Ολοκληρώθηκε η εκδίκαση της αγωγής του Γρηγόρη Δημητριάδη σε βάρος της Εφημερίδας των Συντακτών, των Reporters United και του Θανάση Κουκάκη. Ο κ. Δημητριάδης επέλεξε να μην παραστεί.
Χτες το πρωί, έξω από το κτίριο 4 στα Δικαστήρια της οδού Ευελπίδων, συγκεντρώθηκαν δεκάδες άτομα από μεγάλο κομμάτι του δημοσιογραφικού κόσμου και αλλυλέγγυες/οι ως ένδειξη της αμέριστης στήριξής τους στην ανεξάρτητη, ερευνητική δημοσιογραφία. Εντός, η αίθουσα 1 ήταν κατάμεστη.
Ο λόγος ήταν η εκδίκαση της εξοντωτικής, καταχρηστικής αγωγής του Γρηγόρη Δημητριάδη, τέως γενικού γραμματέα και ανιψιού του πρωθυπουργού κατά της Εφημερίδας των Συντακτών, των Reporters United και του Θανάση Κουκάκη για τις αποκαλύψεις που έκαναν σχετικά με την σύνδεση του κ. Δημητριάδη με επιχειρηματίες που εμπλέκονταν στη διακίνηση του παράνομου λογισμικού παρακολούθησης Predator.
Συγκεκριμένα, οι αγωγές SLAPPs του Γρηγόρη Δημητριάδη είναι οι εξής: κατά της Εφημερίδας των Συντακτών (250.000 ευρώ), των Reporters United (150.000 ευρώ), του Θανάση Κουκάκη (150.000 ευρώ) και του TVXS (550.000 ευρώ). Ο κ. Δημητριάδης αξιώνει, επίσης, συνολικά 3,3 εκατομμύρια ευρώ κατά τεσσάρων στελεχών της Εφημερίδας των Συντακτών και τριών δημοσιογράφων των Reporters United.
Δεν έλειπε η διεθνής υποστήριξη προς τους ερευνητές δημοσιογράφους. Λίγες μέρες πριν, το Διεθνές Ινστιτούτο Τύπου και άλλες οχτώ διεθνείς και ευρωπαϊκές οργανώσεις για την ελευθερία του Τύπου εξέδωσαν κοινή ανακοίνωση, όπου ζητούν την απόσυρση της αγωγής, καθώς συνιστά «κορυφαίο παράδειγμα στρατηγικής αγωγής SLAPP», όπως καταδεικνύει η αξιολόγηση της Συμμαχίας κατά των SLAPPs (CASE).
Ο Γρηγόρης Δημητριάδης, ως ενάγων, επέλεξε να μην εμφανιστεί στο Πρωτοδικείο Αθηνών. Έτσι, κατέθεσε μόνο μία μάρτυρας κατηγορίας, η Νικολέτα Μυλωνά, δικηγόρος και συνεργάτιδά του, η οποία υποστήριξε πως τον κρέμασαν στα μανταλάκια, παρά το γεγονός ότι ουδέποτε έχει κατηγορηθεί για κάτι ή έχει κληθεί να καταθέσει σαν μάρτυρας.
Ως μάρτυρες των εναγομένων κατέθεσαν ο Νίκος Αλιβιζάτος, συνταγματολόγος και Καθηγητής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου διδάσκει Συνταγματικό Δίκαιο από 1980, και ο Τάσος Τέλλογλου, ερευνητής δημοσιογράφος στο Inside Story.
Οι καταθέσεις τους τονίζουν την ανάγκη διασφάλισης της ελευθεροτυπίας ως ακρογωνιαίο λίθο της δημοκρατίας και αναδεικνύουν την τεράστια διάσταση του Σκανδάλου των Υποκλοπών που τράβηξε τα φώτα στην Ελλάδα για όλους τους λάθος λόγους, με αποτέλεσμα να κρούουν τον κώδωνα πολλάκις για το κράτος δικαίου στη χώρα μας.
The @Europarl_EN should call for all SLAPPs, issued by Mr Dimitriadis against Greek journalists to be dropped immediately. @EP_President @ManfredWeber @IratxeGarper @RamonaStrugariu https://t.co/UWJDTj8hqt
— Sophie in 't Veld (@SophieintVeld) January 23, 2024
Πρόσφατα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έβαλε στο στόχαστρο την Ελλάδα η Sophie in’t Veld, εισηγήτρια της επιτροπής PEGA, η οποία μίλησε εκ μέρους του Renew Europe, δήλωσε σχετικά: «φιμώνονται ανεξάρτητες αρχές και φαίνεται ότι η Ελλάδα δεν πληροί τις προϋποθέσεις για την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση».
