Τα τελευταία χρόνια, ο κίνδυνος της ακροδεξιάς φαίνεται να έχει επιστρέψει ως κάτι το υπαρκτό.
Η επανεμφάνιση του ακροδεξιού λόγου και της ακροδεξιάς αισθητικής είναι παρούσα τόσο στις Η.Π.Α, όσο και στην Ευρώπη. Η εκλογή του Τραμπ στην προεδρία των Η.Π.Α, η εκλογή της Μελόνι στην Ιταλία και η εκλογική άνοδος ακροδεξιών κομμάτων σε ολόκληρη τη Γηραιά Ήπειρο, φαίνεται να φέρνουν μια κανονικοποίηση της ακροδεξιάς ρητορικής.
Είτε αυτή είναι κατά των προσφύγων/μεταναστών, είτε κατά των γυναικών, είτε κατά των ομοφυλόφιλων, είτε κατά των αριστερών. Με άλλα λόγια, υπάρχει ο κίνδυνος η ακροδεξιά να γίνει mainstream.
Στην περίπτωση της Ουκρανίας, ο κίνδυνος αυτός δεν απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Μπορεί τα εκλογικά αποτελέσματα της ακροδεξιάς να είναι μηδαμινά, παρόλα αυτά η δύναμη της ακροδεξιάς δεν θα πρέπει να μετριέται μόνο με βάση τις εκλογές.
Μετά την επανάσταση του Μαϊντάν το 2014, στο οποίο οι ακροδεξιές ομάδες πρωταγωνίστησαν στα επεισόδια με την αστυνομία, ο εθνικισμός και η ακροδεξιά κάνουν αισθητή την παρουσία τους στην ουκρανική κοινωνία. Έτσι, υπάρχει ένα ολόκληρο κίνημα, κυρίως νέων ανθρώπων, που ασπάζονται ακροδεξιές ιδεολογίες και πρακτικές.
Ο Serhii Filimonov
Ηγετική προσωπικότητα αυτού του κινήματος στην Ουκρανία είναι ο Serhii Filimonov. Ο Filimonov στα νιάτα του ήταν οργανωμένος οπαδός της Ντιναμό Κιέβου και συνήθιζε να συμμετέχει σε συγκρούσεις με την αστυνομία και με οπαδούς άλλων ομάδων. Μάλιστα, είχε περάσει και από την Ελλάδα, όταν σε έναν αγώνα της Ντιναμό με τον Ολυμπιακό είχε τραυματιστεί σοβαρά στο χέρι από την ελληνική αστυνομία, όπως παραδέχεται ο ίδιος στο βιβλίο: «1312 Among the Ultras».
Από το instagram account του
Όπως πολλοί οργανωμένοι οπαδοί, έτσι και αυτός ανήκε πολιτικά στον χώρο της ακροδεξιάς. Άλλωστε, κάτι τέτοιο δεν το κρύβει, αφού κανείς μπορεί να το διαπιστώσει απλά με μια επίσκεψη στη σελίδα που διατηρεί στο Instagram.
Από το instagram account του
Τα σύμβολα της ακροδεξιάς
Στην παρακάτω φωτογραφία ποζάρει μαζί με τους φίλους του – κάποιοι από τους οποίους έχουν ναζιστικά τατουάζ, όπως οι αριθμοί 14/88, που συμβολίζουν τις λέξεις «Heil Hitler», ενώ στην δεύτερη φωτογραφία φαίνεται ένας φίλος του να έχει τατουάζ τα αρχικά «WP», προφανώς προερχόμενα από τις λέξεις: White Pride. https://instagram.com/p/BKllgATD5Dq/embed/Επιπλέον, και στο πόδι του ίδιου του Filimonov φαίνεται ζωγραφισμένη η νεκροκεφαλή “Totenkopf”, ένα νεοναζιστικό σύμβολο μίσους, που συμβολίζει “την προθυμία να πεθάνεις για τον Φύρερ”.
