Το να κλείσεις το κινητό σου για μια μέρα είναι πιο δύσκολο από ότι νομίζεις και πιο ωφέλιμο από όσο φαντάζεσαι. To digital detox σήμερα πιο επιτακτικό από ποτέ.
Σήμερα, κάνουμε τα πάντα με το κινητό μας. Επικοινωνούμε, ενημερωνόμαστε, δουλεύουμε, ψυχαγωγούμαστε, παραγγέλνουμε είδη πρώτης ανάγκης, καλύπτουμε υποχρεώσεις, πληρώνουμε λογαριασμούς. Το να βάλουμε στόχο την ελαχιστοποίηση της χρήσης του κινητού και της τεχνολογίας γενικότερα ενδέχεται να μας ακούγεται σαν σενάριο επιστημονικής φαντασίας και κάτι το οποίο θα μας καθιστούσε ανήμπορους.
Παρόλο που πράγματι είναι πρακτικά περιοριστική αυτή η απόφαση, αφού όλα γίνονται μέσω κινητού σήμερα, τα οφέλη της στην ψυχική μας υγεία είναι πολύ περισσότερα από όσο φανταζόμαστε. Ακόμα και αν κλείσουμε το κινητό για μία μόνο μέρα της εβδομάδας.
Ο μέσος άνθρωπος ξοδεύει συνολικά 8,84 χρόνια της ζωής του στο κινητό του. Καθημερινά ξοδεύουμε κατά μέσο όρο 3 ώρες και 15 λεπτά, ενώ μέσα σε μια μέρα τσεκάρουμε το κινητό μας 58 φορές! Μπορούμε όμως να μιλήσουμε για εθισμό;
Παρόλο που πολλές έρευνες ανά τα χρόνια έχουν παρομοιάσει την επίδραση της χρήσης του κινητού στον εγκέφαλο με εκείνη της χρήσης ψυχοτρόπων ουσιών, η κατάχρηση της τεχνολογίας δεν αναγνωρίζεται επίσημα από την ιατρική κοινότητα ως εθισμός, με το συγκεκριμένο ζήτημα να αποτελεί εδώ και πολλά χρόνια debate. Ορισμένοι ψυχίατροι κάνουν λόγο για ένα αποτέλεσμα της εποχής και τονίζουν την επικινδυνότητα του να δίνουμε παθολογική διάσταση σε φυσιολογικές καθημερινές συμπεριφορές, ενώ άλλοι μιλούν για διαδικτυακή ηρωίνη, ο εθισμός της οποία πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα.
Σε κάθε περίπτωση, κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί πως τα social media σήμερα είναι φτιαγμένα με τέτοιο τρόπο, ώστε να κρατούν το μυαλό σου σε συνεχή διέγερση. Ο αλγόριθμος που στηρίζεται σε περίπλοκα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης σου δείχνει ακριβώς το περιεχόμενο που κρίνει ότι σε ενδιαφέρει με αποτέλεσμα να σε κρατάει ενεργό όση περισσότερη ώρα γίνεται. Γι’ αυτό άλλωστε πολλές φορές πιάνουμε τον εαυτό μας να έχει δει υπερβολικά πολλά βιντεάκια και να σκρολάρει ατελείωτα χωρίς να έχει καταλάβει ότι πέρασε η ώρα.
Αν τα παραπάνω σου θυμίζουν τον εαυτό σου ή αν είσαι από εκείνα τα άτομα που πολλές φορές πιάνουν το κινητό τους χωρίς να έχει χτυπήσει, απλώς από συνήθεια, τότε η ψυχική σου υγεία χρειάζεται προσοχή. Αμέτρητες έρευνες ανά τα χρόνια έχουν συσχετίσει την υπερβολική χρήση του κινητού και των social media με αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης αρνητικών συναισθημάτων, μοναξιάς, αίσθησης κατωτερότητας, στεναχώριας, άγχους και κατάθλιψης. Παρομοίως, ο περιορισμός της χρήσης του κινητού από ανθρώπους με «εθισμό» μπορεί να φέρει αποτελέσματα παρόμοια με εκείνα της διαδικασίας της απεξάρτησης, δηλαδή εφίδρωση, τρέμουλο, ταχυπαλμίες κ.α.
Πριν λίγα χρόνια, οι τεχνολογικοί κολοσσοί Apple και Meta εισήγαγαν στα προϊόντα τους μια ρύθμιση που καταμετρά πόση ώρα αφιερώνουν οι χρήστες σε αυτά, με σκοπό να μειωθεί η υπερβολική χρήση τους, ωστόσο τα αποτελέσματα δεν φαίνεται να είναι ιδιαίτερα αισιόδοξα. Για την ακρίβεια, έρευνα του Πανεπιστημίου του Duke και του πανεπιστημίου του Delaware έδειξαν ότι οι συγκεκριμένες ρυθμίσεις περιορισμού οδήγησαν σε αύξηση της χρήσης των social media κατά 7%.