«Μια σκιά για την κυβέρνηση»
Αρχικά, οι δικηγόροι της Εφημερίδας Συντακτών και των Reporters United, ζήτησαν να απορριφθεί η αγωγή ως καταχρηστική: «Ασκήθηκε καταχρηστικά η αγωγή με σκοπό να φιμώσουν τον Τύπο και να περιορίσουν, να παρεμποδίσουν δημοσιογράφους να ερευνούν το συγκεκριμένο πρόσωπο για το συγκεκριμένο θέμα».
Ο κ. Αλιβιζάτος σημείωσε το γεγονός ότι «Η αγωγή είχε υποβληθεί στις 4 Αυγούστου και η παραίτηση έγινε την επόμενη μέρα. Είναι σαν να έχει αποδεχθεί την υποψία των γεγονότων. Το μόνο –εντός πολλών εισαγωγικών– επιλήψιμο θα μπορούσε να είναι το εξώφυλλο. Αλλά όταν την επόμενη παραιτείται είναι δυνατόν να λέμε ότι δεν υπάρχει κάτι;».
«Οι δημοσιογράφοι αναφέρονται σε γεγονότα που δεν διέψευσε η άλλη πλευρά», σχολίασε ο συνταγματολόγος.
Ο καθηγητής αναφέρθηκε στον ορισμό των SLAPP ως παραπλανητικές αγωγές, που «ασκούνται από τάχα θιγόμενους, ισχυρά πρόσωπα για να εκφοβίσουν». Ο πρόεδρος της έδρας τότε τον διέκοψε, λέγοντας: «Σας παρακαλώ. Αν θέλετε να μιλήσουμε γενικά την ελευθεροτυπία, υπάρχουν άλλοι χώροι».
⚡️When #DaphneCaruanaGalizia was killed, she was facing 48 #SLAPPs.
— The CASE (@CASECoalition) October 16, 2023
⚡️Meanwhile, the EU anti-SLAPP Directive that is supposed to honour Daphne and protect public watchdogs might end up completely hollowed out, deprived of crucial safeguards.
⚡️We need a robust anti-SLAPP law. pic.twitter.com/sKqBmVmhBM
Η συνήγορος όμως των εναγομένων έσπευσε να παρατηρήσει: «Έχουμε τη δυνατότητα, να εξετάσουμε τον πλέον διακεκριμένο για το θέμα αυτό. Θεωρώ πως θα μπορούσε να πει δυο τρία σημαντικά πράγματα για αυτές τις αγωγές και να μην περιοριστούμε να συζητάμε στεγνά».
Από την άλλη πλευρά, ο δικηγόρος του κ. Δημητριάδη ρώτησε αν έγινε δημοσίευση για «επανόρθωση» μετά το εξώδικο του Ιουνίου. Ο κ. Αλιβιζάτος απάντησε ότι δημοσιεύτηκε η απάντηση του κ. Δημητριάδη, ωστόσο «το να δέχεσαι να δημοσιεύσεις την απάντησή του δε σημαίνει ότι συμφωνείς με το περιεχόμενο και ανακαλείς.
«Επιτρέπεται το να αναφέρεται ως πρακτική νομικού εκφοβισμού;» του αντέτειναν. «Επιβάλλεται» επεσήμανε ο συνταγματολόγος, καθώς «μιας που μιλάμε για κράτος δικαίου, ο ίδιος ο πρωθυπουργός έχει πει ότι η υπόθεση αυτή είναι μια σκιά για την κυβέρνηση».
Να σημειωθεί ότι ο κ. Δημητριάδης έχει ασκήσει και δεύτερη αγωγή κατά του Reporters United και της Εφ.Συν. για τα δημοσιεύματα που αποκάλυπταν SMS παγίδευσης στόχων παρακολούθησης, τα οποία εμφανίζονταν να προέρχονται από το κινητό του.
«Ποιος ήταν υπεύθυνος για τις τεχνικές, αν θα χρησιμοποιηθεί spyware; Ο Δημητριάδης, κανένας άλλος»
Έπειτα, κλήθηκε ο Τάσος Τέλλογλου ως δεύτερος μάρτυρας, ο οποίος έχει ερευνήσει και προσωπικά ενδελεχώς το θέμα των υποκλοπών.
