Money.money.money.
Πρόσφατα διάβαζα τις δηλώσεις του Elon Musk για την κόρη του, Vivian Jenna Wilson, η οποία άλλαξε το επώνυμό της σε αυτό της μητέρας της και αρνείται να έχει, καθώς φαίνεται, οποιαδήποτε σχέση με το όνομα ή τα χρήματα του ζάμπλουτου πατέρα της.
Ο ίδιος, μιλώντας στους Financial Times, είπε ότι η κόρη του «έμπλεξε με τον κομμουνισμό που διδάσκεται στα σχολεία», ως απάντηση στο ρεπορτάζ του Reuters που έκανε γνωστό ότι η Jenna, μετά την αλλαγή των στοιχείων της ταυτότητάς της, δήλωσε: «Δεν μένω πλέον μαζί του, ούτε επιθυμώ να συσχετίζομαι με το βιολογικό μου πατέρα, με οποιονδήποτε τρόπο, σχήμα ή μορφή».
Διαβάζοντας αυτές τις δηλώσεις, μίας από τους πλουσιότερες κληρονόμους του πλανήτη, δεν μπορώ παρά να αναρωτηθώ:
«Αν η ίδια η κόρη ενός δισεκατομμυριούχου απαξιώνει σε τέτοιο βαθμό τον πλούτο του, πώς νιώθει άραγε η υπόλοιπη κοινωνία απέναντι σε ανθρώπους που έχουν τόσα πολλά χρήματα – ακόμη και πολύ λιγότερα από – όσα έχει ο CEO της Tesla»;
Το beef που έχουμε με τους πλούσιους από επιστημονική σκοπιά
Δεν είναι λίγα τα άτομα που μόλις ακούσουν οτιδήποτε για τη ζωή κάποιας πλούσιας ή κάποιου πλούσιου, ακόμα και αν αυτό αφορά σε κάποια καλή πράξη που έκαναν, δεν θα αργήσουν να εκφράσουν την απαξίωση και τη δυσφορία τους. Τα αρνητικά συναισθήματα απέναντι σε όσους έχουν λεφτά λαμβάνουν διαφορετικές διαστάσεις και συχνά εξαρτώνται από το μέγεθος του πλούτου αλλά και από τη δημόσια εικόνα και φήμη που διατηρεί το εκάστοτε άτομο.
Χρήματα έχει και ο Bezos, χρήματα είχε και η Χριστίνα Ωνάση. Ωστόσο, τι είναι αυτό που κάνει κάποιους πλούσιους πιο αντιπαθείς στη δημόσια σφαίρα από άλλους; Και πόσο, άραγε, αλλάζουν τα δεδομένα ανάλογα με το μέγεθος του πλούτου που έχει το κάθε άτομο;
Έρευνα του 2021 που πραγματοποιήθηκε από το Πανεπιστήμιο του Ohio και το Πανεπιστήμιο Cornell, αποκάλυψε ότι η αντιπάθεια προς τους πλούσιους λαμβάνει διαφορετική έκταση ανάλογα με το ποιοι είναι αυτοί, καθώς και το πόσα χρήματα έχουν. Πιο συγκεκριμένα, με βάση την έρευνα που πραγματοποιήθηκε με 2.800 συμμετέχοντες, εντοπίστηκαν μεγάλες διαφορές ανάμεσα στις πεποιθήσεις των ανθρώπων απέναντι σε μεμονωμένους δισεκατομμυριούχους και στην κοινωνική τάξη των πλουσίων εν γένει.
Όπως έδειξε η έρευνα, μεγάλο μέρος του πληθυσμού τρέφει θαυμασμό απέναντι σε πρόσωπα όπως είναι ο Bill Gates ή ο Elon Musk, καθώς αποδίδει την οικονομική τους επιτυχία στην εξυπνάδα, το ταλέντο και τη σκληρή τους δουλειά. Από την άλλη πλευρά, όταν μιλάμε, επί παραδείγματι, για καλοπληρωμένα, υψηλόβαθμα στελέχη πολυεθνικών πολλοί άνθρωποι αντιδρούν κυνικά, σκεπτόμενοι ότι τα άτομα αυτά έχουν χρήματα απλώς και μόνο επειδή τους ευνοεί το οικονομικό σύστημα.
