Η φίμωση και λογοκρισία συγκεκριμένων λογαριασμών και posts που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα και κυρίως, τελευταία, την γενοκτονία στην Παλαιστίνη έχουν εγείρει σοβαρούς προβληματισμούς.
Πώς είναι να είσαι mute; Πώς είναι να μιλάς και να μην σε ακούει κανένας; Να μην σε βλέπει κανένας; Το “shadow banning” είναι ένα φαινόμενο που αναφέρεται στις ενέργειες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης που περιορίζουν την ορατότητας μιας ανάρτησης. Εσύ μπορεί να γράφεις κανονικά, απλώς κανείς δεν την βλέπει.
Τελευταία, το συναντάμε πολύ συχνά, ειδικά σε αναρτήσεις και προφίλ που υποστηρίζουν (ή ακόμη και περιγράφουν το τι συμβαίνει) στην Παλαιστίνη.
Η ιδέα ότι η διαδικτυακή μας δραστηριότητα, η διάδοση μιας άποψης ή μιας είδησης που μας ενδιαφέρει, μπορεί να χειραγωγείται από μια πλατφόρμα χωρίς να το γνωρίζουμε είναι επικίνδυνη πρακτική τόσο για την ελευθερία της έκφρασης όσο και για την πρόσβαση στην πληροφόρηση.
«Το shadow banning είναι η ανησυχία του κάθε χρήστη ότι ουρλιάζει στο κενό, ότι έχει τοποθετηθεί σε μια φούσκα και αυτό δεν αποκαλύπτεται», σημειώνει ο Jonathan Zittrain, καθηγητής πληροφορικής και δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ.
Συναντάμε τον όρο shadow banning γύρω στο 2012, όταν χρήστες του Reddit κατηγόρησαν τους διαχειριστές της πλατφόρμας ότι απαγόρευσαν έναν σύνδεσμο που παρέπεμπε σε ένα άρθρο του Gawker, ενώ υπερασπίζονταν δημοσίως τη διαφάνεια.
Τα θύματα του shadow banning βιώνουν αυτό που ονομάζουμε “silent reduction”, δηλαδή μια σιωπηλή μείωση, που είναι όρος που επινόησε ο Tarleton Gillespie, συγγραφέας του βιβλίου “Custodians of the Internet”.
Custodians of the Internet is now available as a PDF. Free to have, free to circulate. Many thanks to @yalepress for this. And, since the royalties go to @iHollaback and @CenDemTech, if you like the book, consider donating. See you soon, #aoir2019 https://t.co/6p3NdgZtVK pic.twitter.com/cTJqeQwm7v
— Tarleton Gillespie (@TarletonG) October 2, 2019
Shadowban στην Παλαιστίνη;
Οργανώσεις, καλλιτέχνες, συγγραφείς, ακτιβιστές, δημοσιογράφοι και απλοί χρήστες σε όλο τον κόσμο δήλωσαν ότι αναρτήσεις που περιέχουν hashtags όπως “FreePalestine” και “IStandWithPalestine”, καθώς και μηνύματα που εκφράζουν την υποστήριξή τους σε αμάχους Παλαιστίνιους που σκοτώθηκαν από τις ισραηλινές δυνάμεις αποκρύπτονται από τις πλατφόρμες.
Τον περασμένο Οκτώβριο, μάλιστα, 48 οργανώσεις, συμπεριλαμβανομένης της 7amleh, του Αραβικού Κέντρου για την Προώθηση των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης, το οποίο υπερασπίζεται τα ψηφιακά δικαιώματα της παλαιστινιακής και αραβικής κοινωνίας των πολιτών, εξέδωσαν δήλωση με την οποία καλούν τις εταιρείες τεχνολογίας να σεβαστούν τα ψηφιακά δικαιώματα των Παλαιστινίων κατά τη διάρκεια του συνεχιζόμενου πολέμου.
We are documenting censorship and suppression of content related to Israel and Palestine on social media. ⤵️ pic.twitter.com/B4zR2px1XN
— Human Rights Watch (@hrw) October 30, 2023
Ο Toufic Braidi, Λιβανέζος influencer και κωμικός στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δήλωσε ότι ο επαληθευμένος λογαριασμός του στο Instagram, ο οποίος έχει 1 εκατομμύριο followers, υπέστη σκιώδη απαγόρευση μετά την ανάρτηση πολλών ιστοριών που κάλυπταν τον πόλεμο στη Γάζα. Ο ίδιος δήλωσε: «Οι ιστορίες μου έφταναν κατά μέσο όρο τις 200 χιλιάδες προβολές και τώρα ξαφνικά μειώθηκαν στις 5 χιλιάδες – γιατί; Γιατί αυτή η σύμπτωση;».
Είναι ένας από τους πολλούς χρήστες των social media που διαμαρτύρονται ότι οι λογαριασμοί τους βιώνουν shadow banning, σε συνδυασμό με δυσανάλογη και άνιση λογοκρισία του παλαιστινιακού περιεχομένου τους.
Η ΜΕΤΑ τόνισε ότι ποτέ δεν ήταν πρόθεση της εταιρείας να καταστείλει «μια συγκεκριμένη κοινότητα ή άποψη». Η εταιρεία διευκρίνισε ότι λόγω του μεγαλύτερου όγκου περιεχομένου από την έναρξη της σύγκρουσης, πολλές δημοσιεύσεις που δεν παραβίαζαν τις κοινοτικές οδηγίες «αφαιρέθηκαν κατά λάθος».
Επίσης, η META απέδωσε το πρόβλημα σε ένα σφάλμα που επηρέασε την εμβέλεια διαφόρων αναρτήσεων, ανεξάρτητα από το «αντικείμενο του περιεχομένου». Ωστόσο, οι περισσότεροι χρήστες θεωρούν ότι αυτός είναι ένας τρόπος να φιμωθεί και να λογοκριθεί το παλαιστινιακό περιεχόμενο, οι φωνές των ανθρώπων και οι ίδιες οι αφηγήσεις των εμπειριών τους.
«Ανησυχούμε για τη σημαντική και δυσανάλογη λογοκρισία των παλαιστινιακών φωνών μέσω της κατάργησης περιεχομένου και της απόκρυψης hashtags, μεταξύ άλλων παραβιάσεων», αναφέρεται στην ανακοίνωση. «Αυτοί οι περιορισμοί στους ακτιβιστές, την κοινωνία των πολιτών και τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτελούν σοβαρή απειλή για την ελευθερία της έκφρασης και την πρόσβαση στην πληροφόρηση, την ελευθερία του συνέρχεσθαι και την πολιτική συμμετοχή».
«Αντίθετα, η επίσημη ισραηλινή αφήγηση, όσο υπερβολικά βίαιη κι αν είναι, έχει μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων, επειδή η Meta θεωρεί ότι προέρχεται από “επίσημους” φορείς, μεταξύ άλλων από τον ισραηλινό στρατό και κυβερνητικούς αξιωματούχους», αναφέρει ο Abukhater στο Al Jazeera.
Ωστόσο, μια ανεξάρτητη έκθεση που ανέθεσε η Meta μετά τον πόλεμο του Ισραήλ στη Γάζα το 2021 (δημοσιοποιήθηκε ένα χρόνο αργότερα) διαπίστωσε ότι η εταιρεία είχε επηρεάσει αρνητικά τα ανθρώπινα δικαιώματα των Παλαιστινίων.
Οι εταιρείες μέσων κοινωνικής δικτύωσης συνεχίζουν να αρνούνται ότι καταστέλλουν αθόρυβα το περιεχόμενο, αλλά πολλοί χρήστες εξακολουθούν να πιστεύουν ότι συμβαίνει. Αποτέλεσμα; Η έλλειψη εμπιστοσύνης στο διαδίκτυο.
Μπορείς να μπερδέψεις τον αλγόριθμο;
Υπάρχουν τρόποι να παρακάμψεις το shadow banning. Για παράδειγμα, στο Instagram, ένας Παλαιστίνιος ακτιβιστής αναφέρει: «Όταν έγραφα “Παλαιστίνη” ή “εθνοκάθαρση” ή “απαρτχάιντ”, έσπαγα τη λέξη με τελείες ή κάθετες γραμμές. Αντικαθιστούσα το γράμμα ‘Α’ με το ‘@’. Έτσι άρχισα να ξεγελάω τον αλγόριθμο».
Ο Mohammad Darwish, 31 ετών, ιδρυτής της a Bydotpy, μιας εταιρείας blockchain με έδρα την Αίγυπτο, δημιούργησε έναν ιστότοπο με την ονομασία “Free Palestine.bydotpy” που αυτοματοποιεί αυτήν την διαδικασία. Συγκεκριμένα, αν πληκτρολογήσεις “Gaza” στον ιστότοπό του, αυτόματα το αλλάζει σε “ğaza” και οι χρήστες μπορούν στη συνέχεια να αντιγράψουν και να επικολλήσουν τη νέα, ελαφρώς παραλλαγμένη λέξη στα social media.
«Δεν μου αρέσει να με ελέγχει κανείς και κατά τη διάρκεια των εντάσεων στο Σέιχ Τζάρα, μια παλαιστινιακή γειτονιά στην Ανατολική Ιερουσαλήμ, βίωσα πολλούς περιορισμούς», δήλωσε ο Darwish στο Al Jazeera, προσθέτοντας ότι το Facebook τον προειδοποίησε επίσης τότε για διάδοση ρητορικής μίσους.
Repost from @washingtonpost 🧵
— Dαиι αкα вєℓℓα (@AdrblyFerocious) April 12, 2022
•
“Algospeak” is becoming increasingly common across the Internet as people seek to bypass content moderation filters on social media platforms such as TikTok, YouTube, Instagram and Twitch. pic.twitter.com/eCvIFcbX5i
Είναι η λεγόμενη “Algospeak”, μια τακτική ώστε οι δημιουργοί να μπορούν να αποφύγουν τη σήμανση του περιεχομένου τους, συχνά κάνοντας επίτηδες ορθογραφικά λάθη ή αντικαθιστώντας τα γράμματα σε μια λέξη, όταν τη γράφεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Έτσι, οι χρήστες δημιουργούν νέες λέξεις που χρησιμοποιούν στη θέση λέξεων-κλειδιών που μπορεί να εντοπιστούν από φίλτρα της τεχνητής νοημοσύνης. Έτσι, αντί να γράψουν για «νεκρούς», θα μιλήσουν για “unalive”, ή αντί για «σεξ» θα πουν “seggs” και αντί για πορνό, θα γράψουν “corn” ή θα βάλουν απλά το emoji του καλαμποκιού.
Υπάρχει άμεση ανάγκη για διαφάνεια
Τον Ιούλιο που μας πέρασε, η Ευρωπαϊκή Ένωση ψήφισε την Πράξη για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (DSA), επιδιώκοντας να δαμάσει τις αθέμιτες πρακτικές της Big Tech. Σύμφωνα με αυτόν τον κανονισμό, οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης υποχρεούνται να συμμορφώνονται με κανόνες που διασφαλίζουν την ψηφιακή ασφάλεια και προστατεύουν την ελευθερία έκφρασης των χρηστών.
«Οι πλατφόρμες πρέπει να είναι πολύ διαφανείς και σαφείς σχετικά με το ποιο περιεχόμενο επιτρέπεται βάσει των όρων τους και να επιβάλλουν με συνέπεια και επιμέλεια τις δικές τους πολιτικές», δήλωσε εκπρόσωπος της ΕΕ.
Η DSA επιβάλλει επίσης διαφάνεια γύρω από το shadow banning και άλλες πρακτικές «εξαφάνισης» του περιεχομένου.
«Όταν ένας λογαριασμός περιορίζεται, ο χρήστης πρέπει να ενημερώνεται», δήλωσε ο εκπρόσωπος και πρόσθεσε ότι οι χρήστες έχουν το δικαίωμα να ασκήσουν έφεση κατά της απόφασης.
Φτάνει πια με τη φίμωση της ελευθερίας του λόγου.