Στην ερώτηση του προέδρου αν υπήρχε επαρκής τεκμηρίωση για τα επίμαχα δημοσιεύματα, ο δημοσιογράφος απάντησε: «Για τέτοια ζητήματα, δεν μπορείς να έχεις όλες τις αποδείξεις την ίδια στιγμή. Ο κ. Δημητριάδης και ο πρωθυπουργός για την περίπτωση του κ. Κουκάκη επικαλέστηκαν ένα χαρτί που το έφεραν στη Βουλή (που δεν άξιζε ούτε για χαρτί τουαλέτας), το οποίο χαρτί δεν είχαν ψάξει καν τους επίμαχους λογαριασμούς. Το λέω γιατί κι εμείς το είχαμε ερευνήσει».
«Στόχος του δημοσιεύματος ήταν να αναδειχθεί σχέση Δημητριάδη με τον Φ. Μπίτζιο, ο οποίος ήταν συνιδιοκτήτης Intellexa» τόνισε ο μάρτυρας, προσθέτοντας ότι ο άνθρωπος από τον οποίο αγόρασε την εταιρεία ο Γρηγόρης Δημητριάδης ήταν οδηγός του Μπίτζιου με ετήσια αμοιβή 15.000 ευρώ.
Ο Τάσος Τέλλογλου ανέφερε ότι στη διάρκεια των ερευνών του τελούσε και ο ίδιος υπό παρακολούθηση. Ρωτήθηκε αν ο κ. Δημητριάδης έχει στραφεί εναντίον του «Στο διάστημα που εμείς κάναμε την έρευνα μας είχαμε τη μισή ασφάλεια από πίσω μας. Δεν λέω ότι την έστειλε ο κ. Δημητριάδης, αλλά σίγουρα την απέστειλε κάποιος που μπορούσε να το κάνει», είπε χαρακτηριστικά απαντώντας σε ερωτήσεις των πληρεξουσίων δικηγόρων του Δημητριάδη, Κωνσταντίνου Βιτώρου και Χριστόδουλου Δερμενέζη.
«Σε αυτές τις δουλειές της μυστικής δράσης, υπάρχει το στοιχείο της αρνησιμότητας. Πρώτο τους μέλημα είναι να μην βρεις πως είναι αυτοί. Για να φτάσεις στην άμεση σύνδεση πρέπει να ακολουθήσεις διαφορετικούς δρόμους. Να δεις αν η εταιρεία που έφερε το λογισμικό στην Ελλαδα, η Intellexa, είχε σχέση με τον Δημητριάδη. Όλη η Αθήνα ήξερε ότι ο Μπίτζιος είχε σχέση με τον Δημητριάδη, μόνο ο Δημητριάδης δεν το ήξερε. Η Intellexa χωρίς τη σύμφωνη γνώμη της ελληνικής κυβέρνησης δεν θα εγκαθίστατο στην Ελλάδα. Ποιός ήταν υπεύθυνος για τις τεχνικές, αν θα χρησιμοποιηθεί spyware; Ο Δημητριάδης, κανένας άλλος. Από τη στιγμή που το spyware θα χρησιμοποιούνταν από κρατική υπηρεσία και υπεύθυνος ήταν ο Δημητριάδης, τα φώτα θα έπεφταν στον Δημητριάδη» δήλωσε.
«Υπάρχουν πολλές παρακολουθήσεις που έχουν γίνει με επισύνδεση. Είναι νομότυπες μεν, αλλά δεν μπορούμε να διαπιστώσουμε τη νομιμότητά τους, καθώς δεν μπορούμε να αποδείξουμε αν υπάρχει όντως λόγος εθνικής ασφάλειας. Υπάρχει σχέση ατόμων που παρακολουθούνται και μέσω ΕΥΠ και με Predator», ανέφερε ο δημοσιογράφος.
«Η δημοσιογραφική έρευνα έχει δώσει εξήγηση για ποιο λόγο παρακολουθούνταν κοινά άτομα;», ρώτησε η Κλειώ Παπαντολέων. «Όταν δεν δούλευε το ένα σύστημα, δούλευε το άλλο», αποκρίθηκε αφοπλιστικά ο Τέλλογλου.
Στην ερώτηση αν έχει διαπιστωθεί αγορά του Predator από ιδιώτη, ο μάρτυρας απάντησε: «Δεν έχει διαπιστωθεί πουθενά στον κόσμο, το Πανεπιστήμιο του Τορόντο μας επιβεβαίωσε ότι το λογισμικό ήταν τόσο ακριβό που δεν θα μπορούσε να το έχει αγοράσει ιδιώτης».
