Το Binge Eating Disorder (BED) ή αδηφαγική διαταραχή είναι μια σοβαρή, απειλητική για τη ζωή διατροφική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από:

  • επαναλαμβανόμενα επεισόδια κατανάλωσης μεγάλων ποσοτήτων φαγητού (≥1/εβδομάδα για 3 μήνες)
  • με γρήγορο ρυθμό (χρονικό διάστημα ≤2h)
  • αίσθημα απώλειας ελέγχου

Άλλα κριτήρια διάγνωσης είναι το άτομο να τρώει μόνο του, χωρίς να πεινάει, μέχρι να νιώσει δυσφορία και το επεισόδιο να ακολουθούν αισθήματα ντροπής, αγωνίας και ενοχών.

Όπως όλες οι διατροφικές διαταραχές, έτσι και το BED αναγνωρίζεται ως ψυχική διαταραχή και δεν έχει να κάνει με τις επιλογές φαγητού ή τις διατροφικές συνήθειες. Το άτομο με αδηφαγική διαταραχή καταφεύγει στο φαγητό για να διαχειριστεί βαθύτερα ζητήματα που αφορούν την ψυχική του υγεία και να απαντήσει σε συναισθήματα όπως το άγχος, ο θυμός, η λύπη, ο φόβος, η απογοήτευση, η ανία.

Το φαγητό και η αλεξιθυμία

Η αλεξιθυμία είναι η κατάσταση που χαρακτηρίζει άτομα που έχουν δυσκολία στην αναγνώριση, κατανόηση και έκφραση των συναισθημάτων τους. Η λέξη αυτή προέρχεται από το αρχαίο ρήμα “αλέξω” (απομακρύνω, απωθώ αλλά και προστατεύομαι) και το “θυμό” και σημαίνει “απωθώ το συναίσθημα”. 

Μελέτη που διερεύνησε τη σχέση της με τη διατροφική συμπεριφορά διαπίστωσε ότι η αλεξιθυμία σχετίζεται με τη συναισθηματική κατανάλωση φαγητού σε άτομα με αδηφαγική διαταραχή.

Το φαγητό και τα κέντρα ανταμοιβής

Υπάρχει ένα σύστημα στον εγκέφαλο που ονομάζεται κέντρο ανταμοιβής, το οποίο επιβραβεύει τον εγκέφαλο με ντοπαμίνη όταν κάνουμε πράγματα που ενθαρρύνουν την επιβίωση. Τι είναι η ντοπαμίνη; Είναι η ορμόνη της απόλαυσης και παράγεται κάθε φορά που τρώμε κάτι νόστιμο. 

Το πρόβλημα είναι πως οι θερμιδικά πυκνές, επεξεργασμένες τροφές (ειδικά όταν είναι και “απαγορευμένες”) προκαλούν μεγαλύτερη έκρηξη ντοπαμίνης σε σχέση με αυτήν που παράγεται όταν τρώμε ακατέργαστες τροφές. Η συχνή παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων ντοπαμίνης κάνει τον εγκέφαλο λιγότερο ευαίσθητο σε αυτήν. Για να πετύχουμε πλέον το ίδιο “high” χρειαζόμαστε μεγαλύτερες ποσότητες φαγητού με έντονη γεύση. 

Αν εδώ τώρα σκεφτούμε και την “επανάσταση” που θα κάνει ένας στερημένος από ντοπαμίνη εγκέφαλος, μετά από κάποια αυστηρή δίαιτα και αποχή από οτιδήποτε νόστιμο, μπορούμε να κατανοήσουμε γιατί η στέρηση οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην υπερφαγία

Το φαγητό ως αντιπερισπασμός

Η κατανάλωση ενός νόστιμου, “comfort” γεύματος, αφενός προσφέρει απόλαυση, αφετέρου αποτελεί ένα ερέθισμα που αποσπά την προσοχή από το έντονο συναίσθημα και την εστιάζει στη γεύση και στην υφή του φαγητού, τοποθετώντας το σε δεύτερη μοίρα έστω και για λίγο

Φαγητό και κορτιζόλη

Το άγχος, τουλάχιστον στην αρχή του, περιορίζει την όρεξη. Το νευρικό σύστημα στέλνει σήμα στα επινεφρίδια και τα οδηγεί στην παραγωγή της ορμόνης επινεφρίνης (aka αδρεναλίνη). Η επινεφρίνη οδηγεί στην κινητοποίηση της fight or flight αντίδρασης στον οργανισμό, μια κατάσταση στην φυσιολογία μας που καταπνίγει το αίσθημα της πείνας. 

