Η ψυχική υγεία ήταν ανέκαθεν θέμα ταμπού στις συζητήσεις, το οποίο περιβαλλόταν από στερεότυπα και κοινωνικό στιγματισμό.
Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερα δημόσια πρόσωπα έχουν μιλήσει ανοιχτά και έχουν μοιραστεί τις εμπειρίες τους για τα θέματα ψυχικής υγείας που τους έχουν ταλαιπωρήσει κατά καιρούς.
Η Selena Gomez, αλλά και η Demi Lovato μίλησαν για τη μάχη τους με τη διπολική διαταραχή, ο Rock και η Lily Reinhart για τη μάχη τους με την κατάθλιψη, η Meghan Markle για τις τάσεις αυτοτραυματισμού. Αλλά και στην Ελλάδα, οι φωνές έχουν αυξηθεί. Η Ελένη Ράντου, η Μαίρη Συνατσάκη, η Κάτια Δανδουλάκη, ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης, ο Νίκος Κουρής και η Έλενα Ακρίτα μίλησαν για τη μάχη τους με την κατάθλιψη και τη φαρμακευτική αγωγή.
Όλες αυτές οι εξομολογήσεις έχουν πυροδοτήσει έναν ανοιχτό διάλογο στην κοινωνία, ενώ παράλληλα υπάρχει η αντίληψη ότι έχουν λειτουργήσει «θεραπευτικά» στον από-στιγματισμό των ζητημάτων ψυχικής υγείας.
Τι προσφέρουν οι αποκαλύψεις για τα ζητήματα ψυχικής υγείας: Τα παραδείγματα της Selena Gomez και της Demi Lovato
Όταν ένα δημόσιο πρόσωπο μοιράζεται την εμπειρία του για την ψυχική ασθένεια ή μιλάει ανοιχτά για την αναζήτηση θεραπείας, η συζήτηση αποδεσμεύεται από το πλαίσιο του στενού κύκλου και γίνεται κτήμα μιας κοινωνίας που μπορεί πλέον να κατανοήσει καλύτερα και να καταρρίψει τα τείχη της σιωπής και ντροπής, τα οποία αποτρέπουν πολλά άτομα από το να αναζητήσουν υποστήριξη.
Από τον διεθνή χώρο, κάποια δημόσια πρόσωπα έχουν πρωτοστατήσει στις καμπάνιες ψυχικής υγείας με αυτοβιογραφικές σειρές ή ταινίες στις οποίες περιγράφουν τα όσα έχουν βιώσει. Η Selena Gomez, στο βιογραφικό ντοκιμαντέρ, «My mind and me» που κυκλοφόρησε το 2022, αποκάλυψε ότι εκδήλωσε ψύχωση το 2018 και εν συνεχεία διαγνώστηκε με διπολική διαταραχή.
Οι γιατροί, όμως, την «φόρτωσαν» με φάρμακα, τα οποία σύμφωνα με την ίδια είχαν αρνητική επίδραση πάνω της: «Απλώς είχα φύγει. Δεν υπήρχε πλέον μέρος του εαυτού μου». Μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχει αναφερθεί αρκετές φορές στο ζήτημα αυτό, εμπνέοντας έτσι τις νέες γενιές να «αγκαλιάσουν» τη μοναδικότητά τους και να μην αισθάνονται μοναξιά ή ντροπή.
Ακόμη, η Demi Lovato, στο ντοκιμαντέρ με τίτλο «Simply Complicated», εξηγεί πως από πολύ μικρή είχε αρκετά θέματα ψυχικής υγείας. «Είχα κατάθλιψη και ένιωθα να με συνεπαίρνει ο θάνατος». Η ίδια έχει μιλήσει ακόμα για τον διπλό βιασμό που έχει υποστεί, το σχολικό εκφοβισμό και τις αυτοκτονικές τάσεις.
«Η πρώτη μου φορά ήταν βιασμός. Όταν ήμουν έφηβη. Είχαμε κάτι, αλλά του είπα πως δεν ήθελα να προχωρήσουμε, γιατί δεν το είχα ξανακάνει και δεν ήθελα να είναι αυτή η πρώτη μου φορά. Ωστόσο, δεν τον ενδιέφερε αυτό που του είπα και προχώρησε».
«Εγώ, με τη σειρά μου, το έθαψα μέσα μου και θεώρησα ότι ήταν δικό μου λάθος. Πήγα στο δωμάτιο μαζί του και έκανα ό,τι έκανα μαζί του. Εργαζόμουν στο Disney Channel τότε. Και αναγκαζόμουν να βλέπω τον άνθρωπο αυτόν καθημερινά. Σταδιακά, σταμάτησα να τρώω και ανέπτυξα διατροφική διαταραχή», συμπλήρωσε.