Είναι κάπως ειρωνικό να πιστεύουμε ότι μια εφαρμογή καταμέτρησης screen time, που σου στέλνει η ίδια ειδοποιήσεις για να την μειώσεις, θα σε έκανε τελικά να αφήσεις το κινητό στην άκρη. Υπάρχουν κάποια πιο εύκολα και εφαρμόσιμα tips που αν τα ακολουθήσεις, μπορεί να δεις πολύ θετικά αποτελέσματα πάνω σου ήδη από την πρώτη στιγμή.
Το κάθε άτομο μπορεί να διαμορφώσει το συγκεκριμένο challenge πάνω στα δικά του δεδομένα. Φυσικά διαφορετικό μονοπάτι θα ακολουθήσει κάποιος που χρειάζεται το κινητό του για τη δουλειά του και άλλο κάποιος που παίζει παιχνίδια. Ο σκοπός, ωστόσο, είναι ο ίδιος: ο περιορισμός της χρήσης του κινητού και αυτό μπορεί να το πετύχεις με κάποιο από –ή και συνδυασμό– των παρακάτω:
Απενεργοποίησε τις ειδοποιήσεις/βάλε το κινητό σου στο αθόρυβο.
Πολλές φορές νιώθουμε την ανάγκη να χαλαρώσουμε, αλλά η συνεχής λήψη ειδοποιήσεων δεν μας το επιτρέπει. Η λύση είναι απλή. Μπες στις ρυθμίσεις του κινητού σου και στις επιλογές των ειδοποιήσεων, πάτα απενεργοποίηση ή βάλε τη συσκευή σου στο αθόρυβο. Αν έχεις επαγγελματικές υποχρεώσεις, μπορείς να απενεργοποιήσεις μόνο τις ειδοποιήσεις από τα social media.
Δες ποιες εφαρμογές σου καταναλώνουν περισσότερο χρόνο και σβήσ’ τες.
Πολλά smartphones σήμερα παρουσιάζουν αναλυτικά πόσο χρόνο αφιερώνεις σε κάθε εφαρμογή. Αν, για παράδειγμα, δεις ότι περνάς πολλή ώρα σε social media ή παιχνίδια, δοκίμασε να τα σβήσεις, έστω για μια μόνο μέρα της εβδομάδας.
Βάλε την οθόνη σου σε γκρι χρώμα ή/και μείωσε πολύ τη φωτεινότητα.
Ένας από τους λόγους που νιώθουμε τόσο καλά όταν χρησιμοποιούμε το κινητό μας είναι επειδή τα έντονα χρώματα και η υψηλή φωτεινότητα προκαλούν διέγερση. Υπάρχει η δυνατότητα να βάλεις την εικόνα της οθόνης σου σε γκρι χρώμα. Τα περισσότερα smartphones προσφέρουν αυτή την επιλογή.
Επίλεξε τη λειτουργία πτήσης.
Το γνωστό σε όλους airplane mode που έχει κάθε smartphone μπλοκάρει τη σύνδεση σε δίκτυα τηλεφωνίας, με αποτέλεσμα να μην μπορείς να πάρεις τηλέφωνο αλλά ούτε και να στείλεις ή να δεχτείς μηνύματα.
Ενημέρωσε τους δικούς σου.
Είναι σημαντικό η οικογένεια μας και οι φίλοι μας να γνωρίζουν την προσπάθειά μας, ώστε για μια μέρα την εβδομάδα, να επικοινωνούν μαζί μας μέσω κινητού για τα απολύτως απαραίτητα και όχι για να μας ρωτήσουν αν είδαμε το meme που μας έστειλαν.
Bonus tip, πρότεινε και σε εκείνους να κάνουν το συγκεκριμένο challenge και ποιός ξέρει; Μπορεί την επόμενη φορά που θα πάτε για καφέ, να κοιτάτε ο ένας τον άλλο και όχι τις οθόνες σας.
Σίγουρα πρόκειται για πρόκληση. Μπορεί εκ πρώτης όψεως να ακούγεται εύκολο να απενεργοποιήσεις το κινητό σου, αλλά δεν είναι. Αυτό που κάποτε ήταν απλώς ένα χρήσιμο εργαλείο, σήμερα καθορίζει τις ζωές μας και την ψυχική μας υγεία περισσότερο από όσο θα περίμενε κανείς.
Όπως κάθε εργαλείο, έτσι και το κινητό, έχει σημασία πώς το χρησιμοποιείς. Ή για να το θέσουμε πιο σωστά, στην συγκεκριμένη περίπτωση έχει σημασία πόσο το χρησιμοποιείς.