Σε περιπτώσεις χρόνιου άγχους, βέβαια, τα επινεφρίδια ξεκινούν να παράγουν μια άλλη ορμόνη, την κορτιζόλη, η οποία διεγείρει την όρεξη και μάλιστα για τροφές έντονα επεξεργασμένες και θερμιδικά πυκνές. Το ίδιο το συναίσθημα και το στρες που προκαλεί κάνει το άτομο πιο επιρρεπές στην υπερφαγία, η οποία με τη σειρά της εντείνει το χρόνιο στρες και κάπως έτσι ξεκινάει ο φαύλος κύκλος. 

Τα statistics

Δεν έχουν όλα τα άτομα με BED υπερβάλλον βάρος, αλλά εκτιμάται να έχουν 3-6 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα για παχυσαρκία. Η παρουσία της διαταραχής σχετίζεται με παρουσία επιπλέον σωματικού βάρους κατά την παιδική ηλικία. Τυχόν αρνητικά σχόλια σε σχέση με το σώμα από τα μέλη της οικογένειας, καθώς και οι yo-yo αυξομειώσεις βάρους  επίσης συμβάλλουν στην εξέλιξη της διαταραχής. 

To Binge Εating Disorder αφορά το 1,5% των γυναικών και το 0,3% των ανδρών παγκοσμίως. Η διαφορά δεν είναι καθόλου ασήμαντη. Τι κάνει τις γυναίκες να στρέφονται περισσότερο σε έναν τέτοιο μηχανισμό διαχείρισης;

Τα αυστηρά πρότυπα ομορφιάς, το στιγμα βάρους, η κακή εικόνα σώματος, η ενασχόληση με το σωματικό βάρος και η έκθεση σε στερητικές δίαιτες βαραίνουν δυσανάλογα τις γυναίκες. Εύκολα, συνεπώς, μπορούμε να κατανοήσουμε πώς το φαγητό παύει να έχει ένα ρόλο ουδέτερο, θρεπτικό και υποστηρικτικό για το σώμα και παίρνει έναν άλλον, πιο εχθρικό και τιμωρητικό.

Λόγω του στίγματος βάρους και των κοινωνικών διακρίσεων πολλές φορές η διαταραχή αυτή μένει χωρίς πρόληψη, διάγνωση ή αντιμετώπιση

Πώς αντιμετωπίζει κανείς την αδηφαγική διαταραχή;

Η αδηφαγική διαταραχή είναι θεραπεύσιμη πρωτίστως μέσω της ψυχοθεραπείας, που στοχεύει στην βελτίωση της αυτοεκτίμησης και της εικόνας σώματος αλλά και στην αναγνώριση και διαχείριση των συναισθημάτων που οδηγούν στην υπερφαγία.

Επίσης, μέσω μιας non-diet διατροφικής παρέμβασης το άτομο εκπαιδεύεται να φροντίζει τις σωματικές του ανάγκες με έναν ισορροπημένο και απολαυστικό τρόπο. Η υπερφαγία δεν πρέπει να θεωρηθεί απλά μια λαιμαργία/κοιλιοδουλία/στοιχείο του χαρακτήραμ αλλά ένα coping mechanism -ένα “σύμπτωμα”- για ανάγκες που δεν ικανοποιούνται και συναισθήματα που δεν εκφράζονται. 

Γράφει η Έρικα Νταουτίδου, Msc (Κλινική Διατροφολόγος / Διαιτολόγος)

Γνωμούλα;
+1
0
Έκλαψα
+1
0
Βαριέμαι
+1
0
Νευρίασα
+1
0
Αγαπώ
+1
0
Σοκαρίστηκα