Τι είναι οι ορμόνες, τι ορίζεται ως ορμονικές διαταραχές και πώς σχετίζονται με τη διατροφή;

Οι ορμόνες είναι τα χημικά μηνύματα που χρησιμοποιεί το σώμα ώστε να επικοινωνήσουν μεταξύ τους τα όργανα και οι ιστοί. Παράγονται στους ενδοκρινείς αδένες, κυκλοφορούν μέσω της αιματικής κυκλοφορίας και ελέγχουν όλες τις βασικές διεργασίες του οργανισμού, όπως: Μεταβολισμός, ανάπτυξη, αναπαραγωγή, σεξουαλική λειτουργία, όρεξη, ύπνος, θερμοκρασία και διάθεση. 

Πάνω από 50 ορμόνες έχουν εντοπιστεί στον ανθρώπινο οργανισμό. Κάποιες παραμένουν σε σταθερά επίπεδα, άλλες μεταβάλλονται. 

Ορμονική διαταραχή προκύπτει όταν κάποια ορμόνη ανιχνεύεται σε μεγαλύτερη ή μικρότερη συγκέντρωση από το φυσιολογικό. Ακόμα και μικρές αποκλίσεις μπορεί να διαταράξουν τη λειτουργία του οργανισμού. Μερικές εξ αυτών είναι: Η ινσουλινοαντίσταση, η υπερανδρογοναιμία, ο υπο- και υπερθυρεοειδισμός, η υπερκορτιζολαιμία.

Μπορούν διατροφικοί παράγοντες να επηρεάσουν τη συγκέντρωση ορμονών;

Πολλοί παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν τον σύνθετο ιστό των ορμονών, ένας από αυτούς και η διατροφή. 

Ο Δυτικός τρόπος διατροφής: Πλούσιος σε επεξεργασμένους υδατάνθρακες, ζωικά προϊόντα και φτωχά σε φυτικές ίνες, επιδρούν στις ορμόνες μας. Αυξάνουν τα επίπεδα κορτιζόλης, επηρεάζουν την αποκριτικότητα των β-κυττάρων του παγκρέατος, την ευαισθησία στην ινσουλίνη, την παραγωγή και ευαισθησία στη λεπτίνη. 

Η κατανάλωση αλκοόλ: Η κατανάλωση αλκοόλ έχει συσχετιστεί με διατάραξη της μελατονίνης ορμόνης που ρυθμίζει τον κιρκάδιο ρυθμό, τη θερμοκρασία, τον ύπνο, έχει αντιοξειδωτική, ανοσοτροποποιητική δράση και δράση κατά του στρες. 

Έχει φανεί, ακόμη,  η χρόνια χρήση αλκοόλ μπορεί να προκαλέσει άνοδο των επιπέδων της προλακτίνης  – της ορμόνης που ελέγχει το νερό και την ισορροπία των αλάτων στον οργανισμό. Επίσης, η συχνή κατανάλωση αλκοόλ φαίνεται να αυξάνει τον κίνδυνο για σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, διαταραχές περιόδου, ινομυώματα, δυσμηνόρροια, έντονα συμπτώματα εμμηνόπαυσης καθώς και για εμφάνιση ενδομητρίωσης. 

Πώς αντιμετωπίζονται οι ορμονικές διαταραχές;

Αλλαγές στον τρόπο ζωής όπως η βελτίωση της διατροφής, της ποιότητας ύπνου, η διαχείριση του στρες και η υιοθέτηση φυσικής δραστηριότητας μπορούν να βοηθήσουν. Πάντα το σχέδιο δράσης εξαρτάται από το λόγο που προκαλεί τη διαταραχή, ενώ σε πολλές περιπτώσεις η φαρμακευτική αγωγή είναι απαραίτητη. Η αποκατάσταση ενδεχόμενης διατροφικής έλλειψης είναι επίσης σημαντική.

Κάποιες διατροφικές στρατηγικές που μπορούν να επηρεάσουν τις ορμόνες σου:

1. Κατανάλωση επαρκούς ποσότητας πρωτεΐνης στα γεύματα

Η βιβλιογραφία φανερώνει πως η κατανάλωση πρωτεΐνης μειώνει τα επίπεδα της γρελίνης -ορμόνης που διεγείρει την όρεξη- και αυξάνει τα επίπεδα του πεπτιδίου ΥΥ (PYY) και του GLP-1 -ορμονών που βοηθούν να αισθανόμαστε χορτάτοι. Η πρωτεΐνη αποτελεί επίσης δομική λίθο για την παραγωγή όλων των ορμονών.

2. Διατήρηση ενός υγιούς για το σώμα σου βάρους

Η αύξηση του σωματικού βάρους σχετίζεται άμεσα με ορμονικές ανισορροπίες που επηρεάζουν την ινσουλινοευαισθησία αλλά και την αναπαραγωγική υγεία. Η παχυσαρκία συνδέεται τόσο με την ινσουλινοαντίσταση όσο και με τον υπογοναδισμό (μείωση της λειτουργίας των ωοθηκών και των όρχεων), οδηγώντας σε υπογονιμότητα (12).

3. Φροντίδα της εντερικής μικροχλωρίδας

Το έντερο αποτελεί σπίτι για περισσότερα από 100 τρις μικροοργανισμούς, που παράγουν σειρά μεταβολιτών που επηρεάζουν την ορμονική μας υγεία. Όταν τα βακτήρια του παχέος εντέρου ζυμώνουν τις φυτικές ίνες παράγουν SCFAs (short chain fatty acids), όπως ακτετικό, προπιονικό και βουτυρικό οξύ. Αυτά αλληλεπιδρούν με τις ορμόνες μας (GLP-1, PΥΥ, mTORC1) και βοηθούν στον έλεγχο της όρεξης και τη διαχείριση του βάρους ενώ περιορίζουν την ινσουλινοαντίσταση.

4. Μείωση της πρόσληψης ζάχαρης και επεξεργασμένων υδατανθράκων

Η βιβλιογραφία αναδεικνύει πως η πρόσληψη απλών σακχάρων σχετίζεται με ινσουλινοαντίσταση, ανεξάρτητα από το βάρος του ατόμου ή τη θερμιδική του πρόσληψη. Η συχνή πρόσληψη φρουκτόζης (high fructose corn syrup), που προστίθεται ως γλυκαντικό στις επεξεργασμένες τροφές, έχει συνδεθεί με διαταραχές του οικοσυστήματος της εντερικής μικροχλωρίδας και έμμεσα με ορμονικές ανισορροπίες. Επιπλέον, η φρουκτόζη περιορίζει την παραγωγή της λεπτίνης, με αποτέλεσμα την αύξηση της όρεξης.

5. Κατανάλωση ω-3 λιπαρών

Τα ω-3 λιπαρά αυξάνουν την ευαισθησία στην ινσουλίνη, περιορίζοντας τα επίπεδα της φλεγμονής. Μελετώνταιεπίσης για τη δράση τους στη μείωση των επιπέδων της κορτιζόλης σε περιόδους χρόνιου στρες.

6. Η πρόσληψη βιταμίνης DΚατά την ανάλυση της διαθέσιμης βιβλιογραφίας για τα συμπληρώματα στο σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS), δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στη βιταμίνη D, που αυξάνει τη σύνθεση και απελευθέρωση της ινσουλίνης, την έκφραση των υποδοχέων ινσουλίνης και συνολικά την ινσουλινοευαισθησία

Διάφορα βότανα έχουν μελετηθεί για τη δράση τους στο ορμονικό σύστημα και το PCOS, όπως: Πράσινο τσάι, χαμομήλι, μέντα, μαντζουράνα, κανέλα, γλυκόριζα. Η βιθανία, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, τα καρύδια Βραζιλίας, τα όσπρια, ο κολοκυθόσπορος έχουν μελετηθεί για τη δράση τους στην παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών. 

Κλείνοντας

Η σχέση διατροφής και ορμονικής υγείας είναι ένα πολύπλοκο ζήτημα. Αυτό που πρέπει να μας μείνει είναι πως μια επικεντρωμένη σε φυτικές τροφές, Μεσογειακή διατροφή μπορεί να ενισχύσει συνολικά την ορμονική υγεία. Πλούσιες σε φυτοχημικές ουσίες τροφές και βότανα έχουν μελετηθεί για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες, αλλά η χρήση τους πρέπει να γίνεται εξατομικευμένα και σε συνεργασία με το γιατρό ή το διαιτολόγο.

Γράφει η Έρικα Νταουτίδου, Msc (Κλινική Διατροφολόγος / Διαιτολόγος)

Γνωμούλα;
+1
0
Έκλαψα
+1
0
Βαριέμαι
+1
0
Νευρίασα
+1
0
Αγαπώ
+1
0
Σοκαρίστηκα