιο και θα γίνονταν τόσο ευρέως αποδεκτές», λέει. «Πάρτε για παράδειγμα τον Έλον Μασκ που μίλησε σε συγκέντρωση τους, λέγοντας ότι οι Γερμανοί “δεν πρέπει να αισθάνονται πλέον ενοχές για το παρελθόν τους”. Δηλώσεις σαν κι αυτή θα ήταν απαράδεκτες πριν από μερικά χρόνια, αλλά τώρα φαίνονται φυσιολογικές».
Η Σβένια, που επέστρεψε στο Μόναχο το 2021 μετά τις σπουδές της στο Ηνωμένο Βασίλειο, πιστεύει ότι το πολιτικό κλίμα έχει αλλάξει δραστικά. «Έχω δει τόσες πολλές ακροδεξιές διαδηλώσεις από τότε που γύρισα στη Γερμανία – πριν δεν είχα δει καμία», λέει. «Ακόμη και στο Μόναχο, μια πολύ κοσμοπολίτικη πόλη, υπάρχουν τώρα ακροδεξιοί διαδηλωτές.» Προσθέτει ότι είναι «τρομακτικό» να βλέπει τόσους νέους να ψηφίζουν AfD. «Παλιά λέγαμε ότι ήταν οι παλιοί ναζί ή κάτι τέτοιο, αλλά τώρα είναι οι νέοι», λέει.
Η Σβένια εξηγεί ότι το AfD έχει καταφέρει να «στοχεύσει» τη Generation Z μέσω του TikTok, όπως έκανε το κόμμα Reform στο Ηνωμένο Βασίλειο. Σύμφωνα με μελέτη, το AfD είναι το κόμμα που χρησιμοποιεί το TikTok περισσότερο. Ο πολιτικός του AfD, Ulrich Siegmund, έχει 488.000 ακολούθους – πολλούς περισσότερους από τον νυν καγκελάριο Όλαφ Σολτς.
Ο Σάιμον, 25 ετών, δημιουργός πολιτικού περιεχομένου στο Βερολίνο, αποδίδει τη δημοτικότητα του AfD στους νέους στην έλλειψη προοπτικών και στασιμότητα. «Έχουμε μεγαλώσει σε έναν κόσμο που βρίσκεται σε διαρκή κρίση», εξηγεί. «Πολλοί νέοι ψηφίζουν AfD γιατί –σωστά– αισθάνονται ότι κάτι πρέπει να αλλάξει. Αλλά δεν ξέρουν τι ακριβώς, οπότε ψηφίζουν το κόμμα που υπόσχεται την πιο ριζική αλλαγή».
Η Σβένια συμφωνεί και αναφέρει ότι αυτός είναι ο λόγος που το AfD είναι πιο δημοφιλές στην Ανατολική Γερμανία, όπου το κόμμα κέρδισε τις εκλογές στη Θουριγγία το 2024. «Αισθάνονται ότι έχουν αφεθεί πίσω», λέει, προσθέτοντας ότι η Ανατολική Γερμανία έχει παραμεληθεί από τις κυβερνήσεις. «Οι Ανατολικογερμανοί έχουν 11% λιγότερο διαθέσιμο εισόδημα από τους Δυτικογερμανούς», αναφέρει. «Είναι τεράστιο λάθος που έχουν κάνει οι πολιτικοί εδώ».
«Το AfD είναι ένα ρατσιστικό, μισογυνικό, αντισημιτικό, υπερ-καπιταλιστικό κόμμα που δεν θα αλλάξει τίποτα προς το καλύτερο», συνοψίζει ο Σάιμον. «Αλλά η έλλειψη ενός συνεκτικού θετικού οράματος από την αριστερά για την αντιμετώπιση των πολυ-κρίσεων καθιστά το AfD ακόμη πιο δημοφιλές». Προσθέτει ότι η δημοτικότητα του AfD δεν είναι μόνο γερμανικό φαινόμενο, αναφέροντας και άλλες δεξιές προσωπικότητες όπως η Τζόρτζια Μελόνι, ο Γκέερτ Βίλντερς, η Μαρίν Λεπέν και ο Ντόναλντ Τραμπ.
Ωστόσο, υπάρχει ελπίδα. Από το 2024, πραγματοποιούνται πανεθνικές διαδηλώσεις κατά του AfD. Τον Φεβρουάριο, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι διαδήλωσαν στο Βερολίνο εναντίον της απόφασης του ηγέτη της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (CDU), Φρίντριχ Μερτς, να συνεργαστεί με το AfD για την υποστήριξη ενός νομοσχεδίου περιορισμού της μετανάστευσης, παραβιάζοντας την άτυπη συμφωνία να μην συνεργάζονται με την ακροδεξιά.