Από το instagram account του
Το 2014, όταν ξεκίνησαν οι συγκρούσεις στην Ανατολική Ουκρανία, ο Filmonov πολέμησε με το Σύνταγμα Αζόφ. Τραυματίστηκε στην πολύνεκρη μάχη του Ilovaisk και από τότε ξεκίνησε την πολιτική του καριέρα στο ακροδεξιό κόμμα, National Corps.
Αρχηγός του National Corps είναι ο Andrii Biletsky, ο οποίος έχει πολλές φορές εκφράσει δημόσια νεοναζιστικές απόψεις, και ήταν και ιδρυτής του Τάγματος Αζόφ. Ο Filimonov ανέβηκε στην ιεραρχία και γρήγορα βρέθηκε αρχηγός του κόμματος για την περιοχή του Κιέβου, μία θέση που συνόδευε με έντονη ακτιβιστική δραστηριότητα στην ουκρανική πρωτεύουσα.
Το 2019, διαφώνησε με την ηγεσία του National Corps και αποχώρησε μαζί με άλλα στελέχη για να σχηματίσουν την ομάδα «Honor».
Από το instagram account του
Από την πολιτική, στη μεγάλη οθόνη
Σιγά-σιγά, ο Filimonov έχτιζε την φήμη του. Το αποκορύφωμα ήταν όταν, το 2021, πρωταγωνίστησε στην ουκρανική ταινία Rhino, για την οποία μάλιστα απέσπασε και βραβεία. Συγκεκριμένα, το βραβείο καλύτερου ηθοποιού στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου στη Στοκχόλμη, στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου στο Μπατούμι, ενώ η ταινία βραβεύτηκε και στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας.
Από το instagram account του
Στην ταινία, ο Filimonov, ενσαρκώνει έναν Ουκρανό gangster της δεκαετίας του 1990, κάτι όχι και τόσο μακρινό από την πραγματικότητα, αν κανείς προσθέσει και την ακροδεξιά ιδεολογία του πρωταγωνιστή. Ο ρόλος του αυτός και η επιτυχία της ταινίας έφερε αναγνωσιμότητα στον Filimonov, ο οποίος διατηρεί σχεδόν 38.000 ακόλουθους στο Instagram και επάξια διεκδικεί τον τίτλο του ακροδεξιού influencer της Ουκρανίας.
Ο κίνδυνος της κανονικοποίησης
Όσο και αν ο ίδιος και οι συνεργάτες του προσπαθούν να αυτό παρουσιαστούν ως ακτιβιστές και ειρηνικά μέλη της κοινωνίας των πολιτών, η αλήθεια διαφέρει κατά πολύ. Ο Filimonov ήταν και συνεχίζει να είναι ηγετική προσωπικότητα ομάδων hooligans και ακροδεξιών κομμάτων.
Αυτός και οι ομοϊδεάτες του έχουν ασκήσει βία κατά μειονοτήτων και πολιτικών αντιπάλων και έχουν εκφράσει ποικιλοτρόπως τις ακροδεξιές και νεοναζιστικές τους αντιλήψεις.
Το γεγονός ότι μια ηγετική φιγούρα της ουκρανικής ακροδεξιάς πρωταγωνιστεί σε μια ταινία η οποία όχι μόνο προβάλλεται διεθνώς, αλλά και βραβεύεται σε διεθνή κινηματογραφικά φεστιβάλ, αποτελεί μια επικίνδυνη κατάσταση.
Διότι η ακροδεξιά αισθητική και ο ακροδεξιός λόγος του βραβευμένου πρωταγωνιστή παρουσιάζονται ως κάτι μη άξιο αναφοράς, ως κάτι το κανονικό. Και μάλιστα, μέσω της κινηματογραφικής αυτής προβολής του ακροδεξιού πρωταγωνιστή δίνεται πρόσβαση στη (γεμάτη μίσος για το διαφορετικό) ιδεολογία του σε ένα πολύ μεγαλύτερο κοινό.