Μπορεί στη σύγχρονη εποχή να επιζητούμε τη σεξουαλική αγωγή στα σχολεία, όμως, οι αρχαίοι ημών πρόγονοι καλούνταν να λύσουν έναν σχετικό δυσεπίλυτο γρίφο: Αυτόν της… κλειτορίδας!
Η κλειτορίδα, το όργανο της γυναικείας απόλαυσης, αν και γνωστή με αυτό το όνομα τουλάχιστον από το 1559, αποτελούσε βαθύ ταμπού για πολύ καιρό. Καθ′ όλη τη διάρκεια της ιστορίας, το στυτικό όργανο της γυναίκας συχνά διαγραφόταν ή θεωρούνταν επικίνδυνο ή άσεμνο – και η αρχαιότητα δεν αποτελούσε εξαίρεση.
Μερικές αναφορές της κλειτορίδας στην αρχαιότητα
Στην αρχαία ελληνική και ρωμαϊκή γραμματεία, έχουν εντοπιστεί διάσπαρτες αναφορές για την κλειτορίδα (συνήθως με ονόματα που παρέπεμπαν σε άνθη και καρπούς δέντρων, όπως τα μύρτιλλα). Στην τηλεοπτική σειρά «Ρώμη» (2005-7), για παράδειγμα, ο λεγεωνάριος Τίτος Πούλλος δίνει κάποιες συμβουλές στον εκατόνταρχο Λούκιο Βορένο για να προσφέρει ευχαρίστηση στη σύζυγό του, Νιόβη.
«Πες της ότι είναι όμορφη, όλη την ώρα, ακόμα και όταν δεν είναι», λέει ο Πούλλος.
«Τίποτα άλλο;», ρωτάει ο Βορένος.
«Ναι», λέει ο Πούλλος. «Όταν της κάνεις έρωτα, άγγιξε το κουμπί ανάμεσα στους μηρούς της και θα ανοίξει σαν λουλούδι».
«Πώς ξέρεις ότι η Νιόβη έχει αυτό το κουμπί;, ρωτάει ο Βορένος.
«Κάθε γυναίκα έχει ένα».
Μάλιστα, από τον κόσμο της μυθολογίας, υπάρχουν αρκετές ενδείξεις ότι ο πατριαρχικός πολιτισμός είχε καλλιεργήσει ένα ποσοστό φοβίας προς το «μυστήριο θαύμα της κλειτορίδας». Η Κίρκη της Οδύσσειας σαγήνευε τους άνδρες και τους μεταμόρφωνε σε υποτελή γουρούνια. Να θυμίσουμε ότι η λέξη «χοίρος» απαντάται σε ποιητές του αρχαίου κόσμου ως ανάλογο για το «γυναικείο αιδοίο».
Συγκεκριμένα, σε επιγραφές του Νίκαρχου του 1ου αιώνα μ.Χ. βλέπουμε: «Το γουρούνι με αγκάθι (το αγκάθι παραπέμπει στην κλειτορίδα), που έπρεπε να κοπεί αν προεξείχε πολύ». Αξιοσημείωτος είναι και ο μύθος με τον Τειρεσία, σύμφωνα με τον οποίο ο μάντης μεταμορφώθηκε από την Ήρα σε γυναίκα ως «τιμωρία», όταν χώρισε δύο φίδια την ώρα που ζευγάρωναν. Αφού ο Τειρεσίας ήταν ο πρώτος άνθρωπος που υπήρξε άντρας και γυναίκα διαδοχικά, η Ήρα και ο Δίας του ζήτησαν να επιλύσει μια διαφωνία σχετικά με τις απολαύσεις του έρωτα.
Η Ήρα υποστήριζε ότι η απόλαυση ήταν πιο έντονη για τους άντρες, γι’ αυτό και ο Δίας είχε τόσες ερωμένες, ενώ ο Δίας έλεγε ότι η γυναίκα είχε την μεγαλύτερη ευχαρίστηση. Ο Τειρεσίας απάντησε λέγοντας: «Αν η ηδονή ήταν χωρισμένη σε 10 μέρη, το ποσοστό που θα αντιστοιχούσε στη γυναίκα ήταν θα ήταν 9 και στον άντρα μόνο 1». Γι’ αυτήν την ανυποταξία, η Ήρα τύφλωσε τον Τειρεσία. Σκοπός του μπορεί να ήταν απλά να κοροϊδέψει τους παντοδύναμους θεούς.