«Αν το inside story λάμβανε μια αγωγή ύψους 1 εκατ. ευρώ και ήθελε να ξαναγράψει για το συγκεκριμένο πρόσωπο θα το σκεφτόταν;» ρώτησε η δικηγόρος. «Θα το σκεφτόταν, φυσικά. Για αυτό γίνονται αυτές οι αγωγές, για (σσ.: να μην γίνει) το επόμενο ρεπορτάζ, όχι για το προηγούμενο», τόνισε ο Τάσσος Τέλλογλου.
Το δικαστήριο άκουσε και τις δύο πλευρές και επιφυλάχθηκε να εκδώσει την απόφαση του μέσα στους επόμενους μήνες. Αναμένεται κάπου προς το καλοκαίρι η απόφαση.
Περιμένοντας τον «νόμο της Δάφνης»
Πριν από περίπου δύο μήνες, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέδωσε ευρωπαϊκή οδηγία, με αφορμή τις SLAPPs, που αποτελούν ένα ολοένα και αυξανόμενο φαινόμενο στην Ευρώπη και τον κόσμο, με περισσότερες από 160 αγωγές να κατατίθενται μέσα στο 2022 και μόνο. Η οδηγία έχει ονομαστεί «νόμος της Δάφνης», από το όνομα της Μαλτέζας ερευνήτριας δημοσιογράφου Daphne Caruana Galizia, η οποία δολοφονήθηκε το 2017, ενώ ήταν αντιμέτωπη με πάνω από 40 τέτοιες αγωγές.
«Η νέα νομοθεσία καλύπτει και διασυνοριακές υποθέσεις και προσφέρει υψηλό επίπεδο προστασίας στους δημοσιογράφους. Θα μπορούν να διεκδικήσουν αποζημίωση ενώ προβλέπεται ταχεία διαδικασία σε περιπτώσεις πρόδηλα αβάσιμων υποθέσεων. Έτσι, οι αγωγές θα μπορούν να σταματούν πολύ πιο γρήγορα. Θα υπάρξει εξοικονόμηση χρημάτων, σημαντικών πόρων, ενώ οι δημοσιογράφοι αποκτούν εργαλεία απέναντι στις καταχρηστικές αγωγές», δήλωσε ο Tiemo Wölken, Γερμανός ευρωβουλευτής μέλος της ευρωομάδας S&D.
🇬🇷#Greece: On 30 January, IPI will join #mediafreedom groups in holding a webinar to mark publication of a major report assessing #pressfreedom & independent journalism in Greece, following our mission to #Athens in September
— IPI – The Global Network for Independent Media (@globalfreemedia) January 26, 2024
📌(11.00 CET) Registration👇https://t.co/Q7kBmGzlky pic.twitter.com/iwctEUEHi0
Επιπλέον, οι στόχοι των υποθέσεων SLAPP θα πρέπει να μπορούν να διεκδικήσουν αποζημίωση για τα έξοδά τους στο εθνικό τους δικαστήριο. Η εφαρμογή της νέας νομοθεσίας θα έχει τεθεί πλήρως σε ισχύ σε δύο χρόνια, οπότε τα κράτη μέλη να μεταφέρουν τη νομοθεσία στο εθνικό τους δίκαιο.
Όσον αφορά την εγχώρια καθεστηκυία τάξη, στην κοινή αναφορά της Κοινωνίας των Πολιτών προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για δεύτερη συνεχή χρονιά στον ετήσιο έλεγχο των εθνικών συστημάτων μέσω της Έκθεσης για το Κράτος Δικαίου (2023), εντοπίζονται 5 ζητήματα με αντίκτυπο στο Κράτους Δικαίου στην Ελλάδα. Το ένα εξ αυτών υπογραμμίζει την κατάλυση της ελευθερίας του Τύπου, με κατάταξη της χώρας στην τελευταία θέση της ΕΕ για δεύτερη συνεχή χρονιά, λόγω των απειλών και επιθέσεων, των παρακολουθήσεων και των καταχρηστικών αγωγών (SLAPPs) κατά δημοσιογράφων.
Μια δημοκρατία δεν μπορεί να είναι λειτουργική, χωρίς ελεύθερα και ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης που πραγματοποιούν τις έρευνές τους ανεμπόδιστα.