«Είμαι γκέι, είμαι Αλβανίδα, είμαι πρόσφυγας». Έχουν περάσει κιόλας 7 χρόνια από τότε που η Μαίρη Συνατσάκη ανέβασε αυτό το βίντεο στο YouTube κανάλι της. Με αφορμή την Διεθνή Ημέρα κατά της Ομοφοβίας, της Αμφιφοβίας και της Τρανσοφοβίας, ας θυμηθούμε γιατί αυτό το βίντεο είναι πιο επίκαιρο από ποτέ.
Από την πρώτη μέρα παρουσίας του, το βίντεο προκάλεσε σωρεία αντιδράσεων με τις περισσότερες από αυτές να είναι πομπώδεις και προκλητικές. Με αφορμή την Διεθνή Ημέρα κατά της Ομοφοβίας, της Αμφιφοβίας και της Τρανσοφοβίας, αξίζει να τεθεί επί τάπητος υπό το σύγχρονο πρίσμα.
Τι πραγματευόταν το βίντεο
Ήταν το 2017, όταν η Μαίρη Συνατσάκη ξεκίνησε μια στήλη στο YouTube κανάλι της με τίτλο «Αγαπητή Μαίρη». Μέσα από τη στήλη αυτή, η Μαίρη διάβαζε μηνύματα ανθρώπων που θεωρούσε πως η ιστορία τους άξιζε να ακουστεί, προκειμένου να εμπνεύσει, να προβληματίσει και, ίσως, να ταρακουνήσει.
Τότε, ο τότε βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας, Γεράσιμος Γιακουμάτος, είχε δηλώσει πως: «Η ομοφυλοφιλία είναι μια “κολλητική αρρώστια”». Παράλληλα, σ’ ένα γκάλοπ στον δρόμο με αφορμή τον έναν χρόνο από την ψήφιση του συμφώνου συμβίωσης για τα ομόφυλα ζευγάρια, μέσα από την εκπομπή «Αταίριαστοι» ρωτήθηκε ο κόσμος: «Αν θα προτιμούσαν το παιδί τους να γίνει γκέι ή αλκοολικό;», με τους περισσότερους να απαντούν το δεύτερο. Μία κυρία, μάλιστα, δήλωνε: «Ομοφυλόφιλος με τίποτα. Καλύτερα να ήταν τζογαδόρος».
«Είμαι γκέι»
Κάπου 7 χρόνια μετά, με αφορμή την νίκη του non-binary Nemo στον διαγωνισμό της Eurovision, οι δηλητηριώδεις απόψεις δεν άργησαν να κάνουν την εμφάνισή τους. Μεταξύ άλλων, διάβασα: «Γιατί ήταν τόσο γκέι αυτή η Eurovision;», «Θεωρώ τον εαυτό μου αρκετά φιλελεύθερο, αλλά αυτό ήταν πολύ γκέι ρε παιδί μου». «Δεν μπορούν μικρά παιδιά να βλέπουν αυτό το πράγμα». Κάπως έτσι βρέθηκα να αναρωτιέμαι: «Πόσα άλλαξαν, τελικά, μέσα στα 7 αυτά χρόνια;».
Αφότου νομιμοποιήθηκε ο γάμος των ομόφυλων ζευγαριών από σχεδόν όλη την Ευρώπη, μοιραία ήρθε και η σειρά της Ελλάδας. Θα περίμενε κανείς πως εν έτει 2024, με όλη την Ευρώπη να έχει ήδη ψηφίσει το νομοσχέδιο αυτό, οι αρνητικές αντιδράσεις θα ήταν κάπως περιορισμένες. Εντούτοις, χιλιάδες πολίτες σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, ενώθηκαν για να φωνάξουν ότι η οικογένεια σημαίνει «μητέρα, πατέρας και παιδί», πως «στηρίζουμε την ιερότητα της παραδοσιακής οικογένειας, χαρακτηρίζοντας ταυτόχρονα το νομοσχέδιο ως επαίσχυντο.
Γιατί; Πώς επηρεάζεται ένα ετεροφυλόφιλος από τα δικαιώματα που δίνονται σ’ έναν ομοφυλόφιλο; Γιατί ενοχλεί έναν ετεροφυλόφιλο η εικόνα ενός non-binary ατόμου με φούστα; Γιατί η εικόνα ενός ατόμου με ροζ χρώματα και φούστα να «τρομάζει» τα παιδιά;
«Είμαι Αλβανίδα, είμαι πρόσφυγας»
Στις 15 Μαΐου, ο Παλαιστινιακός λαός θυμάται την ημέρα της Νάκμπα. Ήταν το 1948, όταν περίπου 700.000 Παλαιστίνιοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους με πολλούς από αυτούς να γίνονται πρόσφυγες και να παραμένουν, μέχρι σήμερα, άνθρωποι χωρίς πατρίδα.
70 χρόνια μετά, το κράτος του Ισραήλ, συνεχίζει να αρνείται στους ανθρώπους της Παλαιστίνης το δικαίωμα για επιστροφή στις οικίες τους, παραβιάζοντας το Διεθνές Δίκαιο. Σήμερα, πάνω από 6 εκατομμύρια Παλαιστίνιοι ζουν ως πρόσφυγες. Μάλιστα, μετά από εντολή της ισραηλινής κυβέρνησης για εκκένωση της Ράφας στο νότιο τμήμα της Λωρίδας της Γάζας, πάνω από 400.000 άνθρωποι εξορίστηκαν διά της βίας.
Πολλοί ήταν οι Έλληνες που είπαν: «Να δεις που όλοι αυτοί θα μας κατέβουν εδώ τώρα, για να βρουν άσυλο». «Πολύ λυπηρό αυτό που τους συμβαίνει δεν λέω, αλλά η Ελλάδα δεν τους χωράει όλους. Να πάνε και πουθενά αλλού». «Μακάρι να σωθούν οι άνθρωποι, αλλά αν έρθουν εδώ, εγώ δεν θα το δεχτώ». Μετά από όσα ακούστηκαν την εβδομάδα αυτή, προσπάθησα να θυμηθώ αν υπάρχει, τελικά, αντίβαρο. Αν τα λόγια αυτά μπορούν να αντισταθμιστούν με άλλα λόγια. Θυμήθηκα τα λόγια της Μαίρης στο βίντεο αυτό:
«Δεν είστε εσείς οι παράλογοι, οι μη φυσιολογικοί, δεν είστε εσείς το πρόβλημα. Αν κάποιος έχει πρόβλημα, είναι αυτός που καλλιεργεί το μίσος. Όταν είσαι ρατσιστής, δεν εκτιμάς το δώρο της ζωής. Δεν μπορείς να είσαι καλή φίλη, φιλεύσπλαχνος πατέρας και ομοφοβικός. Όλοι θα μπορούσαμε να είμαστε εν δυνάμει πρόσφυγες. Εξόριστοι σε μια άλλη χώρα. Ξένοι σε μια άλλη χώρα Ας μην το ξεχνάμε αυτό. Είσαι πολύ σημαντικός, αλλά όχι πιο σημαντικός από κάποιον άλλο».
Δεν νομίζω ότι χρειάζεται να ειπωθεί κάτι περισσότερο από αυτό. Ας θυμηθούμε και ας διαφυλάξουμε αυτά τα λόγια.
Αξίζει να σημειωθεί, πως από την πρώτη προβολή του, το βίντεο αυτό προκάλεσε τρομακτικό αριθμό προσβλητικών σχολίων, με κάποια από αυτά να απειλούν μέχρι και τη ζωή της Μαίρης Συνατσάκη. Λίγοι κατάλαβαν πως το βίντεο αυτό δεν είχε ως στόχο να διχάσει, να γεννήσει μίσος ή προσβάλει, αλλά το ακριβώς αντίθετο. Επιζητούσε την αγάπη και την αποδοχή σε οτιδήποτε μπορεί να μας φαίνεται ξένο ή διαφορετικό.
7 χρόνια φαγούρα
Παρά τους σφοδρούς αγώνες που δίνονται καθημερινά υπέρ της συμπερίληψης και της αποδοχής, δυστυχώς οι συνθήκες δεν έχουν ωριμάσει σε ικανοποιητικό βαθμό. Η ακροδεξιά παρελαύνει ανενόχλητη σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη –συμπεριλαμβανομένου και του δικού μας–, η βία διατρανώνεται ανεξέλεγκτα, σπέρνοντας τον όλεθρο, και οι ρατσιστικές πεποιθήσεις βρίσκουν πρόσφορο έδαφος να φωλιάσουν στις ψυχές των ανθρώπων και να διαστρεβλώσουν τις κοινωνικές ανάγκες.
Έπειτα από 7 χρόνια φαγούρας, λοιπόν, αν δημοσιευόταν σήμερα ένα αντίστοιχο βίντεο, το πιθανότερο είναι να πυροδοτούσε και πάλι ομοφοβικά, ρατσιστικά και σεξιστικά παραληρήματα πίσω από την ασφάλεια της διαδικτυακής ανωνυμίας, λαβώνοντας ανεπανόρθωτα κάθε επιμέρους και συλλογική προσπάθεια για εξέλιξη. Καταπατώντας κάθε ίχνος ενσυναίσθησης, αλληλεγγύης και ανθρωπιάς, χωρίς πάντοτε να γίνεται αντιληπτό το μέγεθος του προβλήματος, εξαιτίας της μόνιμης αγανάκτισης από την πλευρά των πολιτών που διατυπώνεται με κάθε ευκαιρία.
Ωστόσο, στο τέλος της ημέρας, χρειάζεται μια συμπεριληπτική ματιά στα πράγματα, ούτως ώστε να καταστεί σαφές το δέον, ότι, δηλαδή, η ανθρώπινη ζωή (οφείλει να) βρίσκεται πάντα στο επίκεντρο, ανεξάρτητα από την ταυτότητά της.