Γιατί πολύς κόσμος αντιπαθεί τους πλούσιους;
Σύμφωνα με σχετική έρευνα του 2021, το 29% των Αμερικανών πιστεύει ότι το γεγονός πως κάποια άτομα έχουν περιουσία άνω του ενός δισεκατομμυρίου, κάνει κακό στην ίδια τη χώρα. Με απλά λόγια, η συγκέντρωση μεγάλου μέρους του πλούτου στα χέρια των λίγων, έχει ως αποτέλεσμα την ακόμα μικρότερη συγκέντρωση πλούτου στα χέρια όλων των υπόλοιπων: «Οι πλούσιοι, πλουσιότεροι και οι φτωχοί, φτωχότεροι», όπως θα έλεγαν οι παλιοί.
Είναι, όμως, μόνο αυτός ο λόγος που πολλοί άνθρωποι απεχθάνονται τόσο τα άτομα που έχουν χρήματα; Και γιατί, άραγε, δεν φαίνεται να παίζει τόσο σημαντικό ρόλο ο τρόπος με τον οποίο απέκτησαν τα χρήματα αυτά ή πώς τα χρησιμοποιούν, αλλά πολύ περισσότερο η δημόσια εικόνα που επιλέγουν να χτίσουν; Μπορεί ένα άτομο να είναι δισεκατομμυριούχος με ηθικό τρόπο; Θα μπορούσαν, ενδεχομένως, να υπάρχουν πολύ πλούσιοι άνθρωποι αν δεν υπήρχαν παράλληλα πολύ φτωχοί;
Πολλά άτομα υποστηρίζουν ότι η απόκτηση και διατήρηση τόσο μεγάλου πλούτου από ένα μόνο άτομο είναι εγγενώς ανήθικη, ειδικά όταν ζούμε σ’ έναν κόσμο με τόσο μεγάλες οικονομικές ανισότητες, στον οποίο εκατομμύρια άνθρωποι ζουν κάτω από το όριο της φτώχιας και πεθαίνουν από την πείνα ή την έλλειψη βασικών αγαθών και υπηρεσιών, όπως είναι το πόσιμο νερό, το αποχετευτικό σύστημα ή οι πρωτοβάθμιες δομές υγείας.
Άλλοι, πάλι, υποστηρίζουν ότι το μίσος προς τους πλούσιους ενέχει απλώς ένα συναίσθημα ζήλιας αλλά και κατωτερότητας: «Γιατί εκείνη και όχι εγώ;». Ή, ακόμα πιο ξεκάθαρα: «Τι έχει αυτός περισσότερο από εμένα;».
«Μήπως μισούμε τους πλούσιους επειδή θα θέλαμε να είμαστε στη θέση τους;»
Το φαινόμενο αυτό ενδέχεται να πηγάζει από τον διαρκή αγώνα ενός μισθωτού, εντείνοντας τις κοινωνικές ανισότητες και προκαλώντας ένα αίσθημα αδικίας σε όσους μοχθούν για να αποκτήσουν τα βασικά. Tην ίδια στιγμή που άλλοι άνθρωποι απολαμβάνουν βόλτες με το ιδιωτικό τους τζετ, ζουν σε βίλα και έχουν ό,τι ποθεί η ψυχή τους. Στο τέλος της ημέρας, ωστόσο, πλούτος είναι και οι ξέγνοιαστες στιγμές με τα κοντινά μας πρόσωπα ή η αγάπη που ζεσταίνει τις καρδιές μας.
«Δεν θα ήταν, όμως, άσχημα να είχαμε λίγα παραπάνω χρήματα στο λογαριασμό μας, έτσι δεν είναι;», θα μου πεις. «Έτσι είναι», θα σου απαντήσω.