Ή μπορεί να είχε κατανοήσει καλύτερα από τους περισσότερους αυτό το πλούσιο σε νεύρα κέντρο της γυναικείας ηδονής: Την κλειτορίδα.
Η μακροχρόνια αδιαφορία για τη γυναικεία ανατομία
Πράγματι, οι περισσότεροι γιατροί της αρχαιότητας – η πλειοψηφία των οποίων ήταν άντρες – σπάνια πραγματοποιούσαν πυελική εξέταση σε γυναίκες ή ακόμα και ανατομή σε σορούς γυναικών. Γι’ αυτό δεν γνώριζαν τι ρόλο έπαιζε η κλειτορίδα, και πιθανότατα τη θεωρούσαν ασήμαντη. Στην περίπτωση, όμως, που της έδιναν κάποια σημασία, την περιέγραφαν ως γυναικεία παραλλαγή του πέους – αλλά κατώτερη. Οι πρώτοι 2 επιστήμονες που διαμόρφωσαν 2 «σχολές» προσέγγισης επάνω στη λειτουργία της κλειτορίδας ήταν ο Σωρανός ο Εφέσιος και ο Κλαύδιος Γαληνός από την Πέργαμο – ο δεύτερος σπουδαιότερος Έλληνας ιατρός της αρχαιότητας μετά τον Ιπποκράτη.
Ο Σωρανός ο Εφέσιος, στο έργο του «Περί γυναικείων», ονομάζει την κλειτορίδα «νύμφη». Με αυτό τον τρόπο, συσχετίζει την κρυμμένη κλειτορίδα με το πρόσωπο μιας νεαρής γυναίκας που κρύβεται κάτω από το πέπλο της. Από την άλλη, ο Κλαύδιος Γαληνός, είχε μια πιο επιφανειακή και παραπλανητική προσέγγιση: Ότι η μοναδική λειτουργία της κλειτορίδας ήταν να προστατεύει τη μήτρα.
Η πρώτη ανατομική χρήση της λέξης ανήκει στον Ρούφο τον Εφέσιο, σύγχρονο του Σωρανού, συγγραφέα του βιβλίου ανατομίας: «Περὶ ὀνομασίας τῶν τοῦ ἀνθρώπου μορίων». Χωρίς αμφιβολία, η ετυμολογία του όρου υποδηλώνει μια μορφολογία ανάμεσα στο «λοφίσκο» (κλειτορίς) και στο «κλείσιμο» (κλείδος) – και φέρνει στο νου την ιδέα ενός αόρατου οργάνου, που κρατείται «αιχμάλωτο». Στη Γαλλία, το όνομα εμφανίζεται το 1575, όταν ένας γιατρός εξέτασε αυτό το όργανο για πρώτη φορά – ονομάζοντάς το «membre honteux» δηλαδή «το ντροπιαστικό μέλος», και δήλωσε ότι ο μοναδικός του σκοπός ήταν η ούρηση.
Δυστυχώς, αυτή η αδιαφορία για την κλειτορίδα δεν περιοριζόταν μόνο στην ιατρική. Όπως αναφέρει η Δρ. Jen Gunter σε ένα σημείο του βιβλίου: «Η Βίβλος του Κόλπου», «Σκεφτείτε όλα εκείνα τα αρχαιοελληνικά αγάλματα με τα λεπτομερώς σμιλεμένα πέη και όσχεα. Τα αιδοία, εκείνη την εποχή, δεν ήταν παρά μυστηριώδεις σχισμές που κρύβονταν μέσα στα πόδια».
Σήμερα, σε αντίθεση με αυτές τις αρνητικές παρουσιάσεις της αρχαιότητας, οι καλλιτέχνες υμνούν τη δύναμη της κλειτορίδας, η οποία έχει γίνει σύμβολο της δικαίωσης των γυναικείων δικαιωμάτων. Ωστόσο, παρ’ όλο που αυτή η ημιμάθεια σχετικά με την ανατομία και τη λειτουργία της κλειτορίδας έχει βελτιωθεί σημαντικά έκτοτε, παραμένει ακόμα και σήμερα. Και όχι επειδή δεν υπάρχουν τα κατάλληλα μέσα ή οι πόροι για περαιτέρω έρευνα, αλλά επειδή παραμένουμε μια πατριαρχική κοινωνία που νιώθει αμηχανία για τη γυναικεία σεξουαλική απόλαυση.