Ένα από τα σημαντικότερα οφέλη των αποκαλύψεων των διασημοτήτων είναι ότι μπορούν να κάνουν την ψυχική ασθένεια ένα «κοινωνικά αποδεκτό» φαινόμενο. Όταν κάποιος με μεγάλο δημόσιο βήμα μοιράζεται την ιστορία του, στέλνει το μήνυμα ότι η μάχη για την ψυχική υγεία είναι κάτι που θα έπρεπε να στηρίζεται και να επικροτείται – και όχι κάτι που πρέπει να αποσιωπάται.
Αυτό μπορεί να συμβάλλει στη μείωση της αίσθησης απομόνωσης και ντροπής που νιώθουν πολλά άτομα που αντιμετωπίζουν θέματα ψυχικής υγείας.
Η Μαίρη Συνατσάκη και η Ελένη Ράντου τόλμησαν να εξομολογηθούν δημοσίως τα ψυχικά θέματα που τις ταλαιπώρησαν
Από τους πρωτοπορους σε αυτό το κίνημα απο-στιγματοποίησης της ψυχικής υγείας στην Ελλάδα με πολλά βιντεάκια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είναι η Μαίρη Συνατσάκη. Η ίδια έχει αντιμετωπίσει από κρίσεις πανικού και διατροφικές διαταραχές, μέχρι αυτοκαταστροφικές τάσεις.
«Όταν ήμουν 18 μηνών πέρασα μια σοβαρή ασθένεια. Πέρασα το σύνδρομο “Guillain Barre”. Πολυριζονευρίτιδα λέγεται. Παρέλυσα, υπήρχε κίνδυνος να πεθάνω. Τότε είχαν συμβεί μόνο 8 περιστατικά στην Ελλάδα. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί αυτοάνοσος ο λόγος που προκλήθηκε. Ήταν ένα ρίσκο τι θα προκαλέσει και αν η βλάβη θα ήταν μόνιμη. Είχε να κάνει με τους μύες. Είχα παραλύσει ολόκληρη και φοβόντουσαν οι γιατροί αν πάει σε κάποιο ζωτικό όργανο» έχει δηλώσει.
Επιπλέον, η Ελένη Ράντου αποκάλυψε ότι η μάχη της με την κατάθλιψη της έμαθε πολλά, γιατί χρησιμοποίησε τη διαταραχή σαν εργαλείο αυτογνωσίας.
Όπως δηλώνει η ίδια: «Έχω φλερτάρει με την κατάθλιψη. Είχα φοβηθεί τότε πολύ γιατί νόμιζα ότι τρελαίνομαι. Αλλά με τα χρόνια κατάλαβα πολλά. Αν δεν τη φοβηθείς και την κάνεις εργαλείο…. Η κατάθλιψη μου έμαθε τα πιο σοφά πράγματα. Είμαι βαθιά μοναχικός άνθρωπος. Είμαι αγοραφοβική. Όταν πλακώνουν οι φοβίες, πλακώνουν όλες μαζί. Ήμουν σε μια καθιστική διαμαρτυρία και ξαφνικά ένιωσα ότι δεν μπορώ να αναπνεύσω».
Τέλος, η ηθοποιός Κάτια Δανδουλάκη έχει περάσει κρίση κατάθλιψης για την αντιμετώπιση της οποίας χρειάστηκε επέμβαση ψυχιάτρου αλλά και συνεδρίες αυτογνωσίας. Η ίδια λέει πως με τη βοήθεια αυτών βγήκε από ένα «σκοτεινό τούνελ» και ανακάλυψε πολλά για τον εαυτό της.
Οι αποκαλύψεις για θέματα ψυχικής υγείας είναι σημαντικές
Συμπερασματικά, οι αποκαλύψεις δημοσίων προσώπων, μπορεί να έχουν βαθύτατο αντίκτυπο στη μείωση του στίγματος της ψυχικής υγείας και στην αύξηση της πρόσβασης σε πόρους για την υποστήριξή της. Κάνοντας γνωστές τις δικές τους εμπειρίες και μιλώντας ανοιχτά για την ψυχική υγεία, οι διασημότητες μπορούν να συμβάλλουν στον απο-στιγματισμό της ψυχικής ασθένειας, να προσφέρουν ελπίδα και έμπνευση και να αυξήσουν την ευαισθητοποίηση και την κατανόηση.
Ωστόσο, είναι σημαντικό να προσεγγίζουμε τις αποκαλύψεις με κριτική ματιά και να διασφαλίζουμε ότι η δημόσια συζήτηση για την ψυχική υγεία καθοδηγείται από εκείνους που έχουν βιωματική εμπειρία